Podział kompetencji

W dziedzinie prowadzenia polityki zagranicznejpolityka zagranicznapolityki zagranicznej polska konstytucja zakłada podział kompetencji między dwa organy władzy wykonawczej – Prezydenta RP oraz Radę Ministrów, w tym w szczególności Prezesa Rady Ministrów oraz ministra spraw zagranicznych. Rozwiązanie polegające na takim rozdzieleniu uprawnień było wynikiem kompromisu na etapie tworzenia Konstytucji RP.

W czasie, gdy prezydentem był Lech WałęsaLech WałęsaLech Wałęsa, większość parlamentarna – koalicja SLD‑PSL, skłaniała się raczej do ograniczenia roli głowy państwa w polityce zagranicznej. W 1995 r. jednak prezydentem został Aleksander KwaśniewskiAleksander KwaśniewskiAleksander Kwaśniewski – polityk z tego samego ugrupowania co partia będąca wówczas u władzy. Efektem takiej zmiany na fotelu prezydenckim była również zmiana strategii większości sejmowej. Odtąd zaczęła ona bardziej przychylnie patrzeć na silną pozycję Prezydenta RP w obszarze polityki zagranicznej. W rezultacie podział kompetencji w dziedzinie polityki zagranicznej pomiędzy Prezydenta RP i Radę Ministrów nie jest dość precyzyjny. Zdarza się także, że przynosi konflikty między tymi organami władzy, a nawet spory kompetencyjne, które rozstrzygnąć może wyłącznie Trybunał Konstytucyjny. Dzieje się tak w szczególności wtedy, kiedy Prezydent RP i większość parlamentarna reprezentowana w rządzie wywodzą się z różnych opcji politycznych.

Aleksander Kwaśniewski
Lech Wałęsa

Podział konstytucyjnych kompetencji w dziedzinie polityki zagranicznej między organami władzy wykonawczej

RSzfLPTwxwadO1
Zdjęcie przedstawia duży gabinet, w którym znajduje się trzech mężczyzn, stojących obok siebie. Mężczyźni ubrani są w garnitury, koszule, pod szyjami mają zawiązane krawaty. W pomieszczeniu, w którym się znajdują, na ścianie, wisi godło Polski. Stoi także duży stół z krzesłami, biurko i znajduje się wnęka z ustawionymi na półkach książkami. Opis punktów znajdujących się na ilustracji: 1. Prezydent Rzeczypospolitej jako reprezentant państwa w stosunkach zewnętrznych: – ratyfikuje i wypowiada umowy międzynarodowe, o czym zawiadamia Sejm i Senat,
– mianuje i odwołuje pełnomocnych przedstawicieli Rzeczypospolitej Polskiej w innych państwach i przy organizacjach międzynarodowych,
– przyjmuje listy uwierzytelniające i odwołujące akredytowanych przy nim przedstawicieli dyplomatycznych innych państw i organizacji międzynarodowych., 2. Rada Ministrów prowadzi politykę wewnętrzną i zagraniczną Rzeczypospolitej Polskiej: – sprawuje ogólne kierownictwo w dziedzinie stosunków z innymi państwami i organizacjami międzynarodowymi,
– zawiera umowy międzynarodowe wymagające ratyfikacji oraz zatwierdza i wypowiada inne umowy międzynarodowe.
Spotkanie w Sejmie, 14.03.2019. Stoją od lewej: premier Mateusz Morawiecki, szef MSZ Jacek Czaputowicz i prezydent Andrzej Duda.
Źródło: Englishsquare.pl Sp. z o.o., zdj. Jakub Szymczuk/KPRP, licencja: CC BY-SA 3.0.

Słownik

polityka zagraniczna
polityka zagraniczna

obszar zewnętrznej działalności państwa, którego celem jest realizacja jego interesów na arenie międzynarodowej

konstytucjonalista
konstytucjonalista

prawnik specjalizujący się w prawie konstytucyjnym

ratyfikacja
ratyfikacja

proces zobowiązania się państwa do przestrzegania ustaleń umowy międzynarodowej dokonywany przez upoważniony do tego organ władzy państwowej

listy uwierzytelniające
listy uwierzytelniające

uroczyste dokumenty, na mocy których szef placówki dyplomatycznej upoważniony jest do pełnienia swojej misji i reprezentowania swojego państwa w kontaktach z państwem przyjmującym

akredytacja
akredytacja

w prawie międzynarodowym: ustanowienie wybranej osoby szefem misji dyplomatycznej przy głowie państwa przyjmującego, ministrze spraw zagranicznych lub organizacji międzynarodowej

placówka dyplomatyczna
placówka dyplomatyczna

przedstawicielstwo państwa wysyłającego w innym państwie lub przy organizacji międzynarodowej, np. ambasada