Przeczytaj
Przypomnij sobie, czym była średniowieczna ascezaasceza. Zanotuj swoje skojarzenia. Przygotuj uzasadnienie dla swojej wypowiedzi.
Średniowieczna legenda
![Obraz przedstawiający brodatego mężczyznę w zielonej szacie. Na szyi ma złoty krzyż, wokół głowy aureolę. Prawą dłoń położył w miejscu, gdzie leży serce.](https://static.zpe.gov.pl/portal/f/res-minimized/R1L51ciO8wFYL/1645608359/17CGgu3rZQAfT0qyjatttT2Ce74hXTLY.jpg)
Miano legendarnego człowieka przypisuje się osobie, która dokonała tak wielkich i niezwykłych czynów, że z czasem zostały one spisane w legendzie, czyli gatunku literackim sławiącym życie świętych lub bohaterów, łączącym w sobie elementy cudowne i fantastyczne. Legendy rozwijały się wraz z początkiem chrześcijaństwa. Początkowo przekazywano je ustnie z pokolenia na pokolenie, a dopiero potem spisywano. Niezwykłe opowieści o świętych stały się tak bardzo popularne, że:
LegendaW średniowiecznych klasztorach w dniu uroczystości świętego lub męczennika odczytywano podczas posiłku jego żywot.
Źródło: Legenda, [w:] Słownik literatury polskiej XIX wieku, red. A. Kowalczykowa, J. Bachórz, Wrocław 1991, s. 468.
Dlatego legenda jest to opowieść, która powinna być przeczytana (łac. legere – czytać). Za jedną z bardziej rozpowszechnionych historii można uznać Legendę o świętym Aleksym. Miała ona charakter parenetycznyparenetyczny, co oznacza, że propagowała wzorzec świętego – ascety, który dobrowolnie wyrzekł się dóbr ziemskich i umęczał swoje ciało, aby osiągnąć zbawienie wieczne. Historia Aleksego stała się inspiracją dla Kazimiery Iłłakowiczówny, która napisała wiersz pt. Opowieść małżonki świętego Aleksego. Poetka w przewrotny sposób nawiązuje do średniowiecznej legendy. Bohaterem jej wiersza nie jest bowiem Aleksy, zaś sens jego ascezy zostaje podany w wątpliwość.
O autorce
![Fotografia portretowa młodej kobiety. Kobieta ma krótkie włosy i lekko się uśmiecha. Patrzy wprost na osobę wykonującą zdjęcie.](https://static.zpe.gov.pl/portal/f/res-minimized/ReOSiLN9El2wb/1645608360/1qK6slOyQx6mY81T7GblV34YismOIhW6.png)
Kazimiera Iłłakowiczówna (1894–1983) to pisarka, poetka, tłumaczka debiutująca w okresie dwudziestolecia międzywojennego. Towarzysko związała się z grupą literacką Skamander, wypracowała jednak odrębną poetykę. Wydała osiemnaście tomików poetyckich, w tym: Ikarowe loty (1911), Rymy dziecięce (1923), Obrazy imion wróżebne (1926), Płaczący ptak (1927), Słownik litewski (1936).
Słownik
(starogreckie askezis – ćwiczenie, trening) umartwianie się, prowadzenie wstrzemięźliwego trybu życia w celu osiągnięcia zbawienia wiecznego
(łac. feretrum) nosidło, na którym obnoszono w Rzymie posągi podczas triumfu. Potem – rzeźby i obrazy (zazwyczaj obustronne) noszone podczas procesji
(gr. hagios – święty, grafein – pisać) żywoty świętych, legendy z nimi związane i opisy dokonywanych cudów
relacje zachodzące między różnymi tekstami kultury; aluzje i nawiązania do innych tekstów
(łac. lamentum – narzekanie, krzyk żałosny) skarga, przepełnione żalem narzekanie
(gr. paraneisis – pouczenie) literatura propagująca określony wzorzec zachowania, np. w średniowieczu - idealnego władcy, rycerza lub świętego
(gr. paraneisis – pouczenie) zachęcający do naśladowania jakiegoś zachowania czy postawy
(gr. poietike) sposób pisania; formalne cechy charakterystyczne dla twórczości danego pisarza, szkoły poetyckiej, kierunku lub prądu literackiego
tekst kultury, w którym pojawiają się aluzje lub nawiązania do innych tekstów