Antoni Libera Madame

Na kolejnej lekcji francuskiego miejsce rutynowej konwersacji zajęła głośna lektura popularno‑naukowego artykułu w jakimś bajecznie kolorowym periodyku, na temat budowy kosmosu. Madame wypisywała na tablicy kluczowe pojęcia, takie jak „Układ Słoneczny”, „Wielki Wóz”, „Droga Mleczna”, które należało notować w zeszycie. W sumie uzbierało się w ten sposób dobrych kilkanaście nowych wyrazów. Na koniec zadała wypracowanie do domu. Trzeba było napisać coś na dowolny temat związany z kosmosem lub kopułą niebieską, tak aby jeszcze poszerzyć zasób słów z tej dziedziny. Tym razem zadanie sprzyjało moim celom. Pomysł przyszedł mi już na lekcji, tak że w domu pozostało mi tylko rzecz opracować pod względem językowym.

2 Źródło: Antoni Libera, Madame, Kraków 2008.

Antoni Libera Madame

Było już dobrze po północy, gdy odłożyłem pióro. Wypracowanie zajmowało blisko dwadzieścia stron. Zamknąłem zeszyt i, dziwnie odurzony, położyłem się spać. Następnego dnia znowu pojechałem na Uniwersytet, tym razem do wydziałowej czytelni na romanistyce, żeby wynaleźć przytoczone w wypracowaniu wyimki z Fausta po francusku i posprawdzać w Laroussie, Robercie i innych dictionnaires słowa i wyrażenia, których nie byłem pewien. Uporawszy się z tym, a także wprowadziwszy tu i ówdzie poprawki, wróciłem do początku i raz jeszcze przejrzałem całość, tym razem zaznaczając ołówkiem wszelkie liaisons oraz te wyrazy, które w głośnej lekturze należało intonacyjnie podkreślać. Po powrocie do domu, korzystając z nieobecności rodziców, przeprowadziłem coś w rodzaju generalnej próby: cały tekst odczytałem sobie na głos. O ile do tej pory byłem z siebie raczej zadowolony, o tyle głośna lektura tekstu poważnie nadwątliła moje dobre samopoczucie. [...] Przecież tego rodzaju spektakl nie mógłby pozostać nie zauważony przez klasę. Ponad pół godziny czytania! Dwadzieścia stron zamiast kilku! I to jakiego tekstu! Pełnego wymyślnych historii - luźno związanych z tematem. A przy tym brzemiennego w motywy i odniesienia, jeśli nawet nie w pełni przejrzyste dla postronnych, to na pewno czytelne w samym swym charakterze. „Młodzieniec”, „dojrzała kobieta”, „dziewictwo”, „inicjacja” - któż by się nie domyślił, o co w tym wszystkim chodzi, do czego autor zmierza i co nim powoduje! Nawet najsłabsi z francuskiego, a także ci, co z reguły nie uważali na lekcji, z pewnością obudziliby się z letargu, zaintrygowani ciągnącym się ponad miarę seansem czytania pracy, i nastawiliby uszu. I pewnie by się ocknęli akurat w drugiej połowie, gdzie jest najwięcej podtekstów. Jak odebrano by ów lingwistyczny popis, pełen podejrzanej erudycji i jednoznacznych odniesień?

3 Źródło: Antoni Libera, Madame, Kraków 2008.

Małgorzata Juda-Mieloch W cieniu marnego czasu. O twórczości Antoniego Libery

Kolejną cechą języka i stylu narratora jest szeroko pojęta intertekstualność. [...] Uważny odbiorca zlokalizuje rozmaite nawiązania do pisarzy polskich (takich jak Andrzejewski, Mickiewicz, Różewicz, Żeromski) i światowych (jak Beckett, Conrad, Dante, Hölderlin, Mann, Racine, Schopenhauer, Shakespeare); nawiązania obecne jako wyrażenia, zwroty i frazy języka bohatera, ale także obszerne passusypassuspassusy będące świadectwem krytycznoliterackich zainteresowań chłopca, jego postrzegania świata, a w istocie – kreowania świata przez narratora.

4 Źródło: Małgorzata Juda-Mieloch, W cieniu marnego czasu. O twórczości Antoniego Libery, Kraków 2021, s. 58–59.

Wojciech Kaliszewski Nareszcie powieść

[...] to zamknięcie stanowi zarazem próg nowej przestrzeni, w którą wkracza bohater. Wcześniej obserwowaliśmy narodziny jego świadomości, pierwsze próby zmierzania się z rzeczywistością. Teraz umie się w niej poruszać, rozpoznawać jej pęknięcia i słabe strony.

5 Źródło: Wojciech Kaliszewski, Nareszcie powieść, „Więź” 1999, nr 2, s. 202.

Antoni Libera Madame

Jej życie bowiem dla mnie uobecniało mit - owo „kiedyś”, „gdzie indziej”, epokę i świat herosów, o których marzyłem i śniłem, do których aspirowałem i pragnąłem nawiązać, z którymi jednak, niestety, wciąż nie mogłem się spotkać. Była i „niegdyś” i „tam”; przedłużeniem Przeszłości i przybliżeniem Dali; czasoprzestrzenią Legendy. Była materią, z której mogła powstać Opowieść.

6 Źródło: Antoni Libera, Madame, Kraków 2008, s. 44.