Przeczytaj
Obrót międzynarodowy to wymiana między kontrahentami towarów, dóbr, usług czy kapitału w celu osiągnięcia zysków. Handel natomiast to odpłatna wymiana towarów i dóbr w celu osiągnięcia korzyści finansowych. Handel dzieli się na wewnętrzny (w obrębie danego państwa) oraz międzynarodowy, w którym wyróżnia się handel zagraniczny między państwami oraz wymianę między grupami państw (UE, OPEC, EFTA, NAFTA, ASEAN).
Główne operacje w obrocie międzynarodowym to:
import – przywóz towarów, technologii, usług z zagranicy,
eksport – wywóz towarów, technologii, usług do innego kraju,
reeksport – wywóz towarów przywiezionych wcześniej z innych krajów po ich przetworzeniu, modyfikacji, uszlachetnieniu, przechowaniu (np. związanych z przemysłem high‑tech czy spożywczym).
Bilans handlowy to różnica między wartością eksportu a importu. Informuje, ile dane państwo eksportuje towarów, a ile importuje. Jeśli eksport przewyższa import, w kraju występuje nadwyżka handlowa, czyli bilans dodatni (czynny, aktywny). Jeśli eksport jest niższy niż import, w kraju występuje deficyt handlowy, czyli bilans ujemny (bierny). Jeśli eksport jest równy importowi, mamy do czynienia z bilansem zrównoważonym.
Cena towarów, które są podmiotem wymiany, umożliwia określenie wielkości obrotów w handlu międzynarodowymobrotów w handlu międzynarodowym; towarami, które dominują, są wyroby przemysłu maszynowego i elektromaszynowego: maszyny i urządzenia, sprzęt elektryczny oraz elektrotechniczny i transportowy. Główną część handlu międzynarodowego stanowią produkty przemysłu high‑tech, a ich udział w nim ciągle zyskuje na znaczeniu w imporcie oraz eksporcie. Ważną część stanowią również towary przemysłu chemicznego, spada zaś obrót towarów rolno‑spożywczych.
W przypadku towarów masowych można określić wielkość obrotów handlowych za pomocą ich objętości lub ciężaru. Towary, które dominują pod względem masy w obrotach handlu międzynarodowego, to:
surowce mineralne (ropa naftowa, rudy żelaza, rudy miedzi, węgiel kamienny), zboża (głównie pszenica);
płody rolne wykorzystywane w przemyśle (bawełna, tytoń);
owoce (pomarańcze, cytryny, mandarynki, banany);
używki (kawa, herbata).
W 2018 roku wartość polskiego eksportu do krajów OECD wyniosła 222 495 378 tys. USD, a importu 182 139 486 tys. USD. W tym samym czasie wartość obrotu towarowego z krajami Unii Europejskiej wyniosła łącznie 314 424 051 tys. EUR, z czego 180 287 483 tys. EUR przypadało na eksport (źródło: GUS, Rocznik Statystyczny Handlu Zagranicznego, GUS, Warszawa 2019). Poniższa tabela przedstawia wartość eksportu i importu towarów według ich rodzajów w 2018 roku i dotyczy wymiany z krajami OECD.
Towar | Import | Eksport |
---|---|---|
Żywność | 14 778 307 | 22 926 520 |
Napoje i tytoń | 1 329 891 | 4 441 013 |
Surowce niejadalne z wyjątkiem paliw | 5 099 661 | 5 004 629 |
Paliwa mineralne | 4 785 954 | 5 608 311 |
Oleje, tłuszcze i woski | 740 275 | 252 733 |
Chemikalia i produkty pokrewne | 31 743 279 | 17 960 098 |
Maszyny, urządzenia i sprzęt transportowy | 6 812 697 | 84 725 200 |
Eksport | Import |
Niemcy (28,2%) | Niemcy (22,4%) |
Czechy (6,4%) | Chiny (11,6%) |
Wielka Brytania (6,2%) | Rosja (7,4%) |
Francja (5,5%) | Włochy (5,0%) |
Włochy (4,6%) | Francja (3,6%) |
Przeanalizuj dane statystyczne zawarte w tabelach i na wykresach. Na podstawie tej analizy:
Wyjaśnij, które grupy towarów (sekcje) w 2019 roku należały do najważniejszych w obrotach handlu zagranicznego Polski z krajami UE, w strukturze importu i eksportu.
Wyjaśnij zmiany w strukturze towarowej Polski z krajami UE między rokiem 2010 i 2019. Z czego one wynikają? Które grupy towarów (sekcje) zwiększyły udział w eksporcie i imporcie, a które zmniejszyły?
Uzasadnij swoje zdanie na temat: Jakie jest znaczenie Polski w handlu światowym? Jakie zmiany przewidujesz w strukturze towarowej handlu zagranicznego Polski w najbliższych latach?
SITC — międzynarodowa standardowa klasyfikacja handlu
CN — nomenklatura scalona
W 2019 roku wartość eksportu z Polski wyniosła 235,8 mld euro i o 1,8 mld euro przewyższyła łączną wartość importu z zagranicy.
W eksporcie i imporcie Polski największy udział mają maszyny, urządzenia i sprzęt transportowy. W eksporcie znaczny udział ma przemysł motoryzacyjny – dzięki inwestycjom światowych koncernów motoryzacyjnych w Polsce. Ważną częścią eksportu jest także sprzęt RTV i AGD.
W eksporcie ważną grupę towarów stanowią produkty rolno‑spożywcze (m.in. zboża, mięso, mleko i produkty mleczne, mrożonki). W eksporcie do krajów UE Polska staje się jednym z większych dostawców żywności.
W strukturze eksportu wzrasta udział materiałów i artykułów włókienniczych. Ponadto około 20% stanowią towary przemysłowe sklasyfikowane głównie według surowca (np. materiały budowlane, wyroby przemysłu papierniczego, drzewnego, włókienniczego, odzieżowego). Polska należy do ważnych eksporterów np. mebli i stolarki budowlanej.
Ważnymi towarami sprzedawanymi za granicę są produkty przemysłu chemicznego (np. farmaceutyki, tworzywa sztuczne), wyroby metalurgiczne (m.in. z żelaza i ze stali). Eksportujemy także produkty mineralne (np. miedź).
W imporcie ważną rolę odgrywają paliwa, głównie ropa naftowa i gaz ziemny. To właśnie one są dużą częścią polskiego importu z Rosji.
Do Polski importujemy z wyrobów przemysłu elektromaszynowego np. samochody osobowe, z przemysłu chemicznego np. leki i kosmetyki, a z przemysłu lekkiego np. ubrania i obuwie. Ponadto importujemy żywność, m.in. owoce, herbatę, kawę, ryż.
Wartość polskiego importu i eksportu wciąż rośnie. Jednak wskaźniki obrotów w handlu zagranicznym (wartości globalne i w przeliczeniu na 1 mieszkańca) pozostają ciągle niższe od wskaźników w krajach wysoko rozwiniętych gospodarczo, o podobnym poziomie rozwoju gospodarczego.
Słownik
część bilansu obrotów bieżących (składowa bilansu płatniczego) obejmująca saldo eksportu i importu towarów