Prawdopodobnie najczęściej robisz zdjęcia, korzystając z trybu automatycznego. Jednak zapewne przynajmniej raz zdarzyło ci się choćby przypadkiem przejść do trybu manualnego. Oczywiście nie musisz od razu ustawiać wszystkich parametrów ręcznie, warto jednak choć w podstawowym stopniu orientować się, co znaczą wszystkie te ikony, wartości i oznaczenia.

Nim jednak przejdziemy do ich omówienia, należy wspomnieć, czym jest ekspozycjaekspozycjaekspozycja. Otóż jest to ilość światła, które pada na matrycę potrzebną do wykonania zdjęcia. Jeśli światła będzie zbyt dużo, fotografia zostanie prześwietlona; z kolei przy zbyt małej jego ilości – otrzymamy zdjęcie niedoświetlone. W konsekwencji obydwa zdjęcia będą niewyraźne.

Na ekspozycję wpływ mają trzy elementy: przysłonaprzysłonaprzysłona, czas ekspozycji oraz czułość matrycy. Wyjaśnijmy krótko funkcję każdego z tych czynników.

Przysłona

Przysłona to mechanizm umieszczony w obiektywie. Złożona jest z nachodzących na siebie blaszek, a jej rolą jest regulowanie ilości światła przechodzącego przez obiektyw.

Najczęściej przysłonę oznacza się literą f oraz określoną wartością, np. 1.8.

Przysłona wpływa również na głębię ostrości. Jeżeli przyjrzymy się przysłonie, okaże się, że wartość głębi ostrości rośnie odwrotnie proporcjonalnie do ilości światła. Jeśli zatem mamy ustawiony duży otwór (wartość przysłony jest niska), na matrycę pada duża ilość światła, a głębia ostrości jest mała. Im większa wartość przysłony, a otwór mniejszy, tym mniejsza ilość światła, lecz większa głębia ostrości.

Zmieniając wartość tylko jednego parametru, nie uzyskamy oczekiwanego efektu. Jeśli zmienimy wartość przysłony, lecz czas ekspozycji oraz czułości ISO już nie, to zdjęcie zapewne będzie niedoświetlone albo prześwietlone.

ReYIDkd4BsVzz

Niedoświetlona fotografia kubków ustawionych w perspektywie zbieżnej. Obraz jest prawie całkowicie czarny.

Rosr17GZo1uSW

Niedoświetlona fotografia kubków ustawionych w perspektywie zbieżnej. Brak widocznych szczegółów w ciemnych partiach obrazu.

Rrp8620kthS8C

Prawidło naświetlona fotografia kubków ustawionych w perspektywie zbieżnej. Dobrze widoczne szczegóły w jasnych i ciemnych partiach obrazu.

Migawka

Ustawienie migawki to właściwie ustawienie czasu jej otwarcia. Jest to równocześnie czas, który jest potrzebny do zrobienia zdjęcia (czas naświetlania matrycy, czyli ekspozycji). Zwykle działanie migawki polega na tym, że pierwsza kurtyna podnosi się lub przesuwa w bok, wpuszczając światło, a po ściśle określonym czasie druga kurtyna przesuwa się, zasłaniając matrycę i odcinając dopływ światła.

Czas ekspozycji mierzony jest w ułamkach sekundy (np. 1/2 , 1/4, 1/8, 1/15 sekundy itd.) lub w sekundach.

W przypadku fotografowania za dnia lub w studiu przy dobrym oświetleniu, czas ekspozycji powinien być jak najkrótszy. Jednak kiedy światło nie jest wystarczające, czas ten musimy znacznie wydłużyć.

Nie jest to jednak takie proste. Należy pamiętać, że im dłuższy czas ekspozycji, tym większe jest prawdopodobieństwo poruszenia aparatu. W takiej sytuacji nie zaleca się robienia zdjęć z ręki - wskazane jest wówczas wykorzystanie statywu.

Można więc przyjąć, że ilość światła zatrzymana przez przysłonę musi być rekompensowana wydłużeniem czasu naświetlania matrycy. W przeciwnym wypadku zdjęcie będzie niedoświetlone i niewyraźne. Z kolei przy zbyt długim czasie naświetlania będzie ono prześwietlone.

R1NuA3xPAsPbP

Prześwietlona fotografia przedstawiająca kwiaty. Obraz jest prawie całkowicie biały, brak szczegółów w jasnych partiach.

R15rILI1OreYZ

Prawidłowo naświetlona fotografia przedstawiająca kwiaty – dobrze widoczne szczegóły i kolory.

Kontrolując czas migawki, możemy również zamrozić obraz. Metoda ta często jest stosowana, kiedy chcemy sfotografować pojedynczą kroplę lub poruszający się szybko obiekt. Z kolei wydłużenie czasu migawki spowoduje rozmycie tego samego obiektu.

R1atStkBFDIzf

Fotografia przedstawiająca lekko rozmyte krople niebieskiej cieczy.

RYaPbanvTzscm

Fotografia przedstawiająca niebieską lejącą się ciecz. Lekko rozmyte kreski lejącej się cieczy.

Czułość ISO

Czułość to informacja o stopniu wrażliwości na światło elementu światłoczułego. Jest to określenie ilości światła potrzebnego do naświetlenia matrycy. Im mniejsza jest wartość ISO, tym mniejsza jest wrażliwość na światło. Znaczy to, że do prawidłowego naświetlenia potrzeba więcej światła.

Czułość podaje się w skali ISO, przy czym jej wartości mogą się znacznie różnić w zależności od typu aparatu.

Jeżeli mamy niewystarczające oświetlenie, powinniśmy wówczas zwiększyć wartość ISO. Należy jednak liczyć się z tym, że przy zbyt wysokich wartościach pojawią się szumy. Największe różnice widoczne są w tych miejscach, w których mamy obszary o jednolitych barwach.

Słownik