Przeczytaj
Wyjście z Egiptu do ziemi Kanaan
Księga Wyjścia to druga księga biblijnabiblijna. Poprzedzająca ją Księga Rodzaju kończy się opowieścią o tym, jak prawnuk Abrahama, a syn Jakuba – Józef – znalazł się w Egipcie, sprzedany przez swoich braci. Umiejętność interpretowania snów przyczyniła się do zdobycia przez niego ważnej pozycji w państwie faraona. Ostatecznie w Egipcie zamieszkała cała rodzina Józefa, która opuściła Kanaan z powodu klęski głodu.
Księga Wyjścia kontynuuje historię Izraelitów na obczyźnie. Ich wielka liczba sprawiła, że władca zaczął prześladować Hebrajczyków. Wynikiem tego ucisku było pragnienie opuszczenia przez nich nieprzyjaznego kraju. Fakt ten stał się powodem, dla którego księga dostała swoją nazwę. Choć dla wyznawców judaizmu nosi ona tytuł „Szemot” („Imiona” – nazwy kolejnych ksiąg biorą się od pierwszych słów zapisanych w księdze), to już w starożytności była określana „Sefer jecijat Micraim”, czyli „Księga wyjścia z Egiptu”. W przekładzie na język łaciński całej Biblii św. Hieronim użył słów „Liber Exodus”, a ich polskim odpowiednikiem jest właśnie Księga Wyjścia.
Wspomniany w tytule fakt nie dotyczy jednorazowego wydarzenia, lecz odnosi się do sytuowanej przez część badaczy w XIII w. p.n.e. historii opuszczenia Egiptu przez Hebrajczyków pod przywództwem patriarchypatriarchy Mojżesza oraz ich 40‑letniej wędrówki przez pustynię do obiecanej im przez Boga ziemi Kanaan.
Księga Wyjścia powstawała co najmniej od XII w. p.n.e. – za najstarszy jej fragment uchodzi Pieśń dziękczynna upamiętniająca przejście przez Morze Czerwone, a powstała ok. 1150 r. p.n.e. Nie wiadomo, kto stworzył drugą księgę Pisma Świętego, choć w tradycji przyjęło się uważać Mojżesza za jej autora. Nie mógł spisać całego Pięcioksięgu, ale uczeni uważają, że to on ułożył np. DekalogDekalog oraz część przepisów odnoszących się do form sprawowania kultu jedynego Boga.
Struktura Księgi Wyjścia
Złożoną z 40 rozdziałów Księgę Wyjścia można podzielić na mniejsze fragmenty, w zależności od przyjętych kryteriów.
Relacje między Bogiem a Mojżeszem i narodem wybranym
Chociaż współcześni historycy podają w wątpliwość większość faktów przedstawionych w Księdze Wyjścia i twierdzą, że dzieje narodu żydowskiego nie wyglądały tak, jak je opisano, ta część Biblii ma podstawowe znaczenie dla wyznawców judaizmu. Wybawienie z niewoli egipskiej było znakiem opieki Boga nad ludem wybranym i obietnicą jego obrony przed przeciwnikami. Na górze Synaj zostało zawarte przymierze, czyli układ między dwiema stronami: Bogiem i narodem wybranym. Bóg dał narodowi wybranemu Prawo w postaci Dekalogu, czyli dziesięciu zakazów i nakazów, które stały się podstawą innych praw przyjętych w religii żydowskiej, a także przeszły w nieco zmienionym brzmieniu do chrześcijaństwa. W ten sposób lud niewolników służących innej nacji na obczyźnie zaczął być narodem posiadającym własną tożsamość. Pamięć o zawartym na Synaju porozumieniu kształtowała późniejszą religijną, polityczną i kulturową świadomość Żydów oraz regulowała różne aspekty ich życia.
Zamieszczony w Księdze Wyjścia Dekalog oraz tzw. Księga Przymierza (spisana w rozdziałach 20–40, zawierająca szczegółowe przepisy odnoszące się do sposobów organizacji kultu, zasad życia rodzinnego czy prawa karnego) dotyczą relacji między Bogiem a pojedynczym człowiekiem oraz zbiorowością. Na tle innych opisanych w tej części Biblii przedstawicieli narodu żydowskiego wyróżnia się Mojżesz – człowiek, który otrzymał od Boga polecenie wyprowadzenia rodaków z niewoli egipskiej i pokierowania nimi w drodze do ziemi obiecanej. Jednak to nie Mojżesz jest głównym bohaterem Księgi Wyjścia, bo wszelka jego działalność odnosiła się do losów całej zbiorowości. Narrację tej części Pisma Świętego spaja obecność Boga w dziejach narodu wybranego. Jego późniejszą historię należy postrzegać w kontekście przymierza – przestrzeganie lub łamanie przez ludzi zawartego układu będzie punktem wyjścia do interpretacji sensu wydarzeń historycznych.
Słownik
zbiór ksiąg uznawanych przez żydów i chrześcijan za natchnione przez Boga. Biblia i poszczególne jej części mają odmienne znaczenie religijne dla różnych wyznań. Na chrześcijańską Biblię składają się Stary Testament i Nowy Testament. Biblia hebrajska, czyli Tanach, obejmuje 24 księgi
(gr. dekalogos, dziesięć słów) – dziesięć przykazań, które Mojżesz otrzymał od Boga na górze Synaj
(hebr. Pesach – przejść nad, przejście) – żydowskie święto, zwane też Świętem Przaśników, upamiętniające wyjście Izraelitów z niewoli egipskiej
stosowany w Biblii tytuł łączony z legendarnymi lub historycznymi przywódcami Izraela (lub ludzkości)