Wartością bezwzględną liczby a jest ta sama liczba, jeśli a jest liczbą nieujemną. Jeśli a jest liczbą ujemną, to jej wartość bezwzględna jest równa − a .
Korzystając z definicji wartości bezwzględnej zapisujemy:
f x = f x dla x ≥ 0 f − x dla x < 0
Zatem wykres funkcji f − x otrzymujemy, odbijając symetrycznie względem osi Y wykres funkcji f x .
Aby narysować wykres funkcji y = f x , wykonujemy następujące czynności:
1. rysujemy wykres funkcji f x ograniczając się tylko do tych części wykresu dla których x ≥ 0 (części wykresu leżące w I i IV ćwiartce układu współrzędnych i na osi Y );
2. odbijamy symetrycznie względem osi Y wykres funkcji f x dla x ≥ 0 i otrzymujemy część wykresu dla x < 0 ;
3. wykres funkcji f x jest sumą wykresów funkcji: f x dla x ≥ 0 i f − x dla x < 0 .
Przykład 1
Narysujemy wykres funkcji y = x − 1 .
Rozwiązanie
Rysujemy wykres funkcji f x = x − 1 .
Wyznaczamy f 0 = 0 − 1 = − 1 (interesuje nas część wykresu dla x ≥ 0 ).
R1KrA0GPOjTO8 Ilustracja przedstawia układ współrzędnych z poziomą osią x od minus 4 do 4 i pionową osią y od minus 2 do cztery. W układzie zaznaczono ukośną prostą o równaniu f x = x − 1 , która przecina oś y w punkcie nawias zero średnik minus jeden i przecina oś x w punkcie nawias jeden średnik zero zamknięcie nawiasu. W układzie zaznaczono kolorem ćwiartkę pierwszą i czwartą.
Odbijamy symetrycznie części wykresu, dla których x ≥ 0 względem osi Y .
RUiKweoDOGxHk Ilustracja przedstawia układ współrzędnych z poziomą osią x od minus 4 do 4 i pionową osią y od minus 2 do cztery. W układzie zaznaczono wykres o równaniu f x = x − 1 , ma on kształt litery V o ramionach skierowanych do góry, wierzchołek ma współrzędne nawias zero średnik minus jeden zamknięcie nawiasu, lewe ramię przecina oś x w punkcie nawias minus jeden średnik zero zamknięcie nawiasu, a prawe ramię przecina oś x w punkcie nawias jeden średnik zero zamknięcie nawiasu. W układzie zaznaczono kolorem ćwiartkę pierwszą i czwartą.
Przykład 2
Narysujemy wykres funkcji y = 2 x − 1 .
Rozwiązanie
Rysujemy część wykresu funkcji f x = 2 x − 1 .
Wyznaczamy: f 0 = 2 ⋅ 0 − 1 = − 1 , f 1 = 2 ⋅ 1 − 1 = 1 , a następnie, odbijając symetrycznie względem osi Y części wykresu, dla których x ≥ 0 , otrzymujemy rozwiązanie.
RS5Tamzk6tsrt Ilustracja przedstawia układ współrzędnych z poziomą osią x od minus 4 do 4 i pionową osią y od minus 2 do cztery. W układzie zaznaczono wykres o równaniu f x = 2 x − 1 , ma on kształt litery V o ramionach skierowanych do góry, wierzchołek ma współrzędne nawias zero średnik minus jeden zamknięcie nawiasu, lewe ramię przecina oś x w punkcie nawias minus zero pół średnik zero zamknięcie nawiasu, a prawe ramię przecina oś x w punkcie nawias zero pół średnik zero zamknięcie nawiasu.
Przykład 3
Wykresem funkcji f x = − x − 1 x jest parabola o wierzchołku w punkcieW = 1 2 , 1 4 .
R8mHy70I2XN3i Ilustracja przedstawia układ współrzędnych z poziomą osią x od minus 2 do 3 i pionową osią y od minus 4 do jeden. W układzie zaznaczono wykres o równaniu f x = − x − 1 x . Wykres ma kształt paraboli o ramionach skierowanych do dołu, jej wierzchołek znajduje się w pierwszej ćwiartce układu, lewe ramię przechodzi przez środek układu, a prawe przecina oś x w punkcie nawias jeden średnik zero zamknięcie nawiasu.
Korzystając z wykresu tej funkcji, narysujemy wykres funkcji: g x = − x − 1 x .
Odczytamy z wykresu: dziedzinę dziedzina funkcji dziedzinę , zbiór wartości zbiór wartości funkcji zbiór wartości funkcji g i jej miejsca zerowe.
Rozwiązanie
Odbijamy symetrycznie względem osi Y części wykresu, dla których x ≥ 0 .
R2cI0TbEK7giN Ilustracja przedstawia układ współrzędnych z poziomą osią x od minus 3 do 3 i pionową osią y od minus 4 do jeden. W układzie zaznaczono wykres o równaniu f x = − x − 1 x . Wykres ma kształt przypominający dwie połączone ze sobą parabole o ramionach skierowanych w dół. Wykres rozpoczyna się w trzeciej ćwiartce układu i biegnie po łuku przecinając oś x w punkcie nawias minus jeden średnik zero zamknięcie nawiasu do punktu znajdującego się w drugiej ćwiartce układu, dalej biegnie po łuku do punktu nawias zero średnik zero zamknięcie nawiasu, stąd biegnie po łuku do punktu znajdującego się w pierwszej ćwiartce układu, skąd biegnie po łuku przecinając oś x w punkcie jeden średnik zero zamknięcie nawiasu i wychodzi poza płaszczyznę układu w czwartej ćwiartce. Ze środka układu współrzędnych linią przerywaną poprowadzono łuk, równoległy do pierwszego fragmentu wykresu.
Z wykresu odczytujemy:
dziedzina dziedzina funkcji dziedzina : D f = ℝ ;
zbiór wartości funkcji zbiór wartości funkcji zbiór wartości funkcji : Z W f = − ∞ , 1 4 ;
miejsca zerowe: y = 0 dla x 1 = − 1 , x 2 = 0 i x 3 = 1 .
Przykład 4
Mając dany wykres funkcji f x = 1 x + 1 :
RKC9fMFRP6X7a Ilustracja przedstawia układ współrzędnych z poziomą osią x od minus 4 do 4 i pionową osią y od minus 4 do trzy. W układzie zaznaczono wykres o równaniu f x = 1 x + 1 . Wykres ma kształt hiperboli, której poziomą asymptotą jest oś x a pionową asymptotą prosta o równaniu y = - 1 .
narysujemy wykres funkcji y = 1 x + 1 . Odczytamy z wykresu: dziedzinę dziedzina funkcji dziedzinę , zbiór wartości zbiór wartości funkcji zbiór wartości i miejsca zerowe funkcji y = 1 x + 1 .
Rozwiązanie
Odbijamy symetrycznie względem osi Y część wykresu dla x ≥ 0 .
RrDuXsBAV8nU6 Ilustracja przedstawia układ współrzędnych z poziomą osią x od minus 4 do 4 i pionową osią y od minus 2 do trzy. W układzie zaznaczono wykres o równaniu f x = 1 x + 1 . Wykres pojawia się na płaszczyźnie w drugiej ćwiartce układu, biegnie nad osią x i po łuku biegnie do punktu nawias zero średnik jeden zamknięcie nawiasu, dalej biegnie najpierw po łuku, a potem znów nad osią x i wychodzi poza płaszczyznę układu w pierwszej ćwiartce układu współrzędnych.
Odczytujemy z wykresu:
dziedzina dziedzina funkcji dziedzina : D f = ℝ ;
zbiór wartości funkcji zbiór wartości funkcji zbiór wartości funkcji : Z W f = 0 , 1 ;
miejsca zerowe: funkcja nie ma miejsc zerowych.
W przypadku funkcji postaci y = x + b możemy jej wykres otrzymać opierając się na wykresie funkcji y = x .
Przykład 5
Narysujemy wykres funkcji y = x + 2 .
Rozwiązanie
R1BsPCGTMJ0Wd Ilustracja przedstawia układ współrzędnych z poziomą osią x od minus 4 do 4 i pionową osią y od minus 2 do trzy. W układzie zaznaczono wykres o równaniu f x = x + 2 , wykres ten ma kształt litery V, której wierzchołek znajduje się w punkcie nawias zero średnik dwa zamknięcie nawiasu. Wykres ten powstał z przesunięcia wykresu o tym samym kształcie, namalowanego linią przerywaną, którego wierzchołek znajduje się w punkcie nawias zero średnik zero zamknięcie nawiasu. Przesunięcie pokazują pionowe strzałki, zwrócone do góry, które łączą ze sobą oba wykresy.
Przesuwamy wykres funkcji y = x wzdłuż osi Y o dwie jednostki w górę (czyli przesuwamy o wektor 0 , 2 ).
Przykład 6
Narysujemy wykres funkcji y = x − 1 .
Rozwiązanie
RORlvzzv754TL Ilustracja przedstawia układ współrzędnych z poziomą osią x od minus 4 do 4 i pionową osią y od minus 2 do trzy. W układzie zaznaczono wykres o równaniu f x = x - 1 , wykres ten ma kształt litery V, której wierzchołek znajduje się w punkcie nawias zero średnik minus jeden zamknięcie nawiasu. Wykres ten powstał z przesunięcia wykresu o tym samym kształcie, namalowanego linią przerywaną, którego wierzchołek znajduje się w punkcie nawias zero średnik zero zamknięcie nawiasu. Przesunięcie pokazują pionowe strzałki, zwrócone do dołu, które łączą ze sobą oba wykresy.
Przesuwamy wykres funkcji y = x wzdłuż osi Y o jedną jednostkę w dół (czyli przesuwamy o wektor 0 , − 1 ).