Autor

RElZM38W4Fin51

Obraz przedstawia portret młodego mężczyzny. Jego twarz jest szczupła. Postać ukazuje lewy profil. Mężczyzna ma gładkie czoło i niewielkie zakola. Jego brwi są ciemne, a oczy głęboko osadzone. Postać patrzy przed siebie. Mężczyzna ma długi, prosty nos, wydatne usta i podbródek. Jego włosy są krótkie i ciemne. Mężczyzna podpiera twarz prawą ręką. Ubrany jest w surdut i koszulę ze stójką.

George Gordon Byron (1788–1824) angielski poeta i dramaturg epoki romantyzmu. Ekstrawagancja i skandalizujący tryb życia poety sprawiły, że był jedną z najbardziej rozpoznawalnych postaci w ówczesnej Europie. Wiele podróżował, m.in. do Albanii, Hiszpanii, Grecji i Konstantynopola. Liczne wyjazdy stały się źródłem artystycznej inspiracji. Do najbardziej znanych, inspirowanych podróżami, utworów Byrona należą poemat Wędrówki Childe Harolda oraz powieści poetyckie: Giaur, Narzeczona z Abydos i Korsarz.

Geneza Giaura

R1Gnv7X6Shp5F1

Ilustracja przedstawia stronę tytułową książki. Umieszczono na niej napis: .

George Byron pierwszą wielką wyprawę odbył w latach 1809–1811. Wyruszył na Wschód: przez Portugalię i Hiszpanię do Grecji, a następnie Albanii i Konstantynopola. Świat i kultura Orientu zafascynowały poetę i stały się źródłem artystycznego natchnienia. Po powrocie do Londynu Byron stworzył kilka utworów opartych na motywach orientalnych. Należy do nich m.in. powieść poetyckapowieść poetyckapowieść poetycka Giaur, opublikowana w czerwcu 1813 roku (do grudnia ukazało się aż dziewięć wydań utworu). Byron wciąż poprawiał kolejne wersje, dopisując nowe fragmenty tekstu. W ciągu kilku miesięcy objętość dzieła podwoiła się, wzbogacona m.in. o polityczne dygresje, opisy Grecji czy domu Hassana. Byron określił swoje dzieło jako rozerwane ułamki poematu, dlatego opatrzył je podtytułem Ułamki powieści tureckiej.

Tematyka Giaura

Utwór Byrona opowiada tragiczne dzieje miłości Wenecjanina Giaura i Gruzinki Leili. Porusza także motyw zemsty, jakiej dokonuje tytułowy bohater na baszy Hassanie, który zgładził kobietę za zdradę. W powieści odnajdziemy również wątek podróży – zrozpaczony Hassan, po śmierci Leili wyrusza na wyprawę w poszukiwaniu nowej żony. Również Giaur po zamordowaniu Hassana tuła się bez celu po świecie. To jednowątkowe dzieło jest w swojej istocie romansem, napisanym jednak w nowatorskim, sensacyjnymsensacyjnysensacyjnym stylu. Do sensacyjności Giaura można również zaliczyć zakończenie powieści, które przywołuje na myśl literaturę gotycką, a nawet grozy.

Sensacyjność zdarzeń w Giaurze

Fabuła Giaura pełna jest niedomówień i luk, a wydarzenia w nim przedstawione nie zostały ukazane w porządku chronologicznym. Byron celowo operuje niedopowiedzeniem, żeby podsycić dramatyzm i sensacyjność opowieści. Zabieg ten wzmacnia także jej nastrojowość oraz tajemniczość, a emocjonalna narracja i wartkość akcji przywołują na myśl kadry ze współczesnych kryminałów. Obrazy, jakie możemy odnaleźć w Giaurze przesycone są często motywami, obfitujących w okropności, zbrodni:

Ta szokująca jak na ówczesne czasy, frenetycznośćfrenezja romantycznafrenetyczność opisu ciała zabitego Hassana, jest elementem charakterystycznym dla wielu utworów wczesnoromantycznych. Potęguje ona poczucie sensacyjności oraz dynamizuje akcję Giaura, który przepełniony jest zbrodnią, zawsze brutalną, opisaną wręcz naturalistycznie. Wszystko to prowadzi do zaskakującego i mrocznego zakończenia, które nawiązuje do romantycznego piśmiennictwa na temat zjaw i wampirów.

Giaur w tłumaczeniu Adama Mickiewicza

RCxjh2aYE6j4v1

Obraz przedstawia portret młodego mężczyzny. Jego twarz jest szczupła. Postać ukazuje lewy profil. Mężczyzna ma gładkie czoło. Jego głowa jest okręcona długą, wzorzystą chustą. Jego brwi są ciemne, a oczy głęboko osadzone. Postać patrzy przed siebie. Mężczyzna ma długi, prosty nos, wydatne usta i podbródek z dołkiem pośrodku. Ma niewielkie wąsy. Mężczyzna ma ręce założone na piersi. W prawej dłoni trzyma sztylet. Przez lewą rękę ma przewieszoną szatę. Ubrany jest w krótki wyszywany kaftan i długą, jasną koszulę. Za jego plecami, w głębi rosną krzewy. W tle ciemne, zachmurzone niebo.

Polscy czytelnicy mogli poznać fragmenty powieści poetyckiej Lorda Byrona już na początku lat 20. XIX wieku. Na łamach „Dziennika Wileńskiego” ukazała się mniej więcej połowa poematu przełożona przez Ignacego Szydłowskiego, który jednak nigdy nie ukończył tłumaczenia. W tym samym czasie twórczością Byrona zainteresował się Adam Mickiewicz. Szczególne wrażenie wywarł na nim właśnie Giaur. Poeta zaczął tłumaczyć utwór na język polski już w 1820 roku. Przerwaną na kilka lat pracę ukończył w roku 1835, kiedy w Paryżu opublikowano Poezje Lorda Byrona tłumaczone. Przekład Mickiewicza uznawany jest za arcydzieło. Poecie udało się wiernie oddać walory tekstu oryginalnego i zachować zarówno wymowę, jak i poetycką formę utworu. Przekład zadedykował poeta Julianowi Niemcewiczowi w dowód głębokiego szacunku. Mickiewicz zamieścił przed utworem własną przedmowę, w której scharakteryzował twórczość Byrona, stwierdzając m.in., że autor odcisnął trwałe piętno na twórczości całej epoki.

Słownik