Nie zrozumiemy konfliktu w Syrii bez poznania podstawowych informacji o tym kraju.

RnSm0PGD2X2dR

Na fragmencie mapy Europy, Azji i Afryki pokazano lokalizację Syrii. Na północy graniczy z Turcją, na wschodzie z Irakiem, na południu z Jordanią, Izraelem, na południowym zachodzie z Libanem.

Syria jest niewielkim państwem położonym w Azji Południowo‑Zachodniej nad Morzem Śródziemnym. Cechuje się raczej suchym i gorącym klimatem, ale łagodniejszym niż w innych krajach regionu (zwłaszcza na wybrzeżu). W VII wieku kraj został podbity i poddany islamizacji przez Arabów. To obecnie w większości muzułmańskie i arabskie państwo, które mimo wszystko ma zróżnicowany profil etniczno‑religijny. Zdecydowana większość mieszkańców wyznaje umiarkowane zasady islamu. Sądy religijne – istniejące obok świeckich – zajmują się wyłącznie sprawami małżeństw oraz dziedziczenia, tak więc prawo cywilne, ale nie karne, opiera się na szariacieszariatszariacie. Członkowie wszystkich religii mogą swobodnie praktykować swoją wiarę, a przy mianowaniu urzędników nie ma znaczenia przynależność religijna (wyjątek: prezydentem nie może zostać chrześcijanin).

Syria zajmuje obszar o burzliwej historii, czego dowodem są zabytki z różnych epok. Teren syryjski znajdował się pod wpływem wielu kultur i cywilizacji: fenickiej, rzymskiej, bizantyjskiej, tureckiej (otomańskiej), francuskiej i arabskiej. Granice Syrii, która do XX wieku nigdy nie była samodzielna politycznie, są wytworem epoki kolonialnej i zostały ustalone przez Francję (w większym stopniu) i Wielką Brytanię w latach 1918‑1942. Granice te są odrzucane jako sztuczne przez islamizm w jego radykalnej formie. W 1946 roku wojska francuskie opuściły terytorium Syrii, a kraj stał się republiką, którą pozostaje do dzisiaj.

Od zamachu stanu w 1963 roku władzę w Syrii przejęła partia Baas, która wyznaje ideologię opartą na hasłach nacjonalizmu arabskiego, wolności i socjalizmu. W partii tej dominuje muzułmańska mniejszość religijna – alawicialawizmalawici, którzy traktowani są przez radykalnych islamistów jako odszczepieńcy. Politycy tego ugrupowania wprowadzili w Syrii formalną dyskryminację nie‑Arabów, a zwłaszcza Kurdów. Arabski jest jedynym językiem urzędowym i tylko on jest nauczany w szkołach państwowych.

R1VkAQfoQg5Bn

Fotografia przedstawia pięciu mężczyzn i dwie kobiety. Ustawili się do rodzinnego zdjęcia. Z przodu siedzą na fotelach kobieta i mężczyzna w średnim wieku. Za nimi stoi czterech młodych mężczyzn i jedna młoda kobieta. Wszyscy ubrani są elegancko.

Rx9McU09tGWOM

Na mapie Syrii zaznaczono, w których prowincjach żyją sunniccy Arabowie, alawiccy Arabowie, szyiccy Arabowie, sunniccy Kurdowie (rzadziej chrześcijańscy), druzyjscy Arabowie, chrześcijanie oraz które obszary są słabo zaludnione. Obszary zamieszkiwane przez sunnickich Arabów to przede wszystkim północna, północno-wschodnia i cała zachodnia część Syrii. Alawiccy Arabowie zamieszkują niewielki obszar na północnym zachodzie kraju. Szyiccy Arabowie niewielkie dwa obszary w zachodniej części. Sunniccy Kurdowie obszary na północy Syrii, druzyjscy Arabowie na południu. Chrześcijanie niewielkie obszary w zachodniej części kraju. W Aleppo leżącym na północy państwa i Damaszku leżącym na południu Syrii zaznaczono, że żyje tam wiele grup religijno-etnicznych z dominacją sunnickich Arabów. Obszary słabo zaludnione to centralna i południowo-wschodnia część Syrii.

Syria w ogniu

Przed wybuchem konfliktu w Syrii nastąpiła kumulacja negatywnych skutków społeczno‑gospodarczych zjawisk takich jak susza czy napływ uchodźców z sąsiedniego Iraku. W przeddzień walk sytuacja społeczno‑polityczna charakteryzowała się brakiem demokracji. Ludności brakowało pożywienia. Baszszar al‑Asad i jego ludzie próbowali rozwiązać problemy gospodarczo‑społeczne na drodze zmian mających zintegrować gospodarkę syryjską z rynkiem globalnym. Prezydent Syrii wykluczył jednak z tego procesu opozycję, co oznaczało, że reformy prowadziły jedynie do modyfikacji autorytaryzmuautorytaryzmautorytaryzmu i bogacenia się tylko niewielkiej części społeczeństwa.

Protesty obywateli rozpoczęły się 15 marca 2011 roku. Demonstranci w Damaszku żądali swobód i uwolnienia więźniów politycznych. Władze odpowiedziały represjami, ale te jedynie zaogniły sytuację. Demonstranci wyszli na ulice innych miast. W lipcu 2011 roku oficerowie, którzy zdezerterowali z armii rządowej, utworzyli Wolną Armię Syryjską. Opór przeciwko władzom zaczął więc przekształcać się w regularną walkę zbrojną. 12 czerwca 2012 roku ONZ oficjalnie ogłosiło, że w Syrii toczy się wojna domowa. W latach 2012‑2013 zakończone sukcesem działania militarne przeprowadziły opozycyjne organizacje islamistyczne. Ich umocnienie stało się głównym czynnikiem warunkującym dalszy przebieg wojny. W kwietniu 2013 roku Abu Bakr Al‑Baghdadi ogłosił połączenie się w Syrii z innymi oddziałami islamistycznymi. 29 czerwca 2014 roku al‑Bagdadi ogłosił powstanie samozwańczego kalifatukalifatkalifatu ze stolicą w Ar‑Rakce pod nazwą „Państwo Islamskie” na syryjskich i irackich ziemiach kontrolowanych przez ISIS.

Wojna domowa toczy się od 2013 r. na dwóch głównych frontach:

1. Pierwszy front: rząd syryjski (o szyickim profilu wyznaniowym) popierany przez Rosję oraz szyicki Iran i Hezbollah walczy przeciwko opozycji o sunnickim profilu religijnym – umiarkowanym i skrajnym, która ma poparcie sunnickich krajów (Turcji i krajów Zatoki Perskiej, na czele z Arabią Saudyjską).

2. Drugi front: wojna z Państwem Islamskim (o sunnickim, skrajnie radykalnym profilu religijnym), przeciwko któremu wystąpili KurdowieKurdowieKurdowie (głównie umiarkowani sunnici) popierani przez międzynarodową koalicję, w skład której weszły Stany Zjednoczone i inne państwa zachodnie (Wielka Brytania, Francja, Kanada), Turcja i niektóre kraje arabskie (Maroko i Jordania). W grudniu 2017 roku Rosja oznajmiła, że Syria została wyzwolona od Państwa Islamskiego. Mimo że to quasi‑państwo rozbito, to sama organizacja nie została całkowicie zlikwidowana. W październiku 2019 roku siły specjalne USA namierzyły i zabiły al‑Bagdadiego.

R1JTa74KYni2E

Na mapie Syrii ze stycznia 2014 roku zaznaczono kontrolowane tereny. Cała środkowa część kraju oraz południe i zachód były kontrolowane przez siły rządowe i ich sprzymierzeńców. Obszary w północnej części przez siły kurdyjskie oraz Państwa Islamskiego i ich sprzymierzeńców. Obszary w rejonie miast Idlib i Aleppo na północy kraju, al-Hasakah na północnym wschodzie, na wschodzie, a także w rejonie Damaszku i na południowym zachodzie były kontrolowane przez siły opozycyjne i ich sprzymierzeńców. Na południu Syrii, poniżej miasta Quneitra, była baza zagraniczna - izraelska.

RGlTAiqkrGKwX

Na mapie Syrii z września 2016 roku zaznaczono kontrolowane tereny. Cała środkowa część kraju oraz południe i zachód były kontrolowane przez siły rządowe i ich sprzymierzeńców. W środkowej i wschodniej części również przez Państwo Islamskie. Obszary w niemal całej północnej części przez siły kurdyjskie i ich sprzymierzeńców. Na niewielkim obszarze na północ od Aleppo przez Państwo Islamskiego i ich sprzymierzeńców. Obszary w rejonie miast Idlib na północy kraju, w pobliżu Homs na zachodzie, na południowym zachodzie, w rejonie Damaszku były kontrolowane przez siły opozycyjne i ich sprzymierzeńców. Na południu Syrii, poniżej miasta Quneitra, była baza zagraniczna - izraelska. Na północy kraju oraz na południowym wschodzie były trzy bazy amerykańskie, na zachodzie Syrii były dwie bazy rosyjskie.

R1LbMGWLhv9xd

Na mapie Syrii z marca 2019 roku zaznaczono kontrolowane tereny. Cała środkowa część kraju, południowa, zachodnia i wschodnia była kontrolowana przez siły rządowe i ich sprzymierzeńców. Rejon miasta Idlib wraz z częścią na północ od Aleppo po miejscowość Jarabulus, a także rejon wokół miejscowości al Tanf i al Humeymah na wschodzie kraju była kontrolowana przez siły opozycyjne i ich sprzymierzeńców. Siły kurdyjskie kontrolowały teren na północy kraju od Jarabulus aż po al Malikiyah oraz obszary północno-wschodnie.

Słownik