Wróć do informacji o e-podręczniku Wydrukuj Pobierz materiał do PDF Pobierz materiał do EPUB Pobierz materiał do MOBI Zaloguj się, aby dodać do ulubionych Zaloguj się, aby skopiować i edytować materiał Zaloguj się, aby udostępnić materiał Zaloguj się, aby dodać całą stronę do teczki

Pamiętasz?

ProporcjaproporcjaProporcja jest to równość dwóch stosunków

ab=cd

b0, d0

gdzie:
a, d – wyrazy skrajne,
b, c – wyrazy środkowe.

Własność proporcji
Własność: Własność proporcji

Iloczyn wyrazów skrajnych jest równy iloczynowi wyrazów środkowych.

a·d=b·c
Reguła trzech
Reguła: Reguła trzech

Jeżeli dane są trzy wyrazy proporcji czwarty wyraz można obliczyć ze wzoru:

a=b·cd
b=a·dc
c=a·db
d=b·ca

Pokażemy przykłady rozwiązań równań wymiernychrównanie wymiernerównań wymiernych zapisanych w postaci proporcji, wykorzystujących regułę trzechreguła trzechregułę trzech i inne własności proporcji.

Przykład 1

Rozwiążemy równanie x+1x-3=12.

Określimy dziedzinę równania.

x-30

x3

D=3

Równanie jest zapisane w postaci proporcji. Korzystając z własności proporcji otrzymujemy:

2·x+1=x-3

2x+2=x-3

x=-5D

Rozwiązaniem równania jest liczba -5.

Przykład 2

Rozwiążemy równanie x+1x2-1=x1.

x2-10

x-1x1

D=-1, 1

Korzystając z własności proporcji wiemy, że iloczyn wyrazów skrajnych jest równy iloczynowi wyrazów środkowych.

x+1=xx2-1

x+1-xx-1x+1=0

x+11-xx-1=0

x+11-x2+x=0

x+1=0 lub -x2+x+1=0

x=-1D, =1+4=5=5

x1=-1-52D

x2=-1+52D

Rozwiązaniem równania są liczby -1-52, -1+52.

Przykład 3

Rozwiążemy równanie x2-121x-11=x+111.

D = { 11 }

Korzystając z własności proporcji mamy:

x2-121=x-11x+11

x2-121=x2-121

0=0

Otrzymaliśmy równanie tożsamościowe.

Przykład 4

Rozwiążemy równanie 2xx+1=1-x-4x-1.

x+10x-1

x-10x1

D=-1, 1

Sprowadzimy prawą stronę równania do wspólnego mianownika.

2xx+1=x-1-x+4x-1

2xx+1=3x-1

Z własności proporcji mamy:

2xx-1=3·x+1

2x2-2x=3x+3

2x2-5x-3=0

=25+4·2·3=25+24=49, =7

x1=5-74=-12D

x2=5+74=3D

Równanie ma dwa rozwiązania: -12, 3.

Przykład 5

Rozwiążemy równanie 2-x-2x-3=x-4.

D=3

2·x-3-x+2x-3=x-4

2x-6-x+2x-3=x-41

x-4x-3=x-41

  1. dla x-40

    x4x3

    x-4x-3=x-41

    x-3=1

    x=4D

  2. dla x<4

    x-4x-3=-x+41

    x-3=-1

    x=2D

Równanie ma dwa rozwiązania: 2, 4.

Słownik

równanie wymierne
równanie wymierne

równanie WxPx=0 z jedną niewiadomą x, gdzie WxPx są wielomianami, Px nie jest wielomianem zerowym Px0

reguła trzech
reguła trzech

jeżeli dane są trzy wyrazy proporcji czwarty wyraz można obliczyć ze wzoru:

a=b·cd
b=a·dc
c=a·db
d=b·ca
proporcja
proporcja

równość dwóch stosunków