Filozofia

Po wojnie dominującym nurtem w filozofii, najmocniej oddziałującym na kulturę i sztukę, był nadal egzystencjalizmegzystencjalizmegzystencjalizm, któremu towarzyszył ostentacyjny ateizmateizmateizm. Jego najwybitniejszym przedstawicielem był Jean‑Paul Sartre, realizatorem jego założeń w literaturze Albert Camus. Chrześcijańską reakcją na ten nurt był personalizmpostmodernizmpersonalizm, powstały i rozwijający się najpierw we Francji. W latach 60. wyszedł z USA postmodernizmpostmodernizmpostmodernizm. Nadal ważnym punktem odniesienia jest szkoła psychoanalityczna (Erich Fromm). Także Polska może poszczycić się wybitnymi filozofami współczesnymi, wnoszącymi wkład w światowe dziedzictwo myśli (przedstawiciele szkoły lwowsko‑warszawskiej: Kazimierz Ajdukiewicz, Tadeusz Kotarbiński, Władysław Tatarkiewicz, Maria Ossowska).

Przedstawiciele współczesnej filozofii:

Sztuka

R1C9CIa10fH8A1

Ilustracja przedstawia głowę kobiety. Postać ukazuje owalną twarz w całości. Kobieta ma krótkie, falujące włosy. Jej czoło jest wysokie. Ma ciemne brwi i zwężone oczy. Kobieta patrzy na nas. Powieki są pomalowane cieniem, a rzęsy pociągnięte tuszem. Nos kobiety jest mały. Ma duże, zmysłowe usta. Są uszminkowane. Na lewym policzku ma okrągły pieprzyk.

Wszystko jest sztuką, a więc właściwie nic nią nie jest. To zdanie, obrazujące współczesne kłopoty ze sztuką, wygłosił John Cage (1912–1992) – awangardowy kompozytor amerykański. W 2. połowie XX w. nastąpiło zatarcie granic między sztuką a życiem, koncepcjami naukowymi czy fi lozofi cznym oraz stopienie się kultury wysokiego obiegu z kulturą niską, masową (pop‑kulturą). W takie związki szczególnie chętnie wchodzi, przeżywająca rozkwit w latach 80., sztuka postmodernistyczna – programowo antyawangardowa, świadomie eklektyczna (czerpiąca z różnych tradycji, dzieł, kultur), posługująca się pastiszem i parodią.

Współczesność charakteryzuje, jak nigdy dotąd, ogromne, zdawałoby się niemal nieograniczone bogactwo ofert artystycznych, wynikające w dużej mierze z ich powszechnej dostępności (także z nieznanej wcześniej na taką skalę dostępności wielkich dzieł przeszłości). Jak zauważył wybitny badacz Stefan Morawski: Pluralizm i stan rozchwiania korespondują z czasem przełomu kulturowego.

Według Mieczysława Wallisa podstawowe cechy sztuki współczesnej to:

• zacieranie granic między sztukami („programowa nieczystość”);

• polaryzacja postaw wobec rzeczywistości – równoczesność tendencji realistycznych i „antyrealistycznych”;

• polaryzacja postaw wobec budowy dzieła sztuki – tendencja do pełnej swobody kompozycyjnej i rygoryzm formalny (stosowanie sztywnych reguł);

• rosnące odwoływanie się do czynnego udziału odbiorcy;

• aleatoryzm, czyli pozostawienie pewnych elementów w procesie twórczym przypadkowi;

• antyestetyzm, czyli odwrót od uznanych kanonów piękna.

RArlbOiqWMJsA

Fotografia przedstawia wnętrze sali muzealnej. Na pierwszym planie na podłodze stoją obramowania czterech sześcianów. Dwie figury przylegają równo do siebie. Dwie pozostałe są dosunięte do złączeń po obu stronach. Na ścianach pomieszczenia wiszą abstrakcyjne obrazy.

Sztuka współczesna to czas filmu, rozwijającego się w różnych kierunkach, pełnego twórczych indywidualności. Najważniejsze z nich to włoski neorealizm L. Viscontiego, R. Rosselliniego, V. De Siki oraz Nowa Fala, tworzona przez F. Truff aut, J.-L. Godarda; w Polsce – tzw. szkoła polska (A. Wajda, A. Munk, J. Kawalerowicz) i kino moralnego niepokoju (K. Zanussi, F. Falk, J. Kijowski). W ostatnich latach powstaje sztuka wykorzystująca najnowsze zdobycze techniki, np. video‑art czy sztuka internetu.

Słownik