Przeczytaj
Podsumowanie analizy sceny 1 z aktu I
Miejsce akcji
Miejscem rozgrywającej się akcji jest puste pole – miejsce nacechowane negatywnie, co zostało dodatkowo wzmocnione efektami dźwiękowymi i świetlnymi (pioruny i błyskawice).
Czas akcji
Noc (pora uaktywniania się złych mocy). Czas, miejsce i zjawiska atmosferyczne (burze, pioruny, błyskawice, gwałtowne wiatry, mrok) tworzą nastrój tajemniczości i grozy. Informacji na temat czasu i przestrzeni dostarczają zarówno niezbyt rozbudowane didaskalia, jak i tekst główny.
Postacie
Czarownice to postacie fantastyczne, tradycyjnie związane z siłami zła. Posiadają zdolność przepowiadania przyszłości i przemieszczania się za pomocą zaklęć.
Język
Niezbyt rozbudowane didaskalia dostarczają informacji na temat miejsca wydarzeń. Sposób wypowiadania kwestii określa ukształtowanie wypowiedzi (wiersz). W wypowiedziach czarownic pojawia się barokowa stylistyka (paradoksparadoks). Zaklęcie wypowiadane w zakończeniu sceny wprowadza motyw odwrócenia wartości związany z filozoficzną i moralną problematyką utworu.
Akcja
Scena 1 (wraz ze sceną 2) pełni funkcję prologu i ekspozycji – zapowiada dalsze wydarzenia i wprowadza (pośrednio, w rozmowie wiedźm) postać głównego bohatera. Ma ona charakter fantastyczny, co sugeruje związek przedstawionych później wypadków z siłami zła, a tym samym charakteryzuje przyszłe wydarzenia jako sprzeczne z moralnym porządkiem.
Cechy gatunku
Nastrojowość oraz współwystępowanie scen fantastycznych i realistycznych to cechy tragedii szekspirowskiej (i ogólniej – dramatu elżbietańskiego). Pusta przestrzeń sceniczna to charakterystyczny element teatru elżbietańskiego.
Podsumowanie analizy sceny 3 z aktu I
Postacie
Postacie fantastyczne – efekt niesamowitości postaci został osiągnięty dzięki środkom teatralnym, takim jak: kostium, charakteryzacja, gest. Ukazują one ich brzydotę, pomieszanie cech żeńskich z męskimi (brody) i wartościują moralnie, będąc oznaką ich przynależności do sfery zła. Postacie realistyczne to Makbet i Banko. Zachowują się zgodnie z prawdopodobieństwem psychologicznym, w swych działaniach kierują się motywacją psychologiczną. Różnice ich charakteru ujawniają się w postawie, jaką zajmują wobec przepowiedni wiedźm:
w Makbecie słowa czarownic budzą ambicję i pragnienie sięgnięcia po władzę,
Banko jest sceptyczny wobec przepowiedni, w której widzi diabelską sztuczkę.
Warstwa językowa
Sposób ukształtowania dialogu:
charakteryzuje Makbeta i Banka,
dostarcza informacji o panujących między nimi relacjach. Apart służy ukazaniu prawdziwych myśli Makbeta i jego stosunku do Banka,
fakt, że o ostatniej części przepowiedni mówi do siebie, świadczy o tym, że chce ukryć przed Bankiem swoje poruszenie przepowiednią czarownic i zaczyna traktować go jak przeciwnika.
Akcja
Przepowiednia determinuje dalszy przebieg wypadków, jednak nie mamy tu do czynienia z motywacją metafizycznąmetafizyczną, lecz psychologiczną:
Szekspir pokazuje skutki, jakie wiara we wróżbę wiedźm wywołała w umyśle Makbeta. Sposób ukazania wiedźm wskazuje właściwą interpretację ich przepowiedni jako kuszenia,
ma ona charakter dwuznaczny i zwodniczy.
Podsumowanie analizy sceny 7 z aktu I
Warstwa językowa
Monolog jest przekształceniem psychomachii z teatru średniowiecznego – walka o duszę bohatera została zastąpiona walką toczącą się w duszy bohatera:
służy psychologicznemu pogłębieniu i charakterystyce Makbeta (jest on postacią złożoną, pełną rozterek),
charakteryzuje Dunkana,
pełni funkcję dramatyczną,
akcja wewnętrzna (w psychice bohatera rozgrywa się konflikt między ambicją a sumieniem).
W scenie tej dominuje dialog dyskusyjny, który:
pełni funkcję dramatyczną (posuwa akcję do przodu,
Lady Makbet przekonuje męża do zabicia Dunkana),
służy charakterystyce postaci Makbeta i Lady Makbet.
Poetycki język:
wyszukane porównania (
cnoty jego jak anioły nieba
), metafory (obraz zbrodni wiać będzie w oczy
), epitety (niewidzialne, powietrzne rumaki
);Liczne metafory pojawiające się wypowiedzi Makbeta nie są tylko ozdobnikami, ale ściśle wiążą się z filozoficzno‑moralną problematyką utworu (np. ambicja jako jeździec przeskakujący sam siebie) motywem odwrócenia wartości i naruszenia ładu natury, motywem zbrodni i jej moralnych konsekwencji, motywem ambicji.
Postacie
Makbet – posiada wolną wolę, a więc możliwość wyboru. Ma świadomość faktu, że przepowiednia wiedźm może się spełnić tylko z jego udziałem; koronę może osiągnąć jedynie dopuszczając się zbrodni, a tym samym burząc ład moralny, społeczny oraz gwałcąc tożsame z nim prawa natury. Makbet jest połączeniem „czarnego charakteru” i bohatera tragicznego – ambicja jest głównym motywem jego działań. Jednak postać tytułowego bohatera została pogłębiona psychologicznie przez wzbogacenie jej moralną świadomością – bohater wie, że zbrodnia:
jest naruszeniem związków pokrewieństwa,
łamie kodeks rycerski,
obowiązek wierności wasala wobec suwerena,
narusza prawo gościnności,
pozbawia kraj dobrego władcy,
jest pogwałceniem naturalnego porządku, którego gwarantem jest Bóg.
Makbet jest postacią dynamiczną – ulega namowom żony i zmienia swoją postawę wobec morderstwa jako środka do osiągnięcia władzy, podejmuje decyzje o zabiciu Dunkana. W ten sposób przyjmuje odwrócony system wartości.
Lady Makbet jest postacią mniej skomplikowaną niż Makbet – dominują w niej typowe cechy „czarnego charakteru”: amoralność, stanowczość, opanowanie, bezwzględność w dążeniu do celu i okrucieństwo. Motywy działania Lady Makbet to ambicja, pragnienie władzy. Jej psychologiczny portret został wzbogacony pozytywną cechą – miłością do Makbeta.
Słownik
(gr. fantasia – wytwór wyobraźni) konwencja przeciwstawiająca się zracjonalizowanej wizji świata; obecna w utworach, w których w obrębie świata przedstawionego obecne są zjawiska niesamowite, często nadprzyrodzone
(gr. metá tá physiká – to, co następuje po fizyce) dyscyplina filozoficzna, której przedmiotem jest istota, pochodzenie i struktura bytu; to, co nie poddaje się racjonalnemu poznaniu, jest niedostępne zmysłom i doświadczeniu, nieodgadniona istota czegoś
(gr. parádoxos – nieoczekiwany, niewiarygodny) – efektowne i zaskakujące sformułowanie, które zawiera myśl sprzeczną z ogólnie przyjętymi poglądami, dzięki czemu przynosi nieoczekiwaną prawdę