Przeczytaj
Droga Hammurabiego ku wielkości
Kodeks HammurabiegoNie ma króla, który by sam jeden był najsilniejszy. Dziesięciu lub piętnastu królów idzie za Hammurabim, panem Babilonu. Tyle samo idzie za Rim‑Sinem, panem Larsy, tyle samo za Ibal‑pi‑Elem z Esznunny, tyle samo za Amut‑pi‑Elem z Qatny, a dwudziestu idzie za Jarim‑Limem z Jahmadu.
Źródło: Kodeks Hammurabiego, tłum. Marek Stępień, Warszawa 2000, s. 22.
HammurabiHammurabi, syn Sin‑muballita, władcy południowej części Mezopotamii ze stolicą w Babilonie, rządził w latach 1792–1750 p.n.e. W początkowym okresie panowania uporządkował sytuację w kraju, by następnie rozpocząć podboje. Podbił dwa ważne miasta: Isin i Uruk, następnie Elam, Larsę, Esznunnę, Mari, Aszur. Jego królestwo sięgało od Zatoki Perskiej do Syrii i od Eufratu do Zagros, obejmując praktycznie całą Mezopotamię. Tym samym stworzył imperium złożone z wielu krajów i ludów, różniących się językiem, prawem i religią.
Powstanie Kodeksu Hammurabiego
By utrzymać całość państwa pod kontrolą, Hammurabi był zmuszony do podjęcia prób jego ujednolicenia, narzucenia mu swojej władzy i jej respektowania. Służyć temu miał skodyfikowanyskodyfikowany system prawa, który miał pomóc w rozwoju społeczno‑gospodarczym Mezopotamii. Hammurabi chciał też zatrzeć różnice między północą a południem swojego państwa. Dlatego około 1772 r. p.n.e. polecił spisać wszystkie prawa w jednym kodeksie. Został on wyryty na ponaddwumetrowej steli. Podobne stele z kodeksem ustawiano w centralnych punktach miast imperium Hammurabiego, najczęściej przy świątyniach, co miało ułatwić jego upowszechnienie wśród poddanych. Wszyscy mieszkańcy państwa mieli obowiązek przestrzegania tych zasad.
Określenie kodeks w przypadku prawodawstwa Hammurabiego jest częściowo błędne, gdyż nie był to zbiór prawa stanowionego, lecz spis orzeczeń sądowych, wyroków i rozporządzeń wydawanych przez władcę podczas jego długoletniego panowania.
Kodeks Hammurabiego
Kodeks Hammurabiego podzielił społeczeństwo na trzy klasy.
Kodeks opierał się na zasadzie prawa talionuprawa talionu, czyli odpłaty za popełniony czyn. Forma odpłaty była uzależniona od pozycji społecznej oskarżonego i ofiary. Osoby stojące niżej w hierarchii społecznej ponosiły większą odpowiedzialność niż inni obywatele.
Za paragrafy kodeksu uznano każde zdanie rozpoczynające się od słowa „jeśli”, np.: „jeśli obywatel…”. Paragrafy są krótkie, zawierają opis czynu zabronionego i karę grożącą za jego popełnienie. W zakończeniu kodeksu władca zobowiązał swoich następców do zachowania ustanowionego przez niego prawa pod groźbą klątwy. Ważną cechą Kodeksu Hammurabiego jest wprowadzona przez niego jawność prawa, jego trwałość i jednoznaczność wyroków.
Wydarty ziemi
W 1902 roku w Suzie na terenie dzisiejszego Iranu został przez archeologów francuskich odnaleziony Kodeks Hammurabiego zapisany na diorytowej steli, która obecnie znajduje się w paryskim Luwrze. Została ona zrabowana do Suzy z miasta Sippar w 1160 r. p.n.e. przez Elamitów. Tekst był zapisany pismem klinowympismem klinowym w dialekcie babilońskim języka akadyjskiego. Najważniejszy był jednak fakt, że tekst kodeksu zachował się prawie w całości. Tłumaczenia 51 kolumn z zachowanym tekstem podjął się francuski asyriolog Vincent Scheil. Pierwsze niepełne tłumaczenie Kodeksu Hammurabiego ukazało się w 1905 roku. Pierwsze pełne tłumaczenie z oryginału na język polski opracował dr Marek Stępień, ukazało się ono w 1996 r. jako Kodeks Hammurabiego. Do czasów nam współczesnych odnaleziono trzy stele z tekstem kodeksu.
Znaczenie Kodeksu Hammurabiego
Kodeks Hammurabiego powstał w XVIII wieku p.n.e., jest uważany za pierwszą kompletną kodyfikację prawa na świecie. Owszem, powstawały też inne kodyfikacje, ale żadna z nich nie zachowała się w takim stanie, aby można było z niej złożyć cały kodeks praw. Dlatego dzieło Hammurabiego jest uważane za największe osiągnięcie legislacyjne starożytnego Wschodu. Natomiast kazuistycznykazuistyczny system budowy norm z Kodeksu Hammurabiego zastosowany został w innym wybitnym pomniku prawa – Kodeksie Justyniana.
Słownik
szósty, najsłynniejszy król z I dynastii Babilonu, syn i następca Sin‑muballita, twórca potęgi państwa starobabilońskiego i autor kodeksu praw; panował przez 43 lata (1792–1750 p.n.e.)
(z łac. mutilatio); hańbiąca kara cielesna polegająca na pozbawianiu skazanego poszczególnych części ciała, znana już w starożytności i popularna w średniowieczu; dokonywano na przykład obcięcia kończyn, nosa, uszu, piersi, oślepienia (wydarcia oczu), wyrwania języka
(z łac. casus – przypadek); drobiazgowe rozważanie problemów, najczęściej moralnych lub prawnych przez stosowanie do nich zasad ogólnych; potocznie: pokrętne argumentowanie stosowane w celu uzasadnienia założonej z góry tezy, rozumowanie sofistyczne; również metoda tworzenia prawa, która polega na formułowaniu norm prawnych szczegółowo opisujących sytuacje, do których się odnoszą
czynność grupowania i logicznego porządkowania tematycznie powiązanych ze sobą przepisów prawnych w celu uzyskanie jednego, kompleksowego aktu prawnego – kodeksu
jedna z najstarszych na świecie odmian pisma, powstała na Bliskim Wschodzie, stworzona najprawdopodobniej przez Sumerów ok. 3500 lat p.n.e.
(z łac. talio – odwet, od tallis – taki sam); historyczna zasada prawa, wyrażająca jego sprawiedliwość, według której sankcja była identyczna ze skutkiem przestępstwa; znana z obrazowej, starożytnej sentencji oko za oko, ząb za ząb