Tomasz Raczek, Zygmunt Kałużyński Perły kina. Leksykon filmowy na XXI wiek

Tomasz Raczek:

— To jeden z paradoksówparadoksparadoksów tego filmu: kameralny monodram, a pan jako jego atrakcję wymienia kilkuminutową popisową sekwencję katastrofy. Paradoksów jest jednak więcej. Patrzymy wszak jak nasz rozbitek, współczesny Robinson Crusoe, próbuje się uwolnić z uwięzienia na wyspie, która wygląda jak realizacja naszych snów o udanych wakacjach. To istny raj na ziemi: nie ma tu drapieżnych zwierząt ani jadowitych węży, klimat jest tropikalny, plaże piaszczyste, morze bezpieczne (rafa koralowa dokoła wyspy uniemożliwia zbliżenie się do niej rekinom). Piękne palmy, kokosy, zdrowa żywność. Wszystko to, o czym marzy - szczególnie zimą - złomotany codzienną pracą mieszczuch. A Hanks chce się z tego raju wyrwać, żeby wrócić do paskudnego, brudnego miasta, z którego pochodzi! Kiedy zaś wreszcie mu się to udaje, następuje kolejny paradoks: orientujemy się, że gdy walczył o życie na samotnej wyspie, był heroicznym bohaterem wartym naszej uwagi, gdy zaś cudem wrócił do cywilizowanego świata - karleje. Staje się zwykły, w gruncie rzeczy niepotrzebny (dawno już pogodzono się z jego zniknięciem). Jego heroizm nie zmienia ani jego, ani ludzi, z którymi znowu ma do czynienia.

Zygmunt Kałużyński:

— Mówi pan o problemie ludzkim, który jest kolejną oryginalnością tego filmu, obok jego ascetyczno‑popisowej wyczynowości. Idzie tutaj o konfrontację dwóch sposobów życia. Tom Hanks gra nieprawdopodobnie sprawnego, dynamicznego, efektywnego organizatora we współczesnym świecie.

1 Źródło: Zygmunt Kałużyński, Tomasz Raczek, Perły kina. Leksykon filmowy na XXI wiek, t. III, Michałów-Grabina 2005, s. 46.