Wróć do informacji o e-podręczniku Wydrukuj Pobierz materiał do PDF Pobierz materiał do EPUB Pobierz materiał do MOBI Zaloguj się, aby dodać do ulubionych Zaloguj się, aby skopiować i edytować materiał Zaloguj się, aby udostępnić materiał Zaloguj się, aby dodać całą stronę do teczki
R1HpxFtD5cl5J

Kula jest wpisana w ostrosłup prawidłowy czworokątnyostrosłup prawidłowy czworokątnyostrosłup prawidłowy czworokątny wtedy, gdy jest ona styczna do podstawy tego ostrosłupa oraz wszystkich jego ścian.

Trójkąt będący przekrojem przechodzącym przez wysokość ostrosłupa oraz środki dwóch przeciwległych krawędzi podstawy ostrosłupa, jest opisany na okręgu o promieniu r i jest trójkątem równoramiennym, w szczególnym przypadku może być trójkątem równobocznym.

Przykład 1

Wysokość ostrosłupa prawidłowego czworokątnego jest równa 12, a krawędź podstawy 10.

Obliczymy objętość kuli wpisanej w ten ostrosłup.

Wykonajmy odpowiedni rysunek.

R1UDNzn8lJJJL

Do obliczenia promienia kuli potrzebujemy pola i obwodu trójkąta EFS.

Korzystając z twierdzenia Pitagorasa w trójkącie FOS obliczymy długość odcinka FS:

FS2=SO2+FO2

FS2=122+52

FS2=169

FS=13

Zatem p=1210+2·13=18 oraz PEFS=12·10·12=60.

Stąd r=PEFSp=6018=103. Ostatecznie objętość kuli V=43π1033=400081π.

Przykład 2

Dany jest ostrosłup prawidłowy czworokątny o krawędzi podstawy a. Przekrój płaszczyzną zawierającą wysokość tego ostrosłupa i przechodząca przez środki przeciwległych krawędzi podstawy jest trójkątem równobocznym. Obliczymy promień kuli wpisanej w ten ostrosłup.

Wykonajmy odpowiedni rysunek.

R1ePJHjHU5PLY

Ponieważ trójkąt EFS jest równoboczny, to promień okręgu wpisanego w ten trójkątpromień okręgu wpisanego w trójkąt równoboczny o boku apromień okręgu wpisanego w ten trójkąt stanowi 13 wysokości tego trójkąta. Stąd r=13·a32=a36.

Przykład 3

Dany jest ostrosłup prawidłowy czworokątny, którego wszystkie krawędzie są tej samej długości równej a. Obliczymy promień kuli wpisanej w ten ostrosłup.

Wykonajmy odpowiedni rysunek.

RaXdVrrjZH04r

Odcinek SO jest wysokością tego ostrosłupa oraz r jest promieniem kuli wpisanej w ten ostrosłup. Zauważmy, że ściany boczne ostrosłupa są trójkątami równobocznymi. Stąd trójkąt EFS jest trójkątem równoramiennym o podstawie a i ramionach długości a32. Promień kuli wpisanej w ostrosłup jest promieniem okręgu wpisanego w trójkątpromień okręgu wpisanego w dowolny trójkątpromieniem okręgu wpisanego w trójkąt EFS.

Jego długość obliczymy ze wzoru r=PEFSp, gdzie p oznacza połowę obwodu trójkąta EFS.

Korzystając z twierdzenia Pitagorasa w trójkącie FOS obliczymy długość wysokości trójkąta EFS.

SO2+EO2=SE2

SO2+12a2=a322

SO2=12a2

SO=22a

Stąd PFES=24a2.

Połowa obwodu trójkąta EFS jest równa p=122·a32+a=a3+12.

Zatem r=PEFSp=a224·2a3+1=a6-24.

Przykład 4

Dany jest ostrosłup prawidłowy czworokątny o krawędzi podstawy a. Przekrój płaszczyzną zawierającą wysokość tego ostrosłupa i przechodząca przez środki przeciwległych krawędzi podstawy jest trójkątem prostokątnym. Obliczymy pole powierzchni kuli wpisanej w ten ostrosłup.

Wykonajmy odpowiedni rysunek.

RJLgObe8Qkv1Q

Zauważmy, że trójkąt EFS jest trójkątem prostokątnym i równoramiennym o przeciwprostokątnej długości a. Zatem przyprostokątne tego trójkąta mają długość a22.

Stąd promień okręgu wpisanego w ten trójkątpromień okręgu wpisanego w trójkąt prostokątny o przyprostokątnych a i b i przeciwprostokątnej cpromień okręgu wpisanego w ten trójkąt r=SE+FS-EF2=2·a22-a2=a2-12.

Zatem pole powierzchni kuli P=4πr2=4πa23-224=πa23-22.

Słownik

ostrosłup prawidłowy czworokątny
ostrosłup prawidłowy czworokątny

ostrosłup prosty, który ma w podstawie kwadrat. Ostrosłup prawidłowy czworokątny ma cztery identyczne ściany boczne, które są trójkątami równoramiennymi

promień okręgu wpisanego w trójkąt prostokątny o przyprostokątnych a i b i przeciwprostokątnej c
promień okręgu wpisanego w trójkąt prostokątny o przyprostokątnych a i b i przeciwprostokątnej c

promień okręgu wpisanego w trójkąt prostokątny o przyprostokątnych ab i przeciwprostokątnej c wyraża się wzorem r=a+b-c2.

promień okręgu wpisanego w trójkąt równoboczny o boku a
promień okręgu wpisanego w trójkąt równoboczny o boku a

promień okręgu wpisanego w trójkąt równoboczny o boku a, wyraża się wzorem r=a36

promień okręgu wpisanego w dowolny trójkąt
promień okręgu wpisanego w dowolny trójkąt

promień okręgu wpisanego w dowolny trójkąt wyraża się wzorem r=PΔp, gdzie PΔ - pole trójkąta, p – połowa obwodu tego trójkąta