Przeczytaj
Krótka historia przyczyn polskich emigracji do 1989 r.
Duże fale emigracji Polaków pojawiają się od minimum 200 lat. Po upadku I Rzeczypospolitej Polacy zaczęli rozjeżdżać się po świecie. Jako legioniści napoleońscy trafili na Haiti, aby tłumić tamtejsze powstanie, i część z nich tam została. Po upadku powstań narodowych w XIX w. powstańcy uciekali z ziem polskich, głównie do Francji, Wielkiej Brytanii, Szwajcarii, Niemiec i Ameryki Północnej lub byli zsyłani przez władze carskie w głąb Rosji.
W II połowie XIX w. pojawiła się także emigracjaemigracja zarobkowa trwająca do 1939 r. Robotnicy szukali zatrudnienia w krajach europejskich – Francji, Belgii i Niemczech, a chłopi wyjeżdżali głównie do Stanów Zjednoczonych, Kanady, Brazylii i Argentyny.
Po II wojnie światowej, w okresie PRL, można wyróżnić emigrację z powodów politycznych, prześladowań antysemickich (np. polscy Żydzi emigrujący po wydarzeniach marcowych) oraz emigrację ekonomiczną. Głównymi kierunkami tej ostatniej były: Wielka Brytania, Irlandia, Niemcy, Austria, Włochy, Belgia, Kanada i Stany Zjednoczone.
Największe skupiska Polaków poza krajem
W kraju mieszka około 38 milionów Polaków, a poza jego granicami kolejne 12 do 15 milionów (niektórzy badacze twierdzą, że nawet 20 milionów). Według tych szacunków Polacy stanowią naród przeszło 50‑milionowy. Jeśli około ¼ Polaków mieszka na emigracji, to sytuuje to naród polski jako czwarty emigrujący w świecie – po Chińczykach, Niemcach i Włochach.
Kraje zamieszkałe przez Polaków i Polonię
Przyczyny emigracji Polaków współcześnie
Zjawisko „working poor”
Polacy, obok Greków, należą do najbardziej zapracowanych ludzi w Unii Europejskiej. Zarobki osób pracujących często są tak niskie, że ludzie szukają dodatkowego zatrudnienia, aby utrzymać swoją rodzinę. Wyższe zarobki w innych krajach skłaniają więc do emigracji. Obecnie to właśnie powód ekonomiczny jest podstawowym, jeśli chodzi o decyzję o emigracji.
Bezrobocie
Początek wieku XXI w Polsce to czas wysokiego bezrobocia. Po wejściu Polski w struktury UE jednym z głównych powodów wyjazdu była niemożność znalezienia pracy w kraju.
Poziom edukacji
Dotyczy to w pierwszej kolejności studentów. Ambitni młodzi Polacy chcą studiować w krajach, których uczelnie należą do najlepszych na świecie i znajdują się choćby na tzw. liście szanghajskiej. Poza tym pokutuje pogląd, że uczelnie zachodnie nie są tak archaiczne, jak polskie szkoły wyższe, gdzie nauczanie przez doświadczanie i działanie nadal nie jest powszechne. Nie do końca jest to prawdą, co obrazują międzynarodowe sukcesy studentów z polskich uczelni. Bez dobrej bazy dydaktycznej i aktywnych metod nauczania byłoby to niemożliwe. Wielu studentów wyjeżdża też na wymiany studenckie. Dzięki temu uzyskują dyplomy dwóch uczelni, co ułatwia im start na rynku pracy. Poza tym zachodnie uczelnie są lepiej dofinansowane i przeznaczają wyższe granty na badania naukowe.
Wyższy standard życia
Przeciętny Niemiec, nawet pracując za najniższe stawki, zarabia zdecydowanie więcej niż przeciętny Polak. Dzięki temu, mimo wysokich kosztów utrzymania, w Niemczech standardy życia zarówno osobistego, jak i zawodowego, zachęcają Polaków do osiedlania się na terytorium tego kraju. Podobnie przyciągają m.in. Wielka Brytania, Holandia, Norwegia, Francja. Według emigrujących życie w tych krajach jest prostsze niż w ojczyźnie. Ponadto, czują się tam bardziej doceniani na polu zawodowym.
Rodzina zagranicą
Jeśli ktoś z rodziny osiadł na stałe za granicą i dobrze mu się wiedzie, to inni członkowie danej rodziny bardziej są skłonni do tej osoby dołączyć i szukać szczęścia na emigracji.
Poglądy
Polska ma opinię kraju konserwatywnego, w którym prym wiedzie wiara katolicka. Osoby, które tego nie akceptują, wolą znaleźć swoje miejsce gdzieś na emigracji.
Organizacja państwa
Są osoby, które uważają, że podatki w Polsce są za wysokie, a przepisy i biurokracja tak rozbudowane, że zarówno przedsiębiorstwa, jak i przeciętni obywatele nie radzą sobie z nimi. Wyjeżdżają do krajów, w których według nich jest to zdecydowanie lepiej i prościej zorganizowane.
Styl życia
U części Polaków mieszkających za granicą, zwłaszcza w krajach pozaeuropejskich, powodem emigracji była chęć prowadzenia spokojniejszego trybu życia, bez pośpiechu, na własnych warunkach. Dodatkowo, w związku z pandemią rozwinęły się możliwości pracy zdalnej, co jeszcze ułatwia zmianę miejsca zamieszkania na to wymarzone. Można pracować w Polsce, a mieszkać na wyspach Atlantyku czy Pacyfiku.
Globalizacja
W ramach globalizacji można zauważyć dwa zjawiska: przemieszczanie się kapitału, który przenosi się w miejsca, gdzie jest wykwalifikowana, tania siła robocza, oraz zjawisko odwrotne: wykwalifikowana grupa pracowników wędruje w poszukiwaniu miejsc, gdzie jest ulokowany kapitał. W związku z tym, że współczesny kapitał potrzebuje rozbudowanej infrastruktury, nasila się to drugie zjawisko. Kapitał koncentruje się bowiem przede wszystkim w krajach bogatych, gdzie potrzebna jest wykwalifikowana kadra, której też odpowiednio się płaci. Powoduje to także odpływ wykształconych i wykwalifikowanych osób z Polski.
Polonia
Poza emigrującymi, za granicą jest także duża grupa PoloniiPolonii. Są to zarówno potomkowie XIX–wiecznych emigrantów i zesłańców, jak i osób, które pozostały za granicą w wyniku obu wojen i zmian granic państwa polskiego czy tych, które uciekły z kraju w okresie PRL. Osoby te zapuściły już korzenie w państwach, w których urodziły się i mimo przyznawania się do związków z Polską, raczej nie są skłonne do powrotu do ojczyzny przodków.
Słownik
zarówno Polacy, jak osoby pochodzenia polskiego i mające związki z Polską, zamieszkujące poza granicami Polski
wyjazd za granicę, mający na celu zmianę miejsca zamieszkania na stałe lub czasowo
osoby przyznające się do polskiego pochodzenia i związków z Polską, lecz urodzone poza ojczyzną