Przeczytaj
O Władysławie Broniewskim
Władysław Broniewski urodził się w 1897 roku w Płocku, w rodzinie inteligenckiej, jako najmłodsze dziecko Antoniego i Zofii z Lubowidzkich. Rodzina Broniewskiego kultywowała tradycje patriotyczne, silne m.in. dzięki powstańczej przeszłości przodków.
Ojciec, urzędnik bankowy, zmarł, gdy Władysław miał pięć lat. Odtąd rodzinie pomagał dziadek przyszłego poety ze strony matki, a po jego śmierci utrzymanie zapewniała stancja dla uczennic, założona przez matkę.
W latach 1906‑1915 Broniewski uczył się w płockim gimnazjum, gdzie redagował gazetkę szkolną „Młodzi idą”, angażował się w działalność Organizacji Młodzieży Niepodległościowej, był członkiem Związku Strzeleckiego. Jeszcze w szkole zaczął pisać wiersze, które drukował w redagowanej przez siebie gazetce. Były to utwory o wymowie niepodległościowej, zapowiadające bliską walkę o wolność.
Naukę przerwał podczas pierwszej wojny światowej, kiedy w 1915 roku zaciągnął się do Legionów Polskich. Brał udział w walkach na froncie, był internowanyinternowany. Zwolniony z obozu w 1918 roku zdał maturę eksternistycznieeksternistycznie i rozpoczął studia humanistyczne na Uniwersytecie Warszawskim. W 1920 roku przerwał naukę, by wziąć udział w wojnie polsko‑bolszewickiej. Po ponownym podjęciu studiów w 1921 roku Broniewski zbliżył się do lewicy. Dwa lata później wstąpił do Związku Niezależnej Młodzieży Socjalistycznej i rozpoczął pracę jako sekretarz lewicowego pisma „Nowa Kultura”.
Z tego okresu pochodzą wiersze, które w 1925 roku weszły do debiutanckiego zbiorku Wiatraki. W tym samym roku ukazały się Trzy saluty, słynny zbiorowy tom wierszy Broniewskiego, Stanisława Ryszarda Standego i Witolda Wandurskiego, będący manifestem poetów proletariackich. W latach 1925‑1936 Broniewski pracował w tygodniku „Wiadomości Literackie” na stanowisku sekretarza redakcji, publikując tam jednocześnie recenzje i artykuły o poezji. W dwudziestoleciu międzywojennym prowadził także robotniczy teatr amatorski, współpracował z komunistycznymi „Dźwignią” i „Miesięcznikiem Literackim”, publikował w „Skamandrze”. Za działalność polityczną spędził kilka miesięcy w areszcie.
W 1926 roku Broniewski poślubił Janinę Kunig. Trzy lata później przyszła na świat ich ukochana córka Anka (prawdziwe imię: Joanna), która była później reżyserką i dokumentalistką. Przedwcześnie zmarłej Ance (1954 rok) poeta poświęcił cykl przejmujących wierszy Anka, porównywany do Trenów Jana Kochanowskiego. W 1939 roku Broniewski zgłosił się do armii i trafił do Lwowa, gdzie został aresztowany przez NKWDNKWD na początku 1940 roku. Kilkanaście następnych miesięcy spędził w areszcie, by po uwolnieniu wstąpić do armii Władysława Andersa. Opuściwszy swój oddział w 1943 roku z powodów ideowych, aż do końca wojny przebywał w Palestynie, gdzie pracował jako redaktor polskiego pisma „W drodze”. Do Polski powrócił w 1945 roku.
Rodzinny dąb
"Nowe wiersze" Władysława Broniewskiego[…] tytułowy dąb znajduje się w utworze w dwu niejako planach: jako czytelny, z personifikacyjnymi wskazaniami symbolsymbol, i jako konkretne wspomnienie dębu rodzinnego, który do tej pory rośnie w Płocku przed domem, w którym urodził się Władysław Broniewski. To ciekawe przenikanie się dwu planów poetyckich – realnego, konkretnego wspomnienia, które z kolei implikuje pewną poetycką refleksję, syntezę, przekształca konkret w symbol – możemy w twórczości Broniewskiego spotkać i uprzednio, ale właśnie „Dąb” jest chyba przykładem najdoskonalszym, najbardziej wypracowanym poetycko. I tu nasuwa się pewne spostrzeżenie. Otóż można zauważyć, że owe przenikanie się dwu planów występuje w bardzo charakterystycznych momentach biografii literackiej Broniewskiego - w wierszach z okresu wojny, w tomie „Anka” i w utworach zamykających dorobek poetycki Broniewskiego, tj. powstałych między 26 IX a 14 XI 1961 r., a więc w chwilach niewątpliwie najtrudniejszych, najbardziej dramatycznych przeżyć poety. Jednocześnie wiersz „Dąb” nasuwa inną refleksję, pozwala nam zwrócić uwagę na istnienie w twórczości poetyckiej Broniewskiego wyraźnej symboliki związanej z pewnymi, charakterystycznymi dla polskiego krajobrazu drzewami: dąb, brzozy, wierzby, topole, to przecież właściwie pewne słowa‑klucze, posiadające określoną wartość emocjonalną, wywołujące łatwe do prześledzenia ciągi skojarzeniowe. […] „Nowe wiersze”, a zwłaszcza ostatnie wiersze tego cyklu to poetycki testament Broniewskiego. Testament, którego najpiękniejszym i charakterystycznym podsumowaniem stają się ostatnie wersy wspomnianego wiersza „Dąb”:
I ostał się pień nagi,
nad nim zamieci kłąb.
Odwagi!
To ja – dąb.Źródło: Sławomir Kędzierski, "Nowe wiersze" Władysława Broniewskiego, „Rocznik Towarzystwa Literackiego imienia Adama Mickiewicza” 1971.
Słownik
(łac. externus – obcy, zewnętrzny) samodzielnie przygotowując się do egzaminu, poza szkołą; ekstern to osoba, która uczy się we własnym zakresie, a tylko egzaminy zdaje w szkole
(łac. internus – wewnętrzny) przymusowo osadzony w wyznaczonym miejscu odosobnienia, ze względów politycznych
Ludowy Komisariat Spraw Wewnętrznych ZSRS, centralny organ państwowy, tożsamy z ministerstwem, wchodzący w skład rządu ZSRS, funkcjonujący pod tą nazwą w latach 1917‑1946
(gr. sýmbolon - znak rozpoznawczy, wiązać razem) motyw lub zespół motywów występujących w dziele, który jest znakiem treści głęboko ukrytych, niejasnych i niejednoznacznych; symbol ma za zadanie kierować ku tym treściom myśl czytelnika. Wyrażają go słowa, gesty, obrazy, przedmioty rozpoznawalne tylko dla członków danej kultury i stale się zmieniające. Symbol jest znakiem językowym o wielu znaczeniach. Na przykład kolor czerwony symbolizuje miłość, ale w zależności od kontekstu, w którym występuje – może też oznaczać wstyd, zagrożenie, ogień piekielny