Przeczytaj
Części nadziemne roślin lądowych oddają wodę do atmosfery, gdzie potencjał wodypotencjał wody jest na ogół dużo niższy niż w komórkach rośliny. Straty wody muszą zostać uzupełnione, najczęściej w wyniku jej pobierania z gleby przez system korzeniowy. Parowanie wody z roślin (transpiracjatranspiracja), pobieranie wody z gleby i przewodzenie wody z korzeni do tkanek transpirujących w organach nadziemnych (tzw. strumień transpiracji) decydują o bilansie wodnym rośliny.
W jaki sposób rośliny pobierają wodę ze środowiska?
Można wyróżnić dwa sposoby pobierania wody ze środowiska:
pobieranie wody przez cały organizm (np. w przypadku mchów, a czasem roślin naczyniowych, gdy wodę pobiera cały pęd);
pobieranie wody przez wyspecjalizowane organy (np. korzenie roślin wyższych, pokryte włośnikamiwłośnikami).
Pędy roślin naczyniowych pokryte są kutykuląkutykulą, która ogranicza parowanie i zarazem utrudnia pobieranie wody z wilgotnego otoczenia. Dlatego też pędy pobierają wodę tylko przez wyspecjalizowane komórki, hydatodyhydatody (przepuszczalne dla wody miejsca w epidermie, poprzez które zachodzi również wydalanie wody z tkanki), a także przez pozbawione kutyny podstawy specjalnych włosków na epidermie lub łuski zdolne do pęcznienia (np. u bromeliowatych – Bromeliaceae).
Pobieranie wody przez korzenie
Rola transpiracji w pobieraniu wody przez korzenie
Więcej na temat parowania wody z powierzchni roślin przeczytasz w e‑materiale pt. „Transpiracja i czynniki na nią wpływające”.
W sytuacji, gdy transpiracja jest ograniczona lub w ogóle nie występuje, pobieranie wody i soli mineralnych odbywa się dzięki parciu korzeniowemuparciu korzeniowemu. Więcej o tym procesie przeczytasz w e‑materiale pt. „Parcie korzeniowe i gutacjaParcie korzeniowe i gutacja”.
Pobieranie soli mineralnych
Słownik
(gr. hýdōr – woda, hodós – droga) wypotniki; roślinne wytwory służące do wydzielania wody z niewielką ilością soli mineralnych
tkanka przewodząca wodę wraz z rozpuszczonymi w niej substancjami mineralnymi; elementami tej tkanki są cewki u paprotników i nagonasiennych a u roślin okrytonasiennych głównie naczynia
u roślin zewnętrzna warstwa ściany komórkowej przesycona kutyną, pokrywająca powierzchnię skórki na liściach, łodygach i owocach
(gr. mýkēs – grzyb, rhíza – korzeń) zjawisko symbiotycznego współżycia grzybów z korzeniami roślin wyższych; występuje powszechnie, obejmując ok. 85% gatunków roślin wyższych na całym świecie
ciśnienie płynu powstające w tkankach korzeniowych, odpowiedzialne za „tłoczenie” wody i rozpuszczonych w niej substancji w ciągach naczyń
ilość energii swobodnej (zdolność do wykonania pracy użytecznej) wnoszonej do układu przez każdy mol wody
przepływ wody w ksylemie lub substancji rozpuszczonych (asymilatów) wraz z wodą w łyku z miejsca o wyższym ciśnieniu do miejsca o niższym ciśnieniu hydrostatycznym (pod wpływem gradientu ciśnienia działającego na układ); główny mechanizm przemieszczania wody w ksylemie
woda glebowa wraz z zawartymi w niej substancjami mineralnymi, organicznymi i gazami
parowanie wody z powierzchni roślin przez aparaty szparkowe, komórki epidermy i przetchlinki
transport cząsteczek przez błonę plazmatyczną wbrew gradientowi ich stężenia, wymagający obecności błonowego białka przenoszącego i nakładu energii w postaci ATP; może być też napędzany przez jony: gdy transportowana cząsteczka i jon przemieszczają się przez błonę w tym samym kierunku, mówimy o symporcie (np. przenośnik NaIndeks górny ++/glukoza), a gdy w przeciwnym – o antyporcie
transport cząsteczek przez błonę plazmatyczną ze stężenia większego do mniejszego, niewymagający energii metabolicznej; transport bierny zachodzący na drodze prostej dyfuzji nie wymaga obecności błonowych białek przenoszących, a szybkość przemieszczania cząsteczek jest wprost proporcjonalna do gradientu ich stężenia w poprzek błony; transport bierny na drodze dyfuzji ułatwionej wymaga obecności przenoszących białek błonowych
cienkościenne, cylindryczne, długie uwypuklenia komórek skórki u lądowych roślin naczyniowych