Wróć do informacji o e-podręczniku Wydrukuj Pobierz materiał do PDF Zaloguj się, aby dodać do ulubionych Zaloguj się, aby skopiować i edytować materiał Zaloguj się, aby udostępnić materiał Zaloguj się, aby dodać całą stronę do teczki
bg‑violet

Wpływ transportu na środowisko przyrodnicze

Transport wpływa pozytywnie na społeczeństwo i gospodarkę. Umożliwia kontakty międzyludzkie i wymianę doświadczeń. Wpływa na postęp społeczno‑gospodarczy i rozwój innych gałęzi gospodarki. Łączy także obszary produkcji i konsumpcji dóbr. Nie pozostaje on jednak obojętny w stosunku do środowiska przyrodniczego.

bg‑violet

Wpływ transportu na atmosferę

Pojazdy mechaniczne wytwarzają spaliny, które są szczególnie uciążliwe na obszarach zurbanizowanych, szczególnie w ich centrum, gdzie występuje największy ruch oraz gdzie przebiegają i krzyżują się główne drogi. Najbardziej szkodliwymi związkami są dwutlenek i tlenek węgla, tlenki azotu, dwutlenek siarki, węglowodory, sadza i metale ciężkie (np. ołów, kadm, chrom). Przyczyniają się one m.in. do powstawania smogu, kwaśnych deszczy, a także zjawisk o większej skali, np. intensyfikacji efektu cieplarnianego.

R1cUVjRuhvslo
Wykres kolumnowy. Lista elementów:
  • 1. zestaw danych:
    • źródło: energetyka i ciepłownictwo
    • emisja: 2.01; Podpis osi wartości: t
  • 2. zestaw danych:
    • źródło: transport
    • emisja: 1.22; Podpis osi wartości: t
  • 3. zestaw danych:
    • źródło: budownictwo
    • emisja: 0.82; Podpis osi wartości: t
  • 4. zestaw danych:
    • źródło: pochodzące z gospodarstw domowych
    • emisja: 0.36; Podpis osi wartości: t
  • 5. zestaw danych:
    • źródło: zmiany użytkowania ziemi i leśnictwo
    • emisja: 0.36; Podpis osi wartości: t
  • 6. zestaw danych:
    • źródło: przemysł
    • emisja: 0.2; Podpis osi wartości: t
  • 7. zestaw danych:
    • źródło: inne
    • emisja: 0.03; Podpis osi wartości: t
Emisja dwutlenku węgla w przeliczeniu na osobę według źródeł w 2016 r.
Źródło: https://ourworldindata.org/emissions-by-sector.
RT1MV9h8m388L
Wykres pierścieniowy. Lista elementów:
  • transport drogowy (pasażerski) Udział procentowy: 45,15%
  • transport drogowy (towarowy); Udział procentowy: 29,43%
  • transport lotniczy; Udział procentowy: 11,61%
  • transport wodny; Udział procentowy: 10,61%
  • transport kolejowy; Udział procentowy: 1%
  • pozostałe (głównie transport przesyłowy); Udział procentowy: 2,2%
Udział poszczególnych rodzajów transportu w globalnej emisji dwutlenku węgla
Źródło: dostępny w internecie: https://ourworldindata.org/co2-emissions-from-transport.
RpesEHFnM11fj
Produkcja dwutlenku węgla przez poszczególne środki transportu
Źródło: https://www.responsibletravel.com/copy/reducing‑co2‑emissions.

Warto także dodać, że samoloty produkują związki azotu, które powodują niszczenie warstwy ozonowej. Ponadto maszyny te wpływają na wzrost ilości chmur pierzastych, co - zwłaszcza nocą - powoduje wzrost temperatury powietrza przy powierzchni ziemi. Ten rodzaj transportu produkuje też znaczne ilości śmieci w związku z koniecznością posiadania małych, jednorazowych opakowań.

bg‑violet

Wpływ transportu na pokrycie i rzeźbę terenu oraz litosferę

Rozwój transportu wiąże się także z powiększaniem terenów komunikacyjnych, takich jak drogi, parkingi, porty, a także stacje benzynowe, kosztem terenów zielonych, lasów i użytków rolnych. Ogranicza to powierzchnię obszarów służących jako miejsce wypoczynku dla ludzi.

Budowa dróg i infrastrukturyinfrastrukturainfrastruktury komunikacyjnej powoduje zniekształcenie naturalnych form rzeźby terenu poprzez ich wyrównanie lub powstawanie nasypów, wałów i tuneli. W konsekwencji występują tam ruchy masowe, takie jak np. osuwiska. Widoczne są także liczne zmiany w krajobrazie związane z budową mostów, wiaduktów, węzłów komunikacyjnych itp. Powstają także sztuczne drogi wodne, np. kanały, które rozdzielają jednorodne ekosystemy lądowe i łączą zupełnie różnie ekosystemy wodne.

Ponadto budowa portów morskich powoduje zniszczenie wybrzeży.

bg‑violet

Wpływ transportu na hydrosferę

Zanieczyszczenia pochodzące z transportu trafiają nie tylko do atmosfery, ale także do wód powierzchniowych i podziemnych, na przykład dzięki kanałom burzowymkanał burzowykanałom burzowym. Szczególny wpływ na hydrosferę ma żegluga, a zwłaszcza oleje i smary przedostające się ze statków morskich i barek rzecznych. Zanieczyszczają one wody i są niebezpieczeństwem dla organizmów morskich. Bardzo groźne są także awarie wielkich tankowców, na skutek których do wód morskich trafiają hektolitry ropy naftowej.

RroDJCQglGPNw
Tankowce transportują ropę naftową. Płynąc po nią, są wypełnione wodą, która pełni funkcję balastu. Zdarza się, że opróżniają się one z zanieczyszczonej wody wprost do morza.
Źródło: Pixabay License, https://pixabay.com/pl/service/terms/#license, dostępny w internecie: https://pixabay.com/pl/photos/statek-tankowiec-statek-typu-vlcc-5117014/.
bg‑violet

Wpływ transportu na pedosferę

Gleby położone blisko dróg, zwłaszcza ruchliwych arterii komunikacyjnych, zawierają wiele szkodliwych związków pochodzących ze spalin i ścierających się opon. Spożywanie żywności z ogrodów i szklarni położonych na takich obszarach powoduje dostarczenie tych związków do organizmu człowieka. Takie grunty nie powinny być użytkowane rolniczo. Ponadto pod terenami komunikacyjnymi kształtują się gleby antropogeniczne.

R10Y73Ono9QQ4
Badawcze zwracają uwagę, że z uwagi na opad zanieczyszczeń pas wzdłuż drogi szybkiego ruchu o szerokości ok. 500 m nie powinien być w użytkowaniu rolnym.
Źródło: Domena publiczna, dostępny w internecie: https://pxhere.com/pl/photo/1191949.
bg‑violet

Wpływ transportu na biosferę

Jak już wspomniano, powiększająca się powierzchnia terenów komunikacyjnych powoduje zmniejszanie powierzchni terenów zielonych, zwłaszcza wycinkę lasów, a wraz z tym ogranicza liczbę gatunków je zamieszkujących i wpływa na zmniejszenie wilgotności powietrza i zaburzenie równowagi stosunków wodnych. Szerokie, wielopasmowe ulice przecinają często korytarze ekologicznekorytarz ekologicznykorytarze ekologiczne, uniemożliwiając zwierzętom przemieszczanie się oraz zmniejszając ich odporność na zmiany środowiska. Powoduje to spadek ich populacji w związku ze śmiercią na drodze. Na zdrowie zwierząt mają także wpływ zanieczyszczenia spożywane wraz ze skażonymi roślinami rosnącymi na glebie. Natomiast powstający hałas negatywnie wpływa na zdrowie człowieka i płoszy zwierzęta.

R1QKaxhusuCuD1
Jeleń w bliskim sąsiedztwie autostrady
Źródło: By Oregon Department of Transportation - Deer by the highwayUploaded by AlbertHerring, CC BY 2.0, https://creativecommons.org/licenses/by/2.0, dostępny w internecie: https://commons.wikimedia.org/w/index.php?curid=29547988.

Na skutek katastrof tankowców lżejsza od wody ropa naftowa zbiera się na powierzchni, za sprawą czego organizmy morskie mają ograniczony dostęp do powietrza atmosferycznego. Ponadto powstająca maź zlepia pióra ptakom.

Warto zwrócić także uwagę, że transport przyczynia się do wzrostu zanieczyszczenia światłem w nocy, co ogranicza obserwację nieba, utrudnia nocnym zwierzętom polowanie, zaburza dobowy rytm życia roślin, zwierząt i ludzi oraz powoduje marnotrawstwo energii elektrycznej.

Słownik

infrastruktura
infrastruktura

(łac. infra – poniżej, pod + structura - budowa, budowla) - podstawowe urządzenia i instytucje usługowe niezbędne do należytego funkcjonowania gospodarki i społeczeństwa; wyróżnia się: 1. infrastrukturę społeczną (urządzenia i instytucje usługowe niezbędne do funkcjonowania państwa i społeczeństwa), 2. infrastrukturę techniczno‑ekonomiczną (techniczną, urządzenia i instytucje niezbędne do normalnego funkcjonowania produkcyjnych działów gospodarki narodowej)

Indeks górny Wrona J., Słownik geografii społeczno‑ekonomicznej, Wydawnictwo Universitas, Kraków 2012. Indeks górny koniec

kanał burzowy
kanał burzowy

kanał odciążający sieć kanalizacyjną z nadmiaru wód opadowych (sjp.pwn.pl)

korytarz ekologiczny
korytarz ekologiczny

szlak wędrówek zwierząt