Przeczytaj
Zachowania asertywne
Zachowanie asertywneasertywne oznacza bezpośrednie, uczciwe i stanowcze wyrażenie wobec innej osoby swoich uczuć, opinii lub pragnień, w sposób respektujący jej uczucia, opinie, prawa i pragnienia. Asertywność oznacza szacunek dla siebie i innych. Należy ją rozumieć jako zasadnicze przeświadczenie jednostki, że jej opinie, przekonania, myśli i uczucia są równie ważne jak w przypadku innych ludzi, a inni również mają prawo żywić takie przekonanie. W zachowaniu asertywnym nie chodzi o osiągnięcie za wszelką cenę tego, czego się pragnie, lecz o pełną świadomość swoich potrzeb i pragnień.
Asertywność można wypracować
Asertywności można się nauczyć, wymaga to jednak regularności i uporu. Stosowanie się do zasad zachowań asertywnych niesie za sobą pewne ryzyko, ale jest również źródłem bardzo konkretnych korzyści.
Co ryzykujemy?
Możemy nie być lubiani za to, że wyrażamy się otwarcie.
Nasze relacje z innymi ulegną zmianie.
Na początku możemy odczuwać stres.
Co zyskujemy?
Możemy w pełni wyrazić swoje potrzeby i uczucia.
Mamy poczucie kontroli nad własnym życiem.
Łatwiej osiągamy cele.
Mniej ranimy innych.
Rośnie w nas wiara we własne możliwości.
Zachowanie asertywne a uległość i agresywność
Często zachowujemy się ulegleulegle, ponieważ tak nas nauczono, i wydaje się nam, że jeśli np. komuś ustąpimy, to znaczy, że jesteśmy grzeczni i dobrze wychowani. W gruncie rzeczy robimy sobie krzywdę, tłumiąc prawdziwe myśli i uczucia, co często skutkuje pogardą wobec siebie. Zresztą, co jest kulturalnego w oszukiwaniu drugiego człowieka i zgadzaniu się z nim „dla świętego spokoju”? Z drugiej strony często zachowujemy się agresywnieagresywnie, krzywdzimy innych, chcąc osiągnąć własne cele za wszelką cenę i mylnie przypuszczając, że to jest właśnie asertywność. Czas więc wyraźnie rozróżnić te zachowania.
Zachowania asertywne wiążą się z komunikacją werbalną. Wskazać można konkretne zwroty, których stosowanie pozwoli nam na ćwiczenie własnej asertywności. Oto niektóre z nich:
Zasady zachowań asertywnych
Asertywność wymaga szczerości i stanowczości. Uczciwość i bezpośredniość to ważne jakości procesu komunikacji.
Twoje prawa są jednocześnie prawami innych osób. Musisz je stosować wobec innych, jeśli chcesz, by i wobec ciebie je stosowano.
Odmawiając, stosuj techniki ju‑jitsutechniki ju‑jitsu, zdartej płytyzdartej płyty, zmiękczaniazmiękczania i uprzedzaniauprzedzania.
Nie tłumacz się, nie pouczaj rozmówcy. Unikaj przepraszania za sprawy od ciebie niezależne.
Nie naruszaj terytorium psychologicznegoterytorium psychologicznego rozmówcy.
Wyrażanie swoich uczuć jest bardziej skuteczne niż obwinianie lub atakowanie rozmówcy.
Pamiętaj, że tłumiony gniew może prowadzić do niespodziewanego wybuchu złości.
Otwarcie używaj słów „tak” i „nie”.
Pamiętaj, że każdy człowiek ma prawo do zachowań asertywnych, ale ma też prawo działać nieasertywnie. Istotne jest, aby postępować świadomie, kierując się istotnymi dla siebie wartościami. Nikt nie powinien czuć się zmuszany, poddany presji otoczenia i bezradny. To samo prawo powinniśmy przyznać i sobie, i innym ludziom – oni też nie muszą zachowywać się asertywnie.
W jakich sytuacjach i jak możemy kierować się zasadami zachowań asertywnych?
– Nie tłumacz się i nie usprawiedliwiaj.
– Pamiętaj, że masz prawo odmówić.
– Po odmowie nie sprawiaj wrażenia, że czekasz, aby cię przekonano do zmiany zdania. Daj do zrozumienia, że sprawa jest zamknięta.
– Pamiętaj, że odmawiasz w odpowiedzi na konkretną prośbę; nie odrzucaj osoby, która się z nią zwróciła.
– Jeśli nie wiesz, co odpowiedzieć albo nie masz czasu zastanowić się nad odpowiedzią, zawsze możesz powiedzieć: „Dam ci znać później”, aby zyskać trochę czasu.
– Bierz odpowiedzialność za odmowę.
– Proś o więcej informacji, jeśli są ci potrzebne, aby zdecydować, czy chcesz odmówić., Przyjmowanie krytyki Najpierw zadaj sobie pytanie, czy to, co mówi osoba krytykująca, dotyczy faktu (czyli tego, co naprawdę zaszło), czy jest tylko opinią.
Jeśli uważasz krytykę za słuszną, powiedz to. Nie przepraszaj jednak przesadnie i się nie poniżaj. Jeśli uznasz, że krytyka jest niesłuszna, to odrzuć ją w sposób jasny i niepozostawiający żadnych wątpliwości., Przyjmowanie pochwał i komplementów Przyjmowanie pochwał również stanowi dla wielu osób trudność – wbrew pozorom wcale nie mniejszą niż przyjmowanie krytyki. W końcu uczono nas, że skromność jest cnotą i nie należy się chwalić. Dlatego osoby chwalone często używają różnych wyszukanych sposobów, aby nie dopuścić do przyjęcia pochwały.
Trudność w przyjmowaniu pochwał oznacza zwykle, że człowiek, akceptując pozytywny obraz własnej osoby w oczach innych, paradoksalnie czuje się „nie w porządku”, nie daje bowiem sobie prawa do bycia wspaniałym., Monolog wewnętrzny Każdego dnia człowiek rozmawia w myślach z samym sobą – wspomina pewne zdarzenia, analizuje problemy, zadaje pytania, komentuje toczące się wydarzenia. Treść tego wewnętrznego monologu odzwierciedla sposób, w jaki człowiek traktuje samego siebie. Monolog ten może być wyrozumiały albo wymagający, akceptujący lub kwestionujący, pełen zaufania i wiary lub nieufny, koncentrujący się na zaletach lub wadach, na klęskach albo sukcesach itp.
Tworzenie monologu wewnętrznego jest przeważnie zachowaniem nawykowym – biernie wchłaniamy opinie rodziców, rówieśników i całego otoczenia społecznego, wyrabiamy sobie pogląd na swój temat na podstawie naszych zachowań w różnych sytuacjach, osiąganych sukcesów czy porażek w rozmaitych dziedzinach życia. Rzadko kiedy staramy się świadomie wpływać na bieg swoich myśli. Nasz wewnętrzny, niekontrolowany monolog bardzo często utrudnia nam, a czasem wręcz uniemożliwia bycie sobą.
Przekształcanie treści monologu wewnętrznego wymaga intensywnej, samodzielnej pracy. Przede wszystkim należy uwolnić się od niszczących bodźców. Służy temu technika stopowania myśli. Osoba, która ją stosuje, przez dłuższy czas rejestruje treść swojego monologu wewnętrznego i gdy pojawi się w nim negatywna myśl, zatrzymuje ją i w jej miejsce wkłada zdanie proasertywne. Służy to zakorzenieniu w świadomości pozytywnych myśli na swój temat., Wyrażanie własnych opinii i przekonań Wiele osób ocenia cudze i własne opinie czy przekonania z punktu widzenia zgodności z prawdą obiektywną. Wierzą oni, że istnieją „jedynie słuszne” stwierdzenia. Każda opinia musi być więc albo prawdziwa, albo fałszywa. Ten, kto nie ma racji, wygłasza fałszywą opinię – jest „nie w porządku”, a ten, kto ma rację na temat tego, czyja opinia jest słuszna – „w porządku”. W momencie, gdy do tak rozumujących ludzi dociera informacja o rozbieżności opinii własnej i partnera, traktują ją jak dzwonek alarmowy. Wykryciu rozbieżności towarzyszy wzrost napięcia i często poczucie przykrości. Ludzie dokonują więc wielu zabiegów, aby te nieprzyjemne doznania zminimalizować. Mogą w tym celu zacierać różnice, przejmując opinię partnera. Jeśli druga osoba też tak zrobi, rozbieżność nie zostanie ujawniona i obejdzie się bez przykrości.
Asertywne podejście do odmiennych poglądów wynika z założenia, że skoro każdy człowiek ma prawo być sobą – ma również prawo do subiektywnego punktu widzenia, do wyrażania własnej opinii.
Odmowa
– Zacznij odpowiedź od wyraźnego, stanowczego i głośnego „nie”.
– Nie tłumacz się i nie usprawiedliwiaj.
– Pamiętaj, że masz prawo odmówić.
– Po odmowie nie sprawiaj wrażenia, że czekasz, aby cię przekonano do zmiany zdania. Daj do zrozumienia, że sprawa jest zamknięta.
– Pamiętaj, że odmawiasz w odpowiedzi na konkretną prośbę; nie odrzucaj osoby, która się z nią zwróciła.
– Jeśli nie wiesz, co odpowiedzieć albo nie masz czasu zastanowić się nad odpowiedzią, zawsze możesz powiedzieć: „Dam ci znać później”, aby zyskać trochę czasu.
– Bierz odpowiedzialność za odmowę.
– Proś o więcej informacji, jeśli są ci potrzebne, aby zdecydować, czy chcesz odmówić.
Przyjmowanie krytyki
Najpierw zadaj sobie pytanie, czy to, co mówi osoba krytykująca, dotyczy faktu (czyli tego, co naprawdę zaszło), czy jest tylko opinią.
Jeśli uważasz krytykę za słuszną, powiedz to. Nie przepraszaj jednak przesadnie i się nie poniżaj. Jeśli uznasz, że krytyka jest niesłuszna, to odrzuć ją w sposób jasny i niepozostawiający żadnych wątpliwości.
Przyjmowanie pochwał i komplementów
Przyjmowanie pochwał również stanowi dla wielu osób trudność – wbrew pozorom wcale nie mniejszą niż przyjmowanie krytyki. W końcu uczono nas, że skromność jest cnotą i nie należy się chwalić. Dlatego osoby chwalone często używają różnych wyszukanych sposobów, aby nie dopuścić do przyjęcia pochwały.
Trudność w przyjmowaniu pochwał oznacza zwykle, że człowiek, akceptując pozytywny obraz własnej osoby w oczach innych, paradoksalnie czuje się „nie w porządku”, nie daje bowiem sobie prawa do bycia wspaniałym.
Monolog wewnętrzny
Każdego dnia człowiek rozmawia w myślach z samym sobą – wspomina pewne zdarzenia, analizuje problemy, zadaje pytania, komentuje toczące się wydarzenia. Treść tego wewnętrznego monologu odzwierciedla sposób, w jaki człowiek traktuje samego siebie. Monolog ten może być wyrozumiały albo wymagający, akceptujący lub kwestionujący, pełen zaufania i wiary lub nieufny, koncentrujący się na zaletach lub wadach, na klęskach albo sukcesach itp.
Tworzenie monologu wewnętrznego jest przeważnie zachowaniem nawykowym – biernie wchłaniamy opinie rodziców, rówieśników i całego otoczenia społecznego, wyrabiamy sobie pogląd na swój temat na podstawie naszych zachowań w różnych sytuacjach, osiąganych sukcesów czy porażek w rozmaitych dziedzinach życia. Rzadko kiedy staramy się świadomie wpływać na bieg swoich myśli. Nasz wewnętrzny, niekontrolowany monolog bardzo często utrudnia nam, a czasem wręcz uniemożliwia bycie sobą.
Przekształcanie treści monologu wewnętrznego wymaga intensywnej, samodzielnej pracy. Przede wszystkim należy uwolnić się od niszczących bodźców. Służy temu technika stopowania myśli. Osoba, która ją stosuje, przez dłuższy czas rejestruje treść swojego monologu wewnętrznego i gdy pojawi się w nim negatywna myśl, zatrzymuje ją i w jej miejsce wkłada zdanie proasertywne. Służy to zakorzenieniu w świadomości pozytywnych myśli na swój temat.
Wyrażanie własnych opinii i przekonań
Wiele osób ocenia cudze i własne opinie czy przekonania z punktu widzenia zgodności z prawdą obiektywną. Wierzą oni, że istnieją „jedynie słuszne” stwierdzenia. Każda opinia musi być więc albo prawdziwa, albo fałszywa. Ten, kto nie ma racji, wygłasza fałszywą opinię – jest „nie w porządku”, a ten, kto ma rację na temat tego, czyja opinia jest słuszna – „w porządku”. W momencie, gdy do tak rozumujących ludzi dociera informacja o rozbieżności opinii własnej i partnera, traktują ją jak dzwonek alarmowy. Wykryciu rozbieżności towarzyszy wzrost napięcia i często poczucie przykrości. Ludzie dokonują więc wielu zabiegów, aby te nieprzyjemne doznania zminimalizować. Mogą w tym celu zacierać różnice, przejmując opinię partnera. Jeśli druga osoba też tak zrobi, rozbieżność nie zostanie ujawniona i obejdzie się bez przykrości.
Asertywne podejście do odmiennych poglądów wynika z założenia, że skoro każdy człowiek ma prawo być sobą – ma również prawo do subiektywnego punktu widzenia, do wyrażania własnej opinii.
Słownik
postawa w komunikacji; respektowanie własnych praw i lekceważenie praw innych
jasne, czytelne, bezpośrednie, uczciwe i stanowcze powiedzenie „nie”; oprócz słowa „nie” w odmowie powinna znaleźć się jasna informacja o tym, jak zamierzamy postąpić
posiadanie i wyrażanie własnego zdania oraz bezpośrednie wyrażanie emocji i postaw w granicach nienaruszających praw i psychicznego terytorium innych osób oraz własnych, bez zachowań agresywnych, a także obrona własnych praw w sytuacjach społecznych
technika asertywnej odmowy; polega ona na tym, że skoncentrowanej energii partnera (jego presji, sile argumentów) odmawiający nie przeciwstawia całej swojej mocy (np. kontrargumentów, polemiki), lecz ugina się, pozostawiając partnera z jego własną, skierowaną w próżnię siłą
technika stosowana wobec osób, co do których można przewidzieć, że odmowa może je zranić; uprzedzając jeszcze przed odmową, że spodziewamy się właśnie takiej reakcji, możemy doprowadzić do sytuacji, w której osoba uprzedzona stara się tak właśnie nie zachować, co w rezultacie ułatwia jej pogodzenie się z odmową i jest konstruktywne dla obu stron
technika polegająca na powtarzaniu zdania, które zostało wypowiedziane za pierwszym razem; stosując tę technikę, odmawiający trzyma się więc prawdziwego, stanowczego wariantu asertywnego, nie zmieniając go pod żadnym pozorem i powtarzając go tyle razy, ile będzie trzeba
technika, która ma na celu uczynienie odmowy łatwiejszą do zniesienia przez odbiorcę komunikatu; często stosowany zwrot to „przykro mi”
pewien obszar, który należy do danej osoby – może ona wyznaczać jego wyraźne granice, dbać o jego niezależność, może również przestrzegać granic terytorium osób, z którymi spotyka się codziennie
postawa w komunikacji; respektowanie praw innych i lekceważenie własnych