Obrót międzynarodowy to wymiana między kontrahentami towarów, dóbr, usług czy kapitału w celu osiągnięcia zysków. Handel natomiast to odpłatna wymiana towarów i dóbr w celu osiągnięcia korzyści finansowych. Handel dzieli się na wewnętrzny (w obrębie danego państwa) oraz międzynarodowy, w którym wyróżnia się handel zagraniczny między państwami oraz wymianę między grupami państw (UE, OPEC, EFTA, NAFTA, ASEAN).

Główne operacje w obrocie międzynarodowym to:

1. import – przywóz towarów, technologii, usług z zagranicy,

2. eksport – wywóz towarów, technologii, usług do innego kraju,

3. reeksport – wywóz towarów przywiezionych wcześniej z innych krajów po ich przetworzeniu, modyfikacji, uszlachetnieniu, przechowaniu (np. związanych z przemysłem high‑tech czy spożywczym).

Bilans handlowy to różnica między wartością eksportu a importu. Informuje, ile dane państwo eksportuje towarów, a ile importuje. Jeśli eksport przewyższa import, w kraju występuje nadwyżka handlowa, czyli bilans dodatni (czynny, aktywny). Jeśli eksport jest niższy niż import, w kraju występuje deficyt handlowy, czyli bilans ujemny (bierny). Jeśli eksport jest równy importowi, mamy do czynienia z bilansem zrównoważonym.

Cena towarów, które są podmiotem wymiany, umożliwia określenie wielkości obrotów w handlu międzynarodowymobroty handlu międzynarodowegoobrotów w handlu międzynarodowym; towarami, które dominują, są wyroby przemysłu maszynowego i elektromaszynowego: maszyny i urządzenia, sprzęt elektryczny oraz elektrotechniczny i transportowy. Główną część handlu międzynarodowego stanowią produkty przemysłu high‑tech, a ich udział w nim ciągle zyskuje na znaczeniu w imporcie oraz eksporcie. Ważną część stanowią również towary przemysłu chemicznego, spada zaś obrót towarów rolno‑spożywczych.

W przypadku towarów masowych można określić wielkość obrotów handlowych za pomocą ich objętości lub ciężaru. Towary, które dominują pod względem masy w obrotach handlu międzynarodowego, to:

1. surowce mineralne (ropa naftowa, rudy żelaza, rudy miedzi, węgiel kamienny), zboża (głównie pszenica);

2. płody rolne wykorzystywane w przemyśle (bawełna, tytoń);

3. owoce (pomarańcze, cytryny, mandarynki, banany);

4. używki (kawa, herbata).

W 2018 roku wartość polskiego eksportu do krajów OECD wyniosła 222 495 378 tys. USD, a importu 182 139 486 tys. USD. W tym samym czasie wartość obrotu towarowego z krajami Unii Europejskiej wyniosła łącznie 314 424 051 tys. EUR, z czego 180 287 483 tys. EUR przypadało na eksport (źródło: GUS, Rocznik Statystyczny Handlu Zagranicznego, GUS, Warszawa 2019). Poniższa tabela przedstawia wartość eksportu i importu towarów według ich rodzajów w 2018 roku i dotyczy wymiany z krajami OECD.

W 2019 roku wartość eksportu z Polski wyniosła 235,8 mld euro i o 1,8 mld euro przewyższyła łączną wartość importu z zagranicy. 

W eksporcie i imporcie Polski największy udział mają maszyny, urządzenia i sprzęt transportowy. W eksporcie znaczny udział ma przemysł motoryzacyjny – dzięki inwestycjom światowych koncernów motoryzacyjnych w Polsce. Ważną częścią eksportu jest także sprzęt RTV i AGD. 

W eksporcie ważną grupę towarów stanowią produkty rolno‑spożywcze (m.in. zboża, mięso, mleko i produkty mleczne, mrożonki). W eksporcie do krajów UE Polska staje się jednym z większych dostawców żywności. 

W strukturze eksportu wzrasta udział materiałów i artykułów włókienniczych. Ponadto około 20% stanowią towary przemysłowe sklasyfikowane głównie według surowca (np. materiały budowlane, wyroby przemysłu papierniczego, drzewnego, włókienniczego, odzieżowego). Polska należy do ważnych eksporterów np. mebli i stolarki budowlanej. 

Ważnymi towarami sprzedawanymi za granicę są produkty przemysłu chemicznego (np. farmaceutyki, tworzywa sztuczne), wyroby metalurgiczne (m.in. z żelaza i ze stali). Eksportujemy także produkty mineralne (np. miedź).

W imporcie ważną rolę odgrywają paliwa, głównie ropa naftowa i gaz ziemny. To właśnie one są dużą częścią polskiego importu z Rosji. 

Do Polski importujemy z wyrobów przemysłu elektromaszynowego np. samochody osobowe, z przemysłu chemicznego np. leki i kosmetyki, a z przemysłu lekkiego np. ubrania i obuwie. Ponadto importujemy żywność, m.in. owoce, herbatę, kawę, ryż.

Wartość polskiego importu i eksportu wciąż rośnie. Jednak wskaźniki obrotów w handlu zagranicznym (wartości globalne i w przeliczeniu na 1 mieszkańca) pozostają ciągle niższe od wskaźników w krajach wysoko rozwiniętych gospodarczo, o podobnym poziomie rozwoju gospodarczego.

Słownik