Wprowadzanie danych do arkusza

Arkusz kalkulacyjny jest podzielony na komórki, które – podobnie jak pola szachownicy – mają unikatowe adresy, składające się z literowego oznaczenia kolumny i numeru wiersza.

Uruchamiając arkusz, widzimy tę „szachownicę”. Na niej jedna komórka jest otoczona obwódką (kolorystyka wszystkich elementów na ekranie może się różnić zależnie od ustawień systemowych). Jest to komórka aktywna (tak jak komórka A7 na ilustracji).  Teraz możemy wpisywać do komórki znaki z klawiatury, wykorzystując pełnię możliwości edycyjnych.

R1Y2QKy4ycCFw

Ilustracja przedstawia otwarty program Microsoft Office Excel. U góry na pasku zadań wybrana jest kategoria narzędzia główne. W programie znajduje się tabela, w której zaznaczona jest komórka f7.

Arkusz kalkulacyjny ma mechanizmy, które ułatwiają wypełnianie seriami danych kolumn lub wierszy. Wykorzystywany jest przy tym uchwyt wypełniania – taką nazwę nosi mały kwadrat pojawiający się w prawym dolnym rogu zaznaczonej komórki.

Załóżmy, że wprowadziliśmy do komórki A1 liczbę 5 i teraz chcemy, aby w komórkach z zakresu od A1 do A5 znalazła się taka sama wartość. W tym celu umieszczamy kursor w prawym dolnym rogu komórki A1, a następnie przeciągamy go w dół do komórki A5.

Rlt2SS6wu4sIn

Zrzut ekranu przedstawia fragment arkusza kalkulacyjnego Excel. W kolumnie w komórkach od A1 do A5 wpisano: 5

Innym sposobem wypełniania obszaru jest skopiowanie zawartości komórki.

Importowanie danych

Dane można zaimportować do arkusza MS Excel lub LibreOffice Calc. Różne możliwości importowania danych są dostępne na wstążce w programie MS Excel, w zakładce Dane. Importowanie w LibreOffice Calc jest możliwe poprzez wybranie Plik z menu głównego, a następnie Otwórz...

Wykonywanie obliczeń

Gdy chcemy wykonać obliczenia za pomocą arkusza kalkulacyjnego, wpisujemy w wybranej komórce odpowiednią formułę. Zawsze zaczyna się ona od znaku równości (=).

Do wykonywania działań na liczbach służy pięć operatorów:

• + dodawanie,

• - odejmowanie,

• * mnożenie,

• / dzielenie,

• ^ potęgowanie.

Poniżej znajduje się kilka formuł, które odpowiadają różnym działaniom matematycznym w arkuszu kalkulacyjnym.

Dwa plus dwa:

=2+2

Jedna czwarta plus dwie trzecie:

=(1/4)+(2/3)

Dwa do potęgi drugiej pomnożone przez trzy czwarte:

=2^2*(3/4)

Dane do obliczeń nie muszą zostać przedstawione wprost. Zamiast konkretnych liczb można podać adres komórki, w której znajduje się dana wartość. Posługujemy się wówczas ich adresami. Dzięki temu możemy wykonywać obliczenia wielokrotnie dla raz zdefiniowanej formuły przy argumentach (danych) zmieniających się w komórkach, których adresy zawarliśmy w danej formule.

Przykładowo, wpisując formuły zawierające argumenty w postaci konkretnych danych, uzyskamy – po naciśnięciu klawisza ENTER – następujące wyniki (i tylko takie):

R168QFlJi0ZOP

Ilustracja przedstawia fragment arkusza kalkulacyjnego Excel. W komórce B6 wpisano równa się dwa plus dwa. W komórce B8 wpisano równa się otwarty nawias półokrągły jeden ukośnik cztery zamknięty nawias dodać otwarty nawias dwa ukośnik trzy zamknięty nawias. W komórce B10 zapisano równa się dwa daszek dwa gwiazdka otwarty nawias trzy ukośnik cztery zamknięty nawias.

B6 – 4
B8 – 0,917
B10 – 3

Natomiast po wpisaniu formuł zawierających adresy uzyskamy wyniki w oknie formuły (każdorazowo adekwatne do zmienianych wartości danych w  zaadresowanych komórkach).

RpTa8YWUkamhv

Ilustracja przedstawia arkusz kalkulacyjny programu Excel. W komórce A1 wpisano 2, w komórce A2 wpisano 1, w komórce A3 wpisano 4, w komórce B1 wpisano 2, w komórce B2 wpisano 2, w komórce B3 wpisano 3, w komórce D6 wpisano A1 dodać B2, w komórce D7 wpisano równa się otwarty nawias A2 ukośnik A3 zamknięty nawias dodać otwarty nawias B2 ukośnik B3 zamknięty nawias, w komórce D8 zapisano POTĘGA otwarty nawias A1 średnik B1 zamknięty nawias gwiazdka otwarty nawias B3 ukośnik B2 zamknięty nawias.

Przy wprowadzonych danych wyniki będą następujące:

D6 – 4
D7 – 0,916 w okresie
D8 – 6

R1BUqvO0ZBFLD

Ilustracja przedstawia otwarty arkusz kalkulacyjny programu Excel. W komórce A1 wpisano 2, w komórce A2 wpisano 1, w komórce A3 wpisano 4, w komórce B1 wpisano 1, w komórce B2 wpisano 2, w komórce B3 wpisano 3, w komórce D6 wpisano 3, w komórce D7 wpisano 0,9166667, w komórce D 8 wpisano 3.

Pobierz teraz PRZYKŁAD 1, zmień wartości danych w szarym obszarze i sprawdź poprawność działania formuł.

Arkusz kalkulacyjny umożliwia obliczanie wartości na podstawie znajdujących się już w arkuszu danych. Załóżmy, że chcemy obliczyć i narysować wykres funkcji f(x)=aIndeks górny x^x. Do arkusza wprowadźmy dane:

Obliczmy teraz wartość funkcji dla a równego 2 i wartości wykładnika równej 1. Aby to zrobić, zastosujemy adresowanie mieszane. Do komórki B2 wprowadźmy formułę:

=$A2^B$1

Skopiujmy ją teraz do pozostałych komórek tabeli. Tak powinny wyglądać formuły w tych komórkach:

Tak prezentują się wyniki działania wprowadzonych formuł:

Oto wykres stworzony na podstawie wyliczonych danych:

Rozwiązanie, wraz z formułami użytymi do obliczenia wartości funkcji, znajdziesz w pliku Wykres funkcji - Rozwiązanie.

LibreOffice Calc

Zadanie można wykonać w dokładnie taki sam sposób w LibreOffice Calc.

Formatowanie komórek arkusza

Pierwsze skojarzenie, gdy myślimy o rodzaju danych, jakie można wpisywać do arkusza kalkulacyjnego, to liczby. W arkuszu można jednak zapisać także teksty, daty albo inne informacje. Wprowadzając zawartość do komórek, dostosowujemy do niej format danych w wybranej części arkusza.

Dane mogą mieć różne formaty, np.: liczbowy, walutowy, tekstowy, daty i kilka innych. W zależności od tego, który z nich przypiszemy danym znajdującym się w komórce, program będzie je odpowiednio interpretował w trakcie wykonywania obliczeń. Załóżmy, że wpisane wartości zostaną sformatowane jako data – wówczas odejmowanie nie pokaże nam arytmetycznej różnicy między liczbami, ale liczbę dni, jakie dzielą jedną datę od drugiej.

Jak ustalamy format danych?

Aby sformatować zawartość komórki, zaznaczamy interesujące nas komórki, a następnie naciskamy prawy przycisk myszy i z menu kontekstowego wybieramy opcję Formatuj komórki.

RixSkbE1AiYL5

Zrzut ekranu przedstawia okno dialogowe o nazwie: Formatowanie komórek. Podświetlona jest zakładka liczby. W Sekcji: Kategoria z listy wybrano opcję: Ogólne. Okno to zawiera takie przyciski jak ok oraz anuluj.

W tym oknie dialogowym możemy ustalić nie tylko format danych, które znajdują się w komórce lub grupie komórek (jeśli wcześniej zaznaczymy ich zakres), ale inne parametry komórki, także o charakterze edycyjnym (decydującym o wyglądzie danych w komórce).

Możemy zatem zmienić:

• format danych przechowywanych w komórce (do wyboru mamy m.in. wartości liczbowe, procentowe, tekstowe i daty),

• wyrównanie tekstu (ustalamy, w której części komórki pojawiać się będą dane; możemy też określić, co ma się stać, jeżeli zapisana informacja ma długość większą niż rozmiar komórki),

• czcionkę (jej typ, kolor, rozmiar itp.),

• obramowanie (styl oraz kolor),

• wypełnienie komórki (kolor oraz styl),

• dostęp do komórki (ochronę jej zawartości przed zmianami – w tym przypadku efekt działania jest widoczny dopiero po włączeniu ochrony arkusza w sekcji Recenzja).

Załóżmy, że w komórce A1 mamy pewną wartość. Tak ona wygląda przy zastosowaniu automatycznego formatowania komórek Ogólne:

R9cJybDce0DgO

Ilustracja przedstawia komórkę A1. Wpisano w nią 845166543548131.

Wybieramy tę komórkę, a następnie przechodzimy do okna Formatowania komórek. Wybieramy formatowanie Liczbowe.

R12yBSWA5w5NL

Ilustracja przedstawia otwarte okno programu zatytułowane Formatowanie komórek. U góry wybrano kategorię Liczby. Następnie po lewej w opcji Kategorie wybrano opcję liczbowe. Po prawej w opcji miejsca dziesiętne wybrano liczbę 2. Poniżej w opcji liczby ujemne wybrano opcję minus 1234,10. Na dole okna wybrano opcję OK.

W oknie pojawią się opcje ustawienia liczby wyświetlanych miejsc po przecinku, możliwość zastosowania separatoraogranicznikseparatora oraz sposób wyświetlania liczb ujemnych. Tak wygląda zawartość komórki A1 po zastosowaniu powyższej konfiguracji.

RJxNyQQmlg3QX

Ilustracja przedstawia komórkę A1. wpisano w nią 845166543548131,00.

Podana liczba jest bardzo duża, więc dobrym ruchem byłoby zastosowanie formatowania o nazwie Naukowe.

R1IL0rKTpIeOi

Ilustracja przedstawia otwarte okno programu zatytułowane Formatowanie komórek. U góry wybrano kategorię Liczny, a następnie w opcji kategorie wybrano opcję Naukowe. Po prawej w opcji Miejsca dziesiętne wybrano liczbę 4. Na dole okna wybrano opcję OK.

Przy tej kategorii możemy zmieniać jedynie liczbę wyświetlanych miejsc po przecinku.

R1aCcd5VvyGtx

Ilustracja przedstawia komórkę A1. Wpisano w nią 8,4517E dodać 14.

Tak sformatowana komórka może wydawać się błędna, ale tak nie jest. W notacji naukowej znak E możemy zinterpretować jako mnożenie razy liczbę 10, a znaki stojące po prawej stronie E oznaczają potęgę, do której podnosimy liczbę. Tak więc wartość w komórce możemy przedstawić jako 8,4517*10Indeks górny 14¹⁴ w notacji wykładniczej.

Instrukcja dla LibreOffice Calc

Ustawienia dla komórek dostępne są w menu głównym Format – Komórki. Dostępne opcje formatowania w większości pokrywają się z tymi z programu MS Excel.

Definiowanie własnego formatu prezentacji danych

Lista rozwijalna w zakładce Liczby zawiera opcję Niestandardowe. Pozwala zdefiniować własny format danych.

• 0 – numerycznego znaku zero użyjemy jeśli chcemy, by zera nieznaczące były wyświetlane; np.: użycie kodu #,000 spowoduje, że liczba 1,5 zostanie wyświetlona jako 1,500, a użycie kodu 0000,000 spowoduje, że ta sama liczba zostanie poprzedzona zerami wiodącymi i wyświetlona jako 0001,500

• # – symbol zastępczy cyfry, który działa podobnie do znaku 0. Tego znaku użyjemy, jeśli chcemy, by zera nieznaczące nie były wyświetlane; np.: użycie kodu #,# spowoduje, że liczba 2456,78 zostanie wyświetlona jako 2456,8, a użycie kodu ######,###### spowoduje, że ta sama liczba zostanie wyświetlona jako 2456,78

• ? – użycie znaku zapytania umożliwi między innymi wyrównywanie liczb w kolumnie wokół separatorów dziesiętnych; np. użycie kodu ???,??? spowoduje, że liczby w kolumnie, w tych komórkach, dla których zastosowano taki właśnie niestandardowy format, będą wyglądały następująco:

R1JwvxLCx7g9F

Ilustracja przedstawia trzy komórki. W pierwszej wpisano 12,1 w drugiej 2,3 a w trzeciej 126,54.

Przykładowo, jeżeli chcemy, aby liczba 12,00 (albo inna mająca dwa miejsca dziesiętne) była wyświetlana jako 12,00 złotych, w polu Typ wpiszemy:

0,00" złotych"

Można także określić sposób wyświetlania liczb przed i po przecinku.

Teksty takie jak poprzedzone spacją słowo „złotych” wpisuje się zawsze w cudzysłowie.

Jeżeli chcemy, żeby format był inny w przypadku gdy wartość w komórce jest ujemna, po średniku możemy dodać osobny format dla tego przypadku.

Poniższy format niestandardowy dla komórki z wartością walutową sformatowaną na polskie złote:

# ##0,00 zł" zysku";[Czerwony]# ##0,00 zł" straty"

Powyższa formuła wyświetli wartości w komórkach w sposób następujący:

RpFMCTYKNh2Va

Ilustracja przedstawia tabelę. W komórce po lewej wpisano 1,00 złotych zysku, w komórce po prawej na czerwono wpisano 23,00 złotych straty.

Natomiast format:

# ##0,00 zł" zysku";[Czerwony]-# ##0,00 zł" straty"

wyświetli te wartości w sposób następujący:

R1b0LKzCcZ1xl

Ilustracja przedstawia tabelę. W komórce po lewej wpisano 1,00 złotych zysku, w komórce po prawej na czerwono wpisano minus 23,00 złotych straty.

W przypadku gdy chcemy, żeby wartość była wyświetlana w formacie procentowym, pod koniec formatu dodamy znak %.

Przy tworzeniu formatu daty użyjemy trzech liter:

• d - dzień,

• m - miesiąc,

• r - rok.

Przykładowym formatem, który wyświetli datę 5.10.2019 jako 05.2019.10:

dd.rrrr.m

LibreOffice Calc

Okno edycji formatu otworzysz, zaznaczając najpierw komórki, które chcesz formatować, a następnie po naciśnięciu prawym przyciskiem myszy wybierając Formatuj komórki. W zakładce Liczby znajdziemy wszystkie dostępne formaty. W kategorii Użytkownika możesz stworzyć własny format, wpisując go w pole Kod formatu.

Słownik