Najogólniej czynniki pozaprzyrodnicze lokalizacji przemysłu można podzielić na dwie grupy.

1. Czynniki techniczno‑ekonomiczne:

• rynek zbytu,

• zasoby siły roboczej i jej kwalifikacje,

• dostępność terenów budowlanych,

• infrastruktura techniczna,

• baza energetyczna,

• kooperacja firm,

• korzyści aglomeracji,

• niekorzyści aglomeracji,

• korzyści deglomeracji,

• zaplecze naukowo‑badawcze i techniczne,

• kapitał.

2. Czynniki społeczno‑polityczne:

• polityka państwa (czynniki polityczne),

• czynniki społeczne,

• czynniki strategiczne (wojskowe).

Do pierwszej grupy zalicza się m.in. zasoby i kwalifikacje siły roboczej. Działy przemysłu tradycyjnego wymagają dużej liczby pracowników, głównie na stanowiskach robotniczych. Wiąże się to zatem z bardzo dużymi kosztami. Niewielkie znaczenie ma natomiast wykształcenie i poziom kompetencji kadry pracowniczej. Preferencyjnymi terenami lokalizacji takich zakładów są obszary peryferyjne, regiony o dużym bezrobociu lub aglomeracje w krajach o niskich kosztach pracy. Z kolei przemysł high‑techprzemysł high‑tech (zaawansowanych technologii)high‑tech nie wymaga dużej liczby pracowników, lecz stawia na ich jakość – wykształcenie, kwalifikacje i doświadczenie. Mała liczba pracowników jest związana z niższymi kosztami, jednakże należy pamiętać, że w tej grupie przemysłu potrzebny jest duży udział pracowników na stanowiskach nierobotniczych. Odpowiednie do lokalizacji przemysłu zaawansowanych technologii są duże aglomeracje i miasta uniwersyteckie. Taka współpraca z placówkami naukowymi jest kolejnym czynnikiem techniczno‑ekonomicznym. Wiele branż przemysłowych (np. elektroniczna czy chemiczna) w sposób bezpośredni współdziałają z ośrodkami naukowymi, co wpływa na zwiększenie liczby wykwalifikowanych pracowników. Oprócz tego niewątpliwie duże znaczenie ma wielkość i bliskość rynku zbytu, szczególnie jeśli chodzi o zakłady nastawione na rynek regionalny i lokalny. W sąsiedztwie dużych miast lokalizuje się m.in. przemysł spożywczy, tak aby obniżyć koszty produkcji i zwiększyć konkurencyjność na rynku. Przede wszystkim chodzi tu o produkcję dóbr niewiele tracących na wadze w czasie obróbki lub procesu ich wykonywania, a także nietrwałych czy uciążliwych w transporcie. Do tej grupy zalicza się także infrastrukturę technicznąinfrastruktura technicznainfrastrukturę techniczną. Wśród niej wyróżnia się głównie sieć komunikacyjną i przesyłową: energetyczną, wodno‑kanalizacyjną, gazociągi i naftociągi. Wszystkie te czynniki związane są z poziomem rozwoju społeczno‑ekonomicznego. Wraz z jego wzrostem rośnie bowiem liczba placówek naukowo‑badawczych, gęstość infrastruktury oraz liczba i jakość wykwalifikowanych pracowników. Zwiększa się także rynek zbytu, który cechuje większy konsumpcjonizm. Kolejnym czynnikiem jest dostęp do bazy energetycznej, bez której nie mógłby funkcjonować żaden zakład. W państwach wyżej rozwiniętych stosuje się co prawda obecnie energooszczędne technologie i zwiększa się udział produkowanej energii pochodzącej z OZE, jednakże w przypadku przemysłu energochłonnego (m.in. hutnictwa) czynnik ten jest wciąż bardzo istotny. W tej grupie czynników można wskazać także korzyści aglomeracji i deglomeracjideglomeracja przemysłudeglomeracji. Skupienie zakładów w obrębie jednej aglomeracji obniża koszty transportu i produkcji, a ponadto ułatwia wymianę doświadczeń między ośrodkami i specjalizację produkcji. Zbyt duża koncentracja nie jest jednak zaletą, dlatego w wielu rejonach następuje przenoszenie zakładów z aglomeracji na tereny wiejskie. Zapewnia to większą przestrzeń i tańszą ziemię pod budowę inwestycji. Ponadto występują tam często niższe podatki, środowisko jest czystsze i w wielu przypadkach mamy tam do czynienia z łatwiejszym dostępem do siły roboczej niż na dużych obszarach zurbanizowanych.

RzQXvOzIjUaD7

Na zdjęciu z przodu znajduje się pionowa szyba, za którą ułożone są w rzędach różne rodzaje wypieków - od lewej: pizzeriny, wianki, pączki, kwadratowe wypieki z poziomymi nacięciami na wierzchu, rogaliki, drożdżówki. Z tyłu po prawej stronie są zawieszone jedna nad drugą drewniane półki, na których leżą chleby okrągłe, owalne i podłużne. Po lewej stronie od półek wisi nieduża czarna tablica z odręcznymi napisami wykonanymi białą kredą.

RVBvc44QG1fsW

Ilustracja w niebieskich barwach, w klimacie nowoczesnych technologii. Od dołu umieszczono półkole kuli ziemskiej. Od góry po lewej znajduje się sztuczny satelita w czterema prostokątnymi skrzydłami. Na całej szerokości ilustracji wprowadzono drobne linie i wykresy imitujące dane komputerowe.

Do grupy czynników społeczno‑politycznych zalicza się m.in. politykę państwa, która może sprzyjać przyciąganiu inwestorów w określone miejsca poprzez budowę dróg, specjalne ulgi na tworzenie miejsc pracy lub udzielenie kredytów firmom, które zdecydują się na lokalizację przedsiębiorstw na terenach o słabszym zagospodarowaniu. Innym czynnikiem są regulacje prawne, które wprowadzają ulgi podatkowe, bariery celne oraz stosowne zapisy w planach zagospodarowania przestrzennego. Takie przepisy mogą albo zachęcać do zakładania działalności na określonym obszarze, albo zniechęcać przedsiębiorców, aby ochronić i zabezpieczyć cenne przyrodniczo obszary. Osobną kwestią są czynniki społeczne, do których zaliczyć można organizacje społeczne, ekologiczne i związki zawodowe, wpływające na decyzje o przyszłym położeniu zakładów. Również poziom infrastruktury społecznejinfrastruktura społecznainfrastruktury społecznej (placówki edukacyjne, sportowo‑rekreacyjne, służba zdrowia) odgrywa ważną rolę podczas lokalizacji inwestycji. Do tej grupy zalicza się także czynniki behawioralneczynniki behawioralne lokalizacji przemysłuczynniki behawioralne (wizerunek miejsca inwestycji, mentalność lokalnej społeczności) i strategiczne (umożliwiające ewentualny kamuflaż zakładów wynikający z potrzeb militarnych).

Słownik