Przeczytaj
Prawdopodobnie najczęściej robisz zdjęcia, korzystając z trybu automatycznego. Jednak zapewne przynajmniej raz zdarzyło ci się choćby przypadkiem przejść do trybu manualnego. Oczywiście nie musisz od razu ustawiać wszystkich parametrów ręcznie, warto jednak choć w podstawowym stopniu orientować się, co znaczą wszystkie te ikony, wartości i oznaczenia.
Nim jednak przejdziemy do ich omówienia, należy wspomnieć, czym jest ekspozycjaekspozycja. Otóż jest to ilość światła, które pada na matrycę potrzebną do wykonania zdjęcia. Jeśli światła będzie zbyt dużo, fotografia zostanie prześwietlona; z kolei przy zbyt małej jego ilości – otrzymamy zdjęcie niedoświetlone. W konsekwencji obydwa zdjęcia będą niewyraźne.
Na ekspozycję wpływ mają trzy elementy: przysłonaprzysłona, czas ekspozycji oraz czułość matrycy. Wyjaśnijmy krótko funkcję każdego z tych czynników.
Przysłona
Przysłona to mechanizm umieszczony w obiektywie. Złożona jest z nachodzących na siebie blaszek, a jej rolą jest regulowanie ilości światła przechodzącego przez obiektyw.
Najczęściej przysłonę oznacza się literą f oraz określoną wartością, np. 1.8.
Przysłona wpływa również na głębię ostrości. Jeżeli przyjrzymy się przysłonie, okaże się, że wartość głębi ostrości rośnie odwrotnie proporcjonalnie do ilości światła. Jeśli zatem mamy ustawiony duży otwór (wartość przysłony jest niska), na matrycę pada duża ilość światła, a głębia ostrości jest mała. Im większa wartość przysłony, a otwór mniejszy, tym mniejsza ilość światła, lecz większa głębia ostrości.
![Ilustracja przedstawiająca wpływ otworu przysłony na ilość światła i głębi ostrości. W pierwszym rzędzie przedstawiono następujące wartości przysłony: f/2,8; f/4; f/5,6; f/8; f/11; f/16. Dla nich dodano wizualizację wielkości otworu przysłony: od największego dla f/2,8 do najmniejszego dla f/16. Poniżej pasek zwężający się w prawo dotyczący ilości światła – pod przysłoną f/2,8 najszerszy, pod f/16 najwęższy. Pod nim kolejny pasek, ale odwrócony, dotyczący głębi ostrości – pod przysłoną f/2,8 najwęższy, pod f/16 najszerszy.](https://static.zpe.gov.pl/portal/f/res-minimized/RP2IeQUToxs2i/1665414695/2J9j0mTdpZVbXe7qdrz6UAwVDwGbGjFm.png)
Zmieniając wartość tylko jednego parametru, nie uzyskamy oczekiwanego efektu. Jeśli zmienimy wartość przysłony, lecz czas ekspozycji oraz czułości ISO już nie, to zdjęcie zapewne będzie niedoświetlone albo prześwietlone.
Zapoznaj się z galerią przedstawiającą zdjęcia wykonane przy różnych ustawieniach przysłony.
Migawka
Ustawienie migawki to właściwie ustawienie czasu jej otwarcia. Jest to równocześnie czas, który jest potrzebny do zrobienia zdjęcia (czas naświetlania matrycy, czyli ekspozycji). Zwykle działanie migawki polega na tym, że pierwsza kurtyna podnosi się lub przesuwa w bok, wpuszczając światło, a po ściśle określonym czasie druga kurtyna przesuwa się, zasłaniając matrycę i odcinając dopływ światła.
![Ilustracja przedstawiająca proces otwarcia i zamknięcia migawki. Na pierwszym obrazku kurtyna zasłania całą matrycę. Na drugim obrazku kurtyna zasłania połowę matrycy od dołu. Na trzecim obrazku nie ma kurtyny. Na czwartym obrazku kurtyna zasłania matrycę w połowie od góry. Na piątym obrazku kurtyna zasłania całą matrycę.](https://static.zpe.gov.pl/portal/f/res-minimized/R1Dg3UQNu38yr/1665414701/aJwRsJWUXtFJuhNNwgyJ756Dv3rNUYa6.png)
Czas ekspozycji mierzony jest w ułamkach sekundy (np. 1/2 , 1/4, 1/8, 1/15 sekundy itd.) lub w sekundach.
W przypadku fotografowania za dnia lub w studiu przy dobrym oświetleniu, czas ekspozycji powinien być jak najkrótszy. Jednak kiedy światło nie jest wystarczające, czas ten musimy znacznie wydłużyć.
Nie jest to jednak takie proste. Należy pamiętać, że im dłuższy czas ekspozycji, tym większe jest prawdopodobieństwo poruszenia aparatu. W takiej sytuacji nie zaleca się robienia zdjęć z ręki - wskazane jest wówczas wykorzystanie statywu.
Można więc przyjąć, że ilość światła zatrzymana przez przysłonę musi być rekompensowana wydłużeniem czasu naświetlania matrycy. W przeciwnym wypadku zdjęcie będzie niedoświetlone i niewyraźne. Z kolei przy zbyt długim czasie naświetlania będzie ono prześwietlone.
Zapoznaj się z galerią zdjęć wykonanych przy różnym czasie ekspozycji dla tej samej przysłony.
Kontrolując czas migawki, możemy również zamrozić obraz. Metoda ta często jest stosowana, kiedy chcemy sfotografować pojedynczą kroplę lub poruszający się szybko obiekt. Z kolei wydłużenie czasu migawki spowoduje rozmycie tego samego obiektu.
Czułość ISO
Czułość to informacja o stopniu wrażliwości na światło elementu światłoczułego. Jest to określenie ilości światła potrzebnego do naświetlenia matrycy. Im mniejsza jest wartość ISO, tym mniejsza jest wrażliwość na światło. Znaczy to, że do prawidłowego naświetlenia potrzeba więcej światła.
Czułość podaje się w skali ISO, przy czym jej wartości mogą się znacznie różnić w zależności od typu aparatu.
Jeżeli mamy niewystarczające oświetlenie, powinniśmy wówczas zwiększyć wartość ISO. Należy jednak liczyć się z tym, że przy zbyt wysokich wartościach pojawią się szumy. Największe różnice widoczne są w tych miejscach, w których mamy obszary o jednolitych barwach.
![Ilustracja przedstawiająca wpływ wartości ISO na obraz. Na przykładzie fotografii czosnku niedźwiedziego zaprezentowano kolejne wartości ISO: 100, 800, 1600, 3200 oraz 6400. Im większa wartość ISO tym bardziej widoczne zaszumienie na fotografii.](https://static.zpe.gov.pl/portal/f/res-minimized/RNhBLATMk4TWY/1665414705/yuC14fH29jKY5zzARdRyREqQwOsXxqyM.png)
Słownik
ilość światła padającego na materiał światłoczuły, w aparatach cyfrowych – na matrycę
mechaniczna część w obiektywie, regulująca ilość przechodzącego przez niego światła
ostrość fotografowanych obiektów; np. przy krajobrazach zwykle ustawiana jest duża głębia, przy portretach zaś mała