O autorze

RHyYFDXVBlAux1

Ilustracja przedstawia młodego mężczyznę. Ma gęste włosy, zaczesane na lewą stronę, pociągłą twarz, głęboko osadzone oczy, prosty nos i lekko odstające uszy. Ubrany jest w koszulę, kamizelkę i marynarkę. Na szyi ma zawiązany krawat.

Bruno Schulz urodził się w 1892 roku w Drohobyczu, w rodzinie żydowskiej posługującej się na co dzień językiem polskim. Jego ojciec, Jakub, był kupcem bławatnym, natomiast matka, Henrietta z Kuhmarkerów, była córką właścicieli miejscowego tartaku. Początkowo rodzinie Schulzów powodziło się dobrze, byli szanowani w całym mieście. Jednak prawdopodobnie z powodu niegospodarności stale bujającego w obłokach Jakuba Schulza rodzina stopniowo popadała w nędzę.

Drohobycz

Pod koniec XIX wieku Drohobycz był niewielkim miasteczkiem, które zamieszkiwali przedstawiciele trzech narodowości: Polacy, Ukraińcy i Żydzi - wyznawcy katolicyzmu, prawosławia i judaizmu. Na początku XX wieku miasto zaczęło się szybko rozwijać dzięki odkryciu w regionie złóż ropy naftowej. Pod Drohobyczem znajdowało się uzdrowisko Truskawiec, słynące z wyjątkowych wód mineralnych, gdzie pisarz niejednokrotnie się leczył.

Bruno Schulz kształcił się w drohobyckim gimnazjum, był jednym z najlepszych uczniów. Następnie studiował architekturę na Politechnice Lwowskiej (1910‑1913) i malarstwo w wiedeńskiej Akademii Sztuk Pięknych. Nie otrzymał jednak żadnego dyplomu. Po śmierci ojca i zawierusze pierwszej wojny światowej rodzina Schulzów znów znalazła się w Drohobyczu. Bruno i jego starszy brat Izydor zostali żywicielami rodziny, do której oprócz matki należała jeszcze owdowiała siostra Hanna z dwoma synami. Do 1935 roku rodzinę utrzymywał głównie Izydor, dyrektor firmy naftowej, ale po jego śmierci obowiązek ten spadł wyłącznie na Brunona. Początkowo zarabiał, malując portrety, a następnie, od 1924 roku, pracował jako nauczyciel rysunku w drohobyckich szkołach. Okazjonalnie uczył też matematyki i prac technicznych. W 1933 roku, za namową swej przyjaciółki i niedoszłej narzeczonej, Debory Vogel, udał się do stolicy, aby prosić o protekcję i zanieść Zofii Nałkowskiej przygotowane do wydania Sklepy cynamonowe. Pisarka była zachwycona opowiadaniami Schulza, dlatego jeszcze tego samego roku doprowadziła do ich wydania.

W połowie 1941 roku do Drohobycza wkroczyli Niemcy i przesiedlili Żydów do getta. Przez jakiś czas Schulz mógł czuć się bezpiecznie dzięki zamówieniom na prace plastyczne,  które otrzymywał od referenta w gestapo, Feliksa Landaua. W listopadzie 1942 roku Schulz planował ucieczkę do Warszawy. Tego dnia, gdy poszedł zaopatrzyć się w chleb na drogę, niedaleko domu rodzinnego dopadł go gestapowiec. Pisarz zginął od strzału w tył głowy.

Opowiadania

RyvSTGOaTDhDO1

Ilustracja przedstawia okładkę książki, na której ukazane są trzy osoby siedzące przy stole. Na podłodze siedzi pies.

Oba tomy opowiadań Schulza, Sklepy cynamonowe i Sanatorium pod Klepsydrą, cechuje podobna poetyka snu i nadrealizmsurrealizm (nadrealizm)nadrealizm. W napisanych prozą poetycką utworach można rozpoznać obraz prowincjonalnego miasteczka galicyjskiego, odpowiadającego w swym realizmie Drohobyczowi, a jednak odmienionego, nadbudowanego w fantazji narratora. Na szarą rzeczywistość nakładają się warstwami bujne, kolorowe marzenia senne, rojenia i podświadome pragnienia. Uniwersum Schulza jest pełne odwołań do znanych mitów, np. mitu dzieciństwa czy domu. Jego opowiadania to próba ucieczki do czasów dzieciństwa, nieskażonego późniejszymi konwenansami, prostego w swej szczerości i ciekawości świata. Mały Józef, bohater Sklepów cynamonowych, obserwuje świat po swojemu, nadając mu znaczenia odmienne od oczekiwanych. Jego ojciec to dziwak i filozof, który wydaje walkę nudzie i bezruchowi miasta. Służąca Adela, kobieta mocno stąpająca po ziemi, jest uosobieniem cielesności mającej władzę nad tym, co duchowe i ulotne. W opowiadaniach znajdziemy elementy niepokojącego erotyzmu, fetyszystyczną fascynację damskim pantofelkiem czy wręcz masochistyczną postawę poniżonego mężczyzny. Słynny jest motywmotywmotyw Księgi, tajemniczej i odurzającej, zagubionej w dzieciństwie i na próżno poszukiwanej w młodości, niemożliwej do odzyskania. Jawi się ona jako błahy notatnik zawierający kolorowe obrazki, przedziwne historie, reklamy i porady, ale w oczach zafascynowanego nią dziecka miała większe znaczenie niż podsuwana mu przez rodziców Biblia.

RZ00kCnZIOeiv

Ilustracja przedstawia grupę osób. Po lewej stronie stoją dwaj dojrzali mężczyźni ubrani w marynarki i spodnie, na głowach mają kapelusze. Pierwszy ma wyraziste spojrzenie, duży nos, opiera się o laskę. Drugi ma krzaczaste brwi i długi, prosty nos. Obok niego stoi lekko pochylona, w sile wieku kobieta. Ma włosy upięte w kok, długi, prosty nos, niewielkie usta. Ubrana jest w długą suknię, ręce ma ułożone z przodu. Kolejną postacią jest nastoletnia dziewczyna. Ma długie, proste włosy, stoi wyprostowana, ręce układa z przodu. Jest ubrana w krótką sukienkę na ramiączkach. Obok dziewczyny stoi niski, starszy mężczyzna z obfitymi wąsami, zadziera głowę. Ubrany w marynarkę i spodnie. Na podwyższeniu stoi dojrzały mężczyzna. Ma szczupłą twarz, gładko zaczesane włosy, zmarszczone czoło, głęboko osadzone, szeroko otwarte oczy, długi, wąski nos. Z przejęciem przemawia.Twarz zdobi szpiczasto podcięta broda. Ubrany jest w długą marynarkę, spodnie i szpiczaste buty. Prawą dłoń kładzie na piersi, lewa ręka ułożona wzdłuż ciała. Po prawej stronie stoi niski, łysiejący mężczyzna. Ma długi nos i wystającą brodę. Ubrany w marynarkę i spodnie. W tle zwisają zasłony.

Opowiadania Schulza można zaliczyć do nurtu ekspresjonistycznego modernizmu, którego przedstawicielami w Europie byli m.in. Franz Kafka, Robert Musil i Rainer Maria Rilke. W utworach tych widać wyraźne zainteresowanie psychoanaliząpsychoanalizapsychoanalizą i podświadomościąpodświadomośćpodświadomością. Poetycki język Schulza nosi cechy barokowe, wypowiedź narratora jest stylizowana na wykład lub traktat. Proza jest przepełniona symboliką, ale stosowane przez autora urealnione symbole są wartościami samymi w sobie, a nie odnośnikami do jakiejś niepoznawalnej rzeczywistości. Opowiadania Schulza kreują odrębny, mityczny świat.

Słownik