Kwasy to grupa związków o podobnych właściwościach, takich jak kwaśny smak, zdolność do roztwarzania wybranych metali czy charakterystyczna barwa ich roztworów w obecności wskaźników. Analogiczną grupę stanowią substancje będące „przeciwnikami” kwasów, czyli zasady. Połączenie kwasów i zasad powoduje zanik ich cech. Reakcję pomiędzy kwasem a zasadą nazywa się zobojętnianiem.

Istnieje wiele teorii kwasów i zasad, które różnią się sposobem definiowania obu pojęć. Jedną z najpopularniejszych jest teoria kwasów i zasad ogłoszona w 1923 r. niezależnie przez duńskiego chemika Johannesa Brønsteda i brytyjskiego Martina Lowry’ego. Z uwagi na bardziej dokładne opracowanie tej teorii przez pierwszego z nich często nazywa się ją tylko nazwiskiem Brønsteda.

Według tej teorii kwasem jest każdy związek lub jon zdolny do oddania jonu wodoru. Zasadą jest związek lub jon zdolny do przyjęcia jonu wodoru. Oznaczając kwas jako HA a zasadę jako B można zapisać równania obrazujące transfer jonu wodoru:

gdzie:

• $\mathrm{H}A$ – kwas (donor jonu wodoru)

• ${\mathrm{H}}^{+}$ – jon wodoru

• $A^{-}$ – zasada (akceptor jonu wodoru)

gdzie:

• ${\mathrm{H}}^{+}$ – jon wodoru

• $B$ – zasada

• $B{\mathrm{H}}^{+}$ – kwas (donor jonu wodoru)

Każdy kwas oddając jon wodoru staje się zasadą, a każda zasada przyjmując ten jon staje się kwasem.

W roztworach najczęściej dochodzi jednak do reakcji pomiędzy kwasem $\mathrm{H}A$, a niesprzężoną z nią zasadą $B$. Równanie wtedy przyjmuje postać:

Rb26YSKM9JdBo

Ilustracja obrazująca reakcję pomiędzy donorem ${\text{H}}^{+}$ a akceptorem ${\text{H}}^{+}$. Równanie: HA dodać B, strzałka w prawo, strzałka w lewo, za strzałkami ${\text{BH}}^{+}$ dodać ${\text{A}}^{-}$. HA oraz ${\text{A}}^{-}$ stanowią sprzężoną parę kwas zasada, podobnie B i  ${\text{BH}}^{+}$. HA jest kwasem, czyli donorem ${\text{H}}^{+}$, zaś B pełni rolę akceptora ${\text{H}}^{+}$. Z kolei po stronie produktów ${\text{BH}}^{+}$ stanowi donor ${\text{H}}^{+}$, a ${\text{A}}^{-}$ jest akceptorem ${\text{H}}^{+}$.

Takie reakcje pomiędzy kwasem i zasadą Brønsteda nazywamy reakcjami protolitycznymi.

W roztworach może dochodzić również do reakcji kwasów lub zasad z rozpuszczalnikiem, np. wodą:

R1ScEskajlz66

Ilustracja obrazująca reakcję pomiędzy donorem ${\text{H}}^{+}$ a akceptorem ${\text{H}}^{+}$. Równanie pierwsze: cząsteczka HF dodać cząsteczka ${\text{H}}_2\text{O}$, strzałka w prawo, strzałka w lewo, za strzałkami jon hydroniowy ${\text{H}}_3{\text{O}}^{+}$ dodać ${\text{F}}^{-}$. HF oraz ${\text{F}}^{-}$ stanowią sprzężoną parę kwas zasada, podobnie ${\text{H}}_3{\text{O}}^{+}$ i ${\text{H}}_2\text{O}$. HF jest kwasem, czyli donorem ${\text{H}}^{+}$, zaś ${\text{H}}_2\text{O}$ pełni rolę akceptora ${\text{H}}^{+}$. Z kolei po stronie produktów ${\text{H}}_3{\text{O}}^{+}$ stanowi donor ${\text{H}}^{+}$, a ${\text{F}}^{-}$ jest akceptorem ${\text{H}}^{+}$. Równanie drugie: cząsteczka ${\text{H}}_2\text{O}$ dodać cząsteczka ${\text{NH}}_3$, strzałka w prawo, strzałka w lewo, za strzałkami jon ${{\text{NH}}_4}^{+}$ dodać anion hydroksylowy ${\text{OH}}^{-}$. ${\text{H}}_2\text{O}$ oraz ${\text{OH}}^{-}$ stanowią sprzężoną parę kwas zasada, podobnie ${{\text{NH}}_4}^{+}$ i ${\text{NH}}_3$. ${\text{H}}_2\text{O}$ jest kwasem, czyli donorem ${\text{H}}^{+}$, zaś ${\text{NH}}_3$ pełni rolę akceptora ${\text{H}}^{+}$. Z kolei po stronie produktów ${{\text{NH}}_4}^{+}$ stanowi donor ${\text{H}}^{+}$, a ${\text{OH}}^{-}$ jest akceptorem ${\text{H}}^{+}$.

Autodysocjacja (autoprotoliza)autodysocjacja (autoprotoliza)Autodysocjacja (autoprotoliza) to proces, w którym dwie cząsteczki związku chemicznego reagują ze sobą tworząc jony. Najpopularniejszym przykładem tego procesu jest autodysocjacja wody:

RlrsavpwFXUkk

Ilustracja przedstawiające autoprotolizę wody. Po stronie substratów cząsteczka ${\text{H}}_2\text{O}$ dodać cząsteczka${\text{H}}_2\text{O}$, strzałka w prawo, strzałka w lewo, za strzałkami jon hydroniowy ${\text{H}}_3{\text{O}}^{+}$ dodać anion hydroksylowy ${\text{OH}}^{-}$. Pierwsza cząsteczka ${\text{H}}_2\text{O}$ oraz ${\text{OH}}^{-}$ stanowią sprzężoną parę kwas zasada, podobnie ${\text{H}}_3{\text{O}}^{+}$ i${\text{OH}}^{-}$.. Pierwsza cząsteczka ${\text{H}}_2\text{O}$ jest kwasem, czyli donorem ${\text{H}}^{+}$, zaś druga pełni rolę akceptora ${\text{H}}^{+}$. Z kolei po stronie produktów ${\text{H}}_3{\text{O}}^{+}$ stanowi donor ${\text{H}}^{+}$, a 

Proces audodysocjacji wody zachodzi w bardzo niewielkim stopniu. Stężenie jonów oksoniowych oraz wodorotlenkowych w wodzie destylowanej w temperaturze 25°C wynosi zaledwie ${10}^{-7}\frac{\mathrm{mol}}{{\mathrm{dm}}^3}$.

Słownik