Zdjęcie przedstawia dojrzałego mężczyznę. Spogląda w bok ku górze. Ma ciemne, zaczesane na bok włosy z przedziałkiem. Na jego czole widoczne są lekko zarysowane poziome zmarszczki. Ma założone okulary w cienkich, okrągłych oprawkach. Mężczyzna ma pociągłą twarz, wydatny nos oraz gęstą brodę z bujnymi wąsami. Ubrany jest w surdut.
Ernst Mach
Źródło: domena publiczna.
R1L4gdf9XfO7B1
Zdjęcie przedstawia mężczyznę w średnim wieku, który siedzi na krześle. Ma splecione ręce oraz założoną nogę na nogę. Lekko się uśmiecha. Ma krótkie, zaczesane na bok włosy, owalną twarz oraz okulary w okrągłych oprawkach. Ubrany jest w jasny garnitur z krawatem w pionowe paski.
Seminarium Schlicka przybrało niebawem nazwę Koła Wiedeńskiego (używaną dziś często zamiennie z terminem neopozytywizm).
Źródło: domena publiczna.
W 1895 r. na Uniwersytecie Wiedeńskim utworzono dla wybitnego fizyka Ernsta Macha (1838–1916) katedrę filozofii nauk indukcyjnychindukcjaindukcyjnych. W roku 1922 powołano na tę katedrę innego wybitnego fizyka Moritza Schlicka (1882–1936). Schlick zajmował się jednak także filozofią. Podobnie jak wcześniej Macha, interesowały go filozoficzne podstawy oraz jedność nauk empirycznychempiryzmempirycznych. Wkrótce po objęciu katedry zaczął się wokół uczonego gromadzić krąg naukowców o podobnych zainteresowaniach interdyscyplinarnymi badaniami pogranicza teorii wiedzy, nauki i kultury. W 1926 r. pracę na Uniwersytecie Wiedeńskim podjął także Rudolf Carnap (1891–1970). Za najważniejszych przedstawicieli Koła Wiedeńskiego uważa się także: ekonomistę i socjologa Ottona Neuratha, matematyków Hansa Hahna, Kurta Gödela i Karla Mengera oraz filozofów Gustava Bergmanna, Herberta Feigla i Friedricha Waismanna. Z Kołem Wiedeńskim współpracowali bądź prowadzili z nim ożywione i owocne dyskusje tacy myśliciele jak: Ludwig Wittgenstein, Karl Popper oraz Alfred Tarski i inni przedstawiciele szkoły lwowsko‑warszawskiej. Międzynarodową pozycję i uznanie Koła ugruntowały organizowane w latach 1934–1939 kongresy poświęcone jedności nauki (w Paryżu, Kopenhadze, Cambridge, Harvardzie). Rozpad grupy wiąże się przede wszystkim z przedwojennym exodusemexodusexodusem wielu europejskich uczonych na Zachód – do Anglii i USA. Schlick został zastrzelony w 1936 r. przez psychicznie chorego doktoranta.
RGpDjKZ5l9eOA1
1879 - 1934 Hans Hahn Austriacki matematyk i filozof, profesor uniwersytetu w Czerniowcach, następnie w Bonn i w Wiedniu. Autor prac w zakresie równań całkowych, teorii funkcji, analizy funkcjonalnej, rachunku wariacyjnego oraz podstaw matematyki. Zajmował się również filozofią pozytywizmu logicznego i brał aktywny udział w dyskusjach i działalności Koła Wiedeńskiego. Zdjęcie przedstawia mężczyznę w średnim wieku, który siedzi na krześle. Ma lekko rozchylone usta. Jego włosy są bardzo krótko ostrzyżone. Twarz jest owalna. Mężczyzna nosi okulary w okrągłych oprawkach. Ubrany jest w jasny garnitur, koszulę i krawat.
1882 - 1945 Otto Neurath Austriacki filozof i socjolog; profesor uniwersytetu w Oksfordzie, jeden z głównych przedstawicieli Koła Wiedeńskiego; w socjologii reprezentował fizykalizm. Początkowo studiował matematykę, by potem zmienić zainteresowania na lingwistykę, prawo, ekonomię, a wreszcie socjologię. Jego publikacje dotyczyły ekonomii i polityki, ogłosił też kilka prac logiczno-matematycznych. Zdjęcie przedstawia twarz dojrzałego mężczyzny. Ma on pociągłą twarz okoloną gęstą brodą i wąsami. Czoło wysokie, oczy wyraziste, nos niewielki. Mężczyzna jest łysiejący. Ubrany jest w garnitur, kamizelkę i koszulę.
1889 - 1951 Ludwig Wittgenstein Urodził się w Wiedniu w zasymilowanej rodzinie pochodzenia żydowskiego. Studiował w Wyższej Szkole Technicznej w Berlinie, a od 1908 w Manchesterze, gdzie zajmował się głównie inżynierią lotniczą. W 1911 rozpoczął studia filozoficzne na uniwersytecie w Cambridge pod kierunkiem Bertranda Russella, niemal od razu zyskując pozycję jego filozoficznego następcy. Jeden z najbardziej wpływowych filozofów dwudziestego wieku. Zdjęcie przedstawia dojrzałego mężczyznę. Ma pociągłą twarz z poziomymi zmarszczkami na czole. Ma krótkie, lekko kręcone włosy. Ubrany jest w garnitur.
1896 - 1959 Friedrich Waismann Austriacki matematyk, fizyk i filozof. Zajmował się filozofią pozytywizmu logicznego. Studiował filozofię pod opieką naukową Moritza Schlicka, fundatora Koła Wiedeńskiego. W 1938 roku wyemigrował do Wielkiej Brytanii, gdzie był profesorem uniwersytetów w Cambridge i Oxfordzie. Współpracował z Ludwigiem Wittgensteinem, z którym prowadził słynne rozmowy filozoficzne, wydane w druku w latach 70. dwudziestego wieku.
1901 - 1983 Alfred Tarski Polski logik, matematyk i filozof; uważany za jednego z największych logików w dziejach nauki. W latach 1918 – 1923 studiował matematykę, filozofię i językoznawstwo na Uniwersytecie Warszawskim (jego nauczycielami był m.in. T. Kotarbiński). W 1925 r. Tarski habilitował się z filozofii matematyki. W okresie 1925 – 1939 był docentem Uniwersytetu Warszawskiego, gdzie prowadził wykłady z matematyki elementarnej i logiki. Równocześnie uczył matematyki w gimnazjum imienia Stefana Żeromskiego w Warszawie. W sierpniu 1939 r. wyjechał na kongres filozoficzny do Stanów Zjednoczonych, gdzie pozostał do końca życia. W latach 1939 – 1941 wykładał logistykę i podstawy matematyki na Uniwersytecie Harvarda w Cambridge, a od 1942 — na Uniwersytecie Kalifornijskim w Berkeley, gdzie wkrótce został profesorem (1945 – 1968). Tam też stworzył kalifornijską szkołę logiczną. Zdjęcie przedstawia dojrzałego mężczyznę. Ma owalną twarz z wyraźnie zarysowanymi zmarszczkami. Nos wydatny, czoło wysokie. Włosy rzadkie, krótkie, szpakowate. Ubrany jest w garnitur, koszulę i krawat. W jego tle stoi duży regał z książkami.
1902 - 1985 Karl Menger Austriacki matematyk, jeden z twórców teorii wymiaru, znany z konstrukcji kostki Mengera. W 1924 r. obronił doktorat z matematyki. Trzy lata później objął katedrę geometrii na Uniwersytecie Wiedeńskim. Interesował się też filozofią i był jednym z czternastu uczonych, którzy opublikowali w 1929 roku manifest Koła Wiedeńskiego. W roku 1938, w związku z sytuacją polityczną w Austrii, wyemigrował do USA. Zdjęcie przedstawia dojrzałego mężczyznę. Ma pociągłą twarz z wyraźnie zarysowanymi bruzdami przy nosie i ustach. Nos wydatny, szeroki, czoło wysokie, oczy głęboko osadzone, z opuchlizną. Włosy rzadkie, krótkie. Mężczyzna ubrany jest w garnitur, koszulę i krawat.
1902 - 1988 Herbert Feigl Austriacki filozof, neopozytywista i członek Koła Wiedeńskiego. W 1921 roku rozpoczął studia na wydziałach matematyki, fizyki i filozofii na Uniwersytecie w Monachium, ale z powodu rozpowszechniającego się antysemityzmu wyjechał do Austrii. Od 1922 r. uczestniczył na Uniwersytecie Wiedeńskim w wykładach Moritza Schlicka, Hansa Hahna, Hansa Thirringa i Karla Bühlera. W 1924 r., dzięki osobistemu zaangażowaniu Schlicka, został zaproszony do przyłączenia się do grupy naukowców, którzy później stali się członkami Koła Wiedeńskiego.
1902 - 1994 Karl Popper Brytyjski filozof, logik i teoretyk nauki, zaliczany do najwybitniejszych filozofów dwudziestego wieku. W latach 1918 – 1925 studiował filozofię na uniwersytecie w Wiedniu. Zapoznał się wówczas z marksizmem i psychoanalizą. W 1929 – 1934 pracował jako nauczyciel fizyki w gimnazjum. Równocześnie brał udział w filozoficznych dyskusjach organizowanych przez Koło Wiedeńskie. W 1937 wyemigrował do Nowej Zelandii, 1937 – 1945 wykładał filozofię w Cantenbury University College. W latach 1945–49 był wykładowcą logiki, a 1949 – 1969 kierował katedrą logiki i metodologii nauk w London School of Economics and Political Science, gdzie stworzył własną szkołę krytycznego racjonalizmu w filozofii nauki. Zdjęcie przedstawia portret starszego mężczyzny. Mężczyzna jest łysiejący. Jego uszy są duże, nieznacznie odstające od głowy. Mężczyzna ma wysokie czoło i wydatny nos. Na jego twarzy znajdują się liczne zmarszczki.
1906 - 1978 Kurt Gödel Urodzony w Brnie, austriacki matematyk i logik. Teorie Gödla zalicza się do największych osiągnięć matematyki. Gödel ukończył szkołę w Brnie i 1923 r. wstąpił na uniwersytet w Wiedniu. Po początkowych wahaniach między fizyką teoretyczną a matematyką, szybko zdecydował się na matematykę i logikę matematyczną. W 1930 r. doktoryzował się u O. Hahna i zaczął pracować na wydziale matematyki (współtworząc szkołę logicznego pozytywizmu). Po zaanektowaniu Austrii przez Niemcy Gödlowi odmówiono możliwości wykładania na Uniwersytecie Wiedeńskim, prawdopodobnie dlatego, że był uważany za Żyda (choć była to nieprawda). W 1940 emigrował z żoną do Stanów Zjednoczonych. Zdjęcie przedstawia młodego mężczyznę. Ma on pociągłą twarz, nos szeroki, wydatny, czoło wysokie, oczy głęboko osadzone. Włosy proste, krótkie, zaczesane do góry. Mężczyzna ubrany jest w garnitur, koszulę i krawat.
1906 - 1987 Gustav Bergmann Urodzony w Austrii amerykański filozof. Studiował na Uniwersytecie Wiedeńskim i był członkiem Koła Wiedeńskiego. Inspirował się pracami Moritza Schlicka, Friedricha Waismanna i Rudolfa Carnapa, również członków Koła. W USA został profesorem filozofii i psychologii na Uniwersytecie Iowa.
1879 - 1934 Hans Hahn Austriacki matematyk i filozof, profesor uniwersytetu w Czerniowcach, następnie w Bonn i w Wiedniu. Autor prac w zakresie równań całkowych, teorii funkcji, analizy funkcjonalnej, rachunku wariacyjnego oraz podstaw matematyki. Zajmował się również filozofią pozytywizmu logicznego i brał aktywny udział w dyskusjach i działalności Koła Wiedeńskiego. Zdjęcie przedstawia mężczyznę w średnim wieku, który siedzi na krześle. Ma lekko rozchylone usta. Jego włosy są bardzo krótko ostrzyżone. Twarz jest owalna. Mężczyzna nosi okulary w okrągłych oprawkach. Ubrany jest w jasny garnitur, koszulę i krawat.
1882 - 1945 Otto Neurath Austriacki filozof i socjolog; profesor uniwersytetu w Oksfordzie, jeden z głównych przedstawicieli Koła Wiedeńskiego; w socjologii reprezentował fizykalizm. Początkowo studiował matematykę, by potem zmienić zainteresowania na lingwistykę, prawo, ekonomię, a wreszcie socjologię. Jego publikacje dotyczyły ekonomii i polityki, ogłosił też kilka prac logiczno-matematycznych. Zdjęcie przedstawia twarz dojrzałego mężczyzny. Ma on pociągłą twarz okoloną gęstą brodą i wąsami. Czoło wysokie, oczy wyraziste, nos niewielki. Mężczyzna jest łysiejący. Ubrany jest w garnitur, kamizelkę i koszulę.
1889 - 1951 Ludwig Wittgenstein Urodził się w Wiedniu w zasymilowanej rodzinie pochodzenia żydowskiego. Studiował w Wyższej Szkole Technicznej w Berlinie, a od 1908 w Manchesterze, gdzie zajmował się głównie inżynierią lotniczą. W 1911 rozpoczął studia filozoficzne na uniwersytecie w Cambridge pod kierunkiem Bertranda Russella, niemal od razu zyskując pozycję jego filozoficznego następcy. Jeden z najbardziej wpływowych filozofów dwudziestego wieku. Zdjęcie przedstawia dojrzałego mężczyznę. Ma pociągłą twarz z poziomymi zmarszczkami na czole. Ma krótkie, lekko kręcone włosy. Ubrany jest w garnitur.
1896 - 1959 Friedrich Waismann Austriacki matematyk, fizyk i filozof. Zajmował się filozofią pozytywizmu logicznego. Studiował filozofię pod opieką naukową Moritza Schlicka, fundatora Koła Wiedeńskiego. W 1938 roku wyemigrował do Wielkiej Brytanii, gdzie był profesorem uniwersytetów w Cambridge i Oxfordzie. Współpracował z Ludwigiem Wittgensteinem, z którym prowadził słynne rozmowy filozoficzne, wydane w druku w latach 70. dwudziestego wieku.
1901 - 1983 Alfred Tarski Polski logik, matematyk i filozof; uważany za jednego z największych logików w dziejach nauki. W latach 1918 – 1923 studiował matematykę, filozofię i językoznawstwo na Uniwersytecie Warszawskim (jego nauczycielami był m.in. T. Kotarbiński). W 1925 r. Tarski habilitował się z filozofii matematyki. W okresie 1925 – 1939 był docentem Uniwersytetu Warszawskiego, gdzie prowadził wykłady z matematyki elementarnej i logiki. Równocześnie uczył matematyki w gimnazjum imienia Stefana Żeromskiego w Warszawie. W sierpniu 1939 r. wyjechał na kongres filozoficzny do Stanów Zjednoczonych, gdzie pozostał do końca życia. W latach 1939 – 1941 wykładał logistykę i podstawy matematyki na Uniwersytecie Harvarda w Cambridge, a od 1942 — na Uniwersytecie Kalifornijskim w Berkeley, gdzie wkrótce został profesorem (1945 – 1968). Tam też stworzył kalifornijską szkołę logiczną. Zdjęcie przedstawia dojrzałego mężczyznę. Ma owalną twarz z wyraźnie zarysowanymi zmarszczkami. Nos wydatny, czoło wysokie. Włosy rzadkie, krótkie, szpakowate. Ubrany jest w garnitur, koszulę i krawat. W jego tle stoi duży regał z książkami.
1902 - 1985 Karl Menger Austriacki matematyk, jeden z twórców teorii wymiaru, znany z konstrukcji kostki Mengera. W 1924 r. obronił doktorat z matematyki. Trzy lata później objął katedrę geometrii na Uniwersytecie Wiedeńskim. Interesował się też filozofią i był jednym z czternastu uczonych, którzy opublikowali w 1929 roku manifest Koła Wiedeńskiego. W roku 1938, w związku z sytuacją polityczną w Austrii, wyemigrował do USA. Zdjęcie przedstawia dojrzałego mężczyznę. Ma pociągłą twarz z wyraźnie zarysowanymi bruzdami przy nosie i ustach. Nos wydatny, szeroki, czoło wysokie, oczy głęboko osadzone, z opuchlizną. Włosy rzadkie, krótkie. Mężczyzna ubrany jest w garnitur, koszulę i krawat.
1902 - 1988 Herbert Feigl Austriacki filozof, neopozytywista i członek Koła Wiedeńskiego. W 1921 roku rozpoczął studia na wydziałach matematyki, fizyki i filozofii na Uniwersytecie w Monachium, ale z powodu rozpowszechniającego się antysemityzmu wyjechał do Austrii. Od 1922 r. uczestniczył na Uniwersytecie Wiedeńskim w wykładach Moritza Schlicka, Hansa Hahna, Hansa Thirringa i Karla Bühlera. W 1924 r., dzięki osobistemu zaangażowaniu Schlicka, został zaproszony do przyłączenia się do grupy naukowców, którzy później stali się członkami Koła Wiedeńskiego.
1902 - 1994 Karl Popper Brytyjski filozof, logik i teoretyk nauki, zaliczany do najwybitniejszych filozofów dwudziestego wieku. W latach 1918 – 1925 studiował filozofię na uniwersytecie w Wiedniu. Zapoznał się wówczas z marksizmem i psychoanalizą. W 1929 – 1934 pracował jako nauczyciel fizyki w gimnazjum. Równocześnie brał udział w filozoficznych dyskusjach organizowanych przez Koło Wiedeńskie. W 1937 wyemigrował do Nowej Zelandii, 1937 – 1945 wykładał filozofię w Cantenbury University College. W latach 1945–49 był wykładowcą logiki, a 1949 – 1969 kierował katedrą logiki i metodologii nauk w London School of Economics and Political Science, gdzie stworzył własną szkołę krytycznego racjonalizmu w filozofii nauki. Zdjęcie przedstawia portret starszego mężczyzny. Mężczyzna jest łysiejący. Jego uszy są duże, nieznacznie odstające od głowy. Mężczyzna ma wysokie czoło i wydatny nos. Na jego twarzy znajdują się liczne zmarszczki.
1906 - 1978 Kurt Gödel Urodzony w Brnie, austriacki matematyk i logik. Teorie Gödla zalicza się do największych osiągnięć matematyki. Gödel ukończył szkołę w Brnie i 1923 r. wstąpił na uniwersytet w Wiedniu. Po początkowych wahaniach między fizyką teoretyczną a matematyką, szybko zdecydował się na matematykę i logikę matematyczną. W 1930 r. doktoryzował się u O. Hahna i zaczął pracować na wydziale matematyki (współtworząc szkołę logicznego pozytywizmu). Po zaanektowaniu Austrii przez Niemcy Gödlowi odmówiono możliwości wykładania na Uniwersytecie Wiedeńskim, prawdopodobnie dlatego, że był uważany za Żyda (choć była to nieprawda). W 1940 emigrował z żoną do Stanów Zjednoczonych. Zdjęcie przedstawia młodego mężczyznę. Ma on pociągłą twarz, nos szeroki, wydatny, czoło wysokie, oczy głęboko osadzone. Włosy proste, krótkie, zaczesane do góry. Mężczyzna ubrany jest w garnitur, koszulę i krawat.
1906 - 1987 Gustav Bergmann Urodzony w Austrii amerykański filozof. Studiował na Uniwersytecie Wiedeńskim i był członkiem Koła Wiedeńskiego. Inspirował się pracami Moritza Schlicka, Friedricha Waismanna i Rudolfa Carnapa, również członków Koła. W USA został profesorem filozofii i psychologii na Uniwersytecie Iowa.
Źródła ilustracji: domena publiczna, Wikimedia Commons. Na osi czasu przedstawiono wybranych filozofów związanych bezpośrednio oraz pośrednio z Kołem Wiedeńskim.
Źródło: Englishsquare.pl sp. z o.o., Wikimedia Commons, licencja: CC BY-SA 3.0.
Pozytywizm
RJqInGLDFpuDr1
Ilustracja przedstawia portret starszego mężczyzny. Ma krótkie, ciemne włosy oraz zakola. Ma poziome zmarszczki na czole raz bruzdy wokół wąskich ust. Ubrany jest w ciemny surdut.
Auguste Comte
Źródło: domena publiczna.
Używane w stosunku do przedstawicieli Koła Wiedeńskiego określenie neopozytywizmneopozytywizmneopozytywizm wywodzi się z pojęcia pozytywizmpozytywizmpozytywizm. Terminem tym określa się najczęściej doktrynę francuskiego filozofa Auguste’a Comte’a (1798–1857). Twierdził on, że każda prawdziwa wiedza powinna opierać się na tzw. faktach pozytywnych, czyli takich, które zostały opisane przez naukę. Zdaniem Comte’a, każda teza, która nie może być empirycznie bądź matematycznie udowodniona, jest nonsensem. Głosił także, że kultura ludzka przechodziła historycznie przez trzy fazy rozwoju: teologiczną (w której niedojrzały jeszcze umysł ludzki wyjaśnia sobie rzeczywistość, odwołując się do czynników nadprzyrodzonych), metafizycznąmetafizykametafizyczną (w której miejsce wyjaśnień religijnych zajmują pojęcia abstrakcyjne i rozumowa spekulacja), naukową, czyli pozytywną (w której wiedza opiera się wyłącznie na „faktach pozytywnych”). Trzecia faza jest oczywiście najwyższym stadium ewolucji. Comte bardzo silnie podkreślał jedność metody naukowej oraz praktyczny sens nauki. Postulował więc przede wszystkim, by takie same metody badawcze stosować we wszystkich obszarach rzeczywistości – sam odnosił ten postulat do badań społecznych, stając się pionierem socjologii (jako pierwszy użył tego pojęcia). Uważał także, że nauka ma służyć do użytecznych dla człowieka przekształceń rzeczywistości oraz doskonaleniu natury ludzkiej. Zaproponował też w miejsce tradycyjnej religii nowy kult, mianowicie kult Ludzkości, Postępu i Ładu – kapłani tego ustroju mieli mieć monopol na nauczanie oraz sprawować cenzurę. Na użytek tej religii przyszłości Comte opracował nowy kalendarz, w którym każdy miesiąc, tydzień oraz dzień miały patrona w postaci znanego naukowca, a nie świętego (Kopernik miał w tym kalendarzu swój tydzień). Neopozytywiści zaadaptowali przesłanie Comte’a (pomijając pomysł nowej religii) do nowej sytuacji nauki, wyrażali je jednak w sposób bardziej ścisły.
Polecenie 1
Odpowiedz na pytanie, kim byli przedstawiciele Koła Wiedeńskiego i jakimi dociekaniami się zajmowali?
R1KoritKXK1Tt
(Uzupełnij).
Słownik
empiryzm
empiryzm
(gr. empeiría – doświadczenie) stanowisko epistemologiczne, zgodnie z którym wyłącznym lub głównym źródłem wiedzy jest doświadczenie
exodus
exodus
(gr. eksodos) masowe wyjście, wyjazd skądś, masowa emigracja
indukcja
indukcja
(łac. inductio — wprowadzenie) w logice: wyprowadzanie wniosków ogólnych z przesłanek będących poszczególnymi przypadkami tych wniosków; w naukach empirycznych: metoda badawcza prowadząca do uogólnień na podstawie eksperymentów i obserwacji faktów
metafizyka
metafizyka
(gr. ta meta physika — to, co jest po fizyce) nauka filozoficzna, której przedmiotem są podstawowe kwestie dotyczące istoty i przyczyny bytu
neopozytywizm
neopozytywizm
(gr. néos — nowy + łac. positivus) kierunek w filozofii XX w. uważający, że prawdziwą wiedzą jest jedynie wiedza oparta na doświadczeniu
pozytywizm
pozytywizm
(łac. positivus) kierunek filozoficzny w XIX i XX w. pojmujący naukę jako badanie faktów, postulujący oczyszczenie wiedzy z wszelkiej metafizyki