Norma prawna to ogólna reguła postępowania, mająca formę nakazu, zakazu lub dozwolenia, zawarta w przepisie prawnym.

RW0sMQq6Ddr6k1

Zdjęcie przedstawia stojące znaki drogowe. Znak po lewej to zakaz poruszania się z wyjątkiem rowerów. Znak po prawej to parking z oznaczeniem sposobu parkowania przez samochody i określeniem godzin wjazdu dla zaopatrzenia.

Norma prawna jest jednym z rodzajów norm społecznychnorma społecznanorm społecznych, jednak od pozostałych odróżnia ją sformalizowanie oraz obwarowanie możliwością zastosowania przymusu państwowego, by ją wyegzekwować.

Sformalizowanie normy prawnej oznacza, że jest ona:

• spisana, a dzięki temu (względnie) jednoznaczna;

• uchwalona lub wydana przez odpowiedni organ (np. sejm, Radę Ministrów, radę gminy) w odpowiedniej procedurze (np. wymagana większość i kworumkworumkworum);

• ogłoszona we właściwym organie publikacyjnymorgan publikacyjnyorganie publikacyjnym (np. Dziennik Ustaw, dziennik urzędowy województwa, Monitor Polski).

Możliwość zastosowania przymusu państwowego wynika z faktu, że jako społeczeństwo daliśmy państwu (organom władzy państwowej) monopolmonopolmonopol na stosowanie przemocy wobec osób naruszających normy prawne, uzyskując dzięki temu poczucie bezpieczeństwa. Możliwość zastosowania przemocy w celu wdrożenia normy w życie skutkuje również nieuchronnością sankcji – w przypadku udowodnionego naruszenia normy prawnej, sprawcę czekają negatywne konsekwencje.

Zdarza się, że norma prawna utożsamiana jest z pojęciem przepisu prawnego i oba te terminy bywają używane zamiennie. Mówimy, że przestrzegamy przepisów lub że postępujemy zgodnie z normami prawa i znaczy to właściwie to samo. Tymczasem, choć w niektórych okolicznościach pojęcia te mogą oznaczać to samo, nie należy między nimi stawiać znaku równości.

Przepis prawny to najmniejsza jednostka redakcyjna aktu normatywnego w formie zdania, ujęta jako artykuł, paragraf, ustęp, punkt lub litera. Normy prawne mają zaś charakter abstrakcyjny – to przekonanie powstałe w naszej świadomości na temat tego, co jest zgodne lub niezgodne z obowiązującym prawem. Są treścią, która przybiera formę przepisów.

Norma prawna zawiera zwykle trzy elementy – hipotezę, dyspozycję i sankcję. Wyróżnienie tych elementów w jej budowie ułatwia proces stosowania norm prawnych.

Hipoteza to część normy prawnej, w której określony jest adresat normy i okoliczności, w jakich ma ona zastosowanie. Dyspozycja zawiera wzór pożądanego zachowania, jakiego oczekuje się od adresata. Sankcja natomiast to negatywna konsekwencja, jaka grozi adresatowi w przypadku naruszenia dyspozycji.

Elementy normy prawnej stanowią punkt wyjścia do ich podziału na różne rodzaje.

Słownik