Przeczytaj
Proza psychologiczna
Dynamiczny i wielokierunkowy rozwój psychologii w dwudziestoleciu międzywojennym zaowocował wzrostem zainteresowania problematyką psychologiczną w literaturze. Proza psychologiczna koncentrowała uwagę na świecie wewnętrznym bohaterów, ukazywała różne jego wymiary. Twórcy szukali odpowiedzi na pytania o źródła przeżyć człowieka, o przyczyny jego kompleksów i zahamowań. Rozważali wpływ rzeczywistości zewnętrznej i relacji z innymi na ludzką świadomość. Zastanawiali się, jak przeszłość, pamięć oraz wspomnienia mogą decydować o wyborach i działaniach człowieka.
Tematy dotyczące wewnętrznego życia człowieka wymagały nowych rozwiązań formalnych. Pisarze częściej niż dotychczas sięgali po subiektywną narrację pierwszoosobową, przedstawiali rzeczywistość z różnych punktów widzenia, używali mowy pozornie zależnej. Relacje przyczynowo‑skutkowe między zdarzeniami oraz linearny charakter czasu fabuły ustępowały miejsca inwersji czasowej fabułyinwersji czasowej fabuły czasowej fabuły i retrospekcji. O doborze prezentowanych wydarzeń decydowały pamięć i skojarzenia bohatera.
Dworek i jego mieszkanki
Dworek w Wilku jest swoistym domem kobiet. W czasach młodości Wiktora zamieszkiwało go sześć sióstr: Kazia, Julcia, Jola, Zosia, Tunia i Fela. Życie toczy się tam stałym, niezmiennym rytmem. Czas upływa leniwie na przyjemnościach, przechadzkach, rozmowach i wspólnym celebrowaniu posiłków. Niepowtarzalna atmosfera ziemiańskiego dworku oddziałuje na każdego przybysza. Poddaje się jej także Wiktor, którego przyciągają do Wilka zarówno wspomnienia przeżytych tam kiedyś emocji, jak i pragnienie powrotu do minionej młodości.
Zmagania z czasem
Kiedy Wiktor po raz pierwszy od wielu lat ujrzał dwór w Wilku, miał wrażenie, że czas się tam zatrzymał. W przestrzeni i naturze nie było widać śladów przemijania. Krajobrazy zachowały dawną urodę, a przedmioty – niezmienny staroświecki urok. Dało to bohaterowi nadzieję, że możliwy będzie powrót do życia sprzed piętnastu lat – teraz dokona wyborów, których nie dokonał wówczas; przeżyje uczucia, którym kiedyś nie pozwolił się rozwinąć. Spotkanie z siostrami zamieszkującymi dworek w Wilku uświadamia mu jednak, że wspomnienia przeszłości i chwila teraźniejsza rządzą się odmiennymi prawami. Wiktor musi skonfrontować teraźniejszość z przeszłością i ze wspomnieniami o niej. Siostry są teraz dorosłymi kobietami: Julcia, Zosia i Jola mają mężów, Kazia jest rozwiedziona. Tunia, która była małą dziewzynką, gdy opuszczał Wilko, to teraz panna na wydaniu, a Fela nie żyje. Mimo to Wiktor próbuje cofnąć czas, przeżyć ponownie dawne młodzieńcze zachwyty i wzruszenia, jeszcze raz doświadczyć emocji towarzyszących pierwszym erotycznym doznaniom. Kolejne spotkania z mieszkankami Wilka pokazują jednak, że nie da się powtórnie przeżyć minionych zdarzeń. Upływ czasu zmienił kobiety i samego Wiktora – są teraz innymi ludźmi. Powrót do przeszłości okazuje się niemożliwy.
Słownik
(łac. inversio – odwrócenie) odwrócenie jakiegoś ustalonego porządku
(łac. retrospicere – patrzeć wstecz) – w utworze epickim przywoływanie przez narratora lub bohatera zdarzeń mających miejsce przed zawiązaniem akcji
(łac. com – z, razem; plicare – zawijać) – w psychoanalizie zespół wspomnień lub wyobrażeń o silnym nacechowaniu emocjonalnym, kształtujący samoocenę i sposób postępowania osoby nim obciążonej