Przeczytaj
Ład międzynarodowy
Od zarania dziejów trwa dążenie do stworzenia międzynarodowego ładu, gwarantującego pokojowe i harmonijne współistnienie różnych państw na świecie. Idea ta spopularyzowana w XX wieku szczególnego znaczenia nabrała w okresie zimnej wojny. Ładem międzynarodowymŁadem międzynarodowym nazywamy dążenie do stanu równowagi między państwami na arenie polityki międzynarodowej, często z wykorzystaniem potencjału ekonomicznego, gospodarczego oraz militarnego. Ład międzynarodowy przyjmuje różne formy. Jego kształt jest uzależniony od liczby biegunów, czyli mocarstwmocarstw lub supermocarstwsupermocarstw, które go kształtują.
Z systemem trzybiegunowym mieliśmy do czynienia w okresie II wojny światowej, kiedy w latach 1941–1945 liczyły się trzy główne mocarstwa: USA, ZSRS i Niemcy.
Mocarstwa i ich rola
Mocarstwem nazywamy państwo, które ze względu na swój potencjał militarny i ekonomiczny pełni ważną rolę na świecie. Państwo takie jest uważane za regionalną potęgę, która wpływami przewyższa inne państwa. Kreuje stosunki międzynarodowe we wszelkich dziedzinach życia społecznego. Predestynują je do tego możliwości militarne, ekonomiczne, demograficzne. Na podstawie Karty Narodów Zjednoczonych status mocarstwa przysługuje członkom stałym Rady Bezpieczeństwa ONZ.
Typologia mocarstw
W celu usystematyzowania rodzajów mocarstw stosuje się następującą typologię:
Supermocarstwa i mocarstwa na świecie
Twórcą pojęcia supermocarstwo jest William Fox, który w 1945 roku tak nazwał USA, ZSRS i Wielką Brytanię. Uznał on bowiem, że te trzy zwycięskie w II wojnie światowej państwa swoim potencjałem i globalną pozycją przewyższają dotychczasowe mocarstwa. Oczywiście z biegiem czasu pojawiły się inne próby definiowania pojęcia supermocarstwo. Witold Orłowski za supermocarstwo uważa państwo, którego siła wyraźnie dominuje nad siłami większości innych mocarstw, a siła państwa przekracza 20% siły świata. W myśl tej koncepcji na świecie nie mogą funkcjonować więcej niż dwa supermocarstwa. Inni teoretycy dodają jeszcze, że supermocarstwo ma zdolność rozszerzania dominacji i wpływów na skalę ogólnoświatową w więcej niż jednym regionie globu w określonym czasie. Dzięki temu jest w stanie osiągnąć status globalnego hegemona. Pozycję supermocarstwa zajmowały Stany Zjednoczone, jednak od kryzysu finansowego w 2008 roku system zmienia się powoli na wielobiegunowy.
Wielka szachownicaNa dłuższą metę realia polityki światowej z pewnością będą coraz mniej sprzyjać skupianiu się władzy hegemonistycznej w rękach jednego mocarstwa. Z tego powodu Ameryka jest nie tylko pierwszym i jedynym supermocarstwem naprawdę ogólnoświatowym, lecz prawdopodobnie także ostatnim.
Źródło: Zbigniew Brzeziński, Wielka szachownica, Warszawa 1998, s. 213.
Słownik
wynik, wypadkowa stanu stosunków między państwami, a szczególnie między mocarstwami; jego zasadniczym elementem jest stan równowagi sił, głównie jądrowych
państwo, które ze względu na swój potencjał militarny oraz ekonomiczny pełni ważną rolę na świecie i potęgą, a zarazem siłami wpływów przewyższa inne państwa, wykazuje odpowiednią rolę, kreuje w znacznym stopniu stosunki międzynarodowe we wszelkich dziedzinach, posiada znaczne możliwości wewnętrzne (militarne, ekonomiczne itp.), w obu tych sferach wyraźnie górujące nad innymi państwami
(z ang. superpower – supermoc, supermocarstwo) państwo (mocarstwo) dysponujące największym potencjałem politycznym, militarnym oraz gospodarczym i mogące w skuteczny sposób kreować stosunki globalne, przez co ma większe znaczenie od pozostałych mocarstw