Przeczytaj
Cykl pracy serca a zastawki serca
Serce człowieka to pompa mięśniowa zbudowana z dwóch komór i dwóch przedsionków. Cykl pracy serca związany jest z sekwencyjnym skurczem i rozkurczem przedsionków oraz komór. Towarzyszy temu cykliczne zamykanie się i otwieranie zastawek serca: przedsionkowo‑komorowych (lewej, dwudzielnej i prawej, trójdzielnej) oraz półksiężycowatych (aorty i pnia płucnego). Warunkuje to jednokierunkowy, uporządkowany przepływ krwi przez ten narząd.
Cykl pracy serca rozpoczyna się od skurczu przedsionków, dzięki któremu krew tłoczona jest do komór serca przez otwarte w tym momencie zastawki przedsionkowo‑komorowe. Pod koniec skurczu przedsionków dochodzi do zamknięcia się zastawek przedsionkowo‑komorowych, co zapobiega cofaniu się krwi z komór do przedsionków. Po skurczu przedsionki rozpoczynają rozkurcz.
W momencie rozkurczania się przedsionków komory rozpoczynają skurcz. Zastawki przedsionkowo‑komorowe są zamknięte, podobnie jak zastawki półksiężycowate. Skurcz komór powoduje otwarcie zastawek półksiężycowatych i wyrzut krwi z komór do tętnic. Następnie dochodzi do rozkurczu komór i zamknięcia zastawek półksiężycowatych. W tym momencie serce jest w stanie spoczynku – zarówno przedsionki, jak i komory są w rozkurczu. Po chwili otwierają się zastawki przedsionkowo‑komorowe i krew swobodnie napływa do przedsionków i komór.
Czym są tony serca?
Tony serca to dźwięki, które powstają podczas prawidłowej pracy serca – wynikają z zamykania się zastawek w czasie skurczu i rozkurczu. Wyróżniamy dwa fizjologiczne tony serca: ton pierwszy – skurczowy (systoliczny) oraz ton drugi – rozkurczowy (diasystoliczny). Powinny być one słyszalne u każdego zdrowego człowieka. Tony serca można wysłuchać za pomocą stetoskopustetoskopu.
Dodatkowe tony serca
W niektórych przypadkach słyszalne są dwa dodatkowe tony serca – trzeci i czwarty. Są to odgłosy powstające w wyniku wibracji podczas napełniania się komór krwią.
Ton trzeci jest zjawiskiem fizjologicznym u dzieci i młodzieży, słyszalnym przede wszystkim po wysiłku fizycznym lub kaszlu. Jeśli występuje u osób dorosłych, może wskazywać na choroby serca, szczególnie niewydolność lewej komory.
Ton czwarty również występuje fizjologicznie u dzieci i młodych, zdrowych osób. Nazywa się go tonem przedsionkowym, ponieważ jest odgłosem skurczu przedsionków serca. U dorosłych może być objawem m.in. zaawansowanego nadciśnienia tętniczego, zwężenia zastawki aortalnej czy choroby wieńcowej.
Tony serca a szmery serca
Tony serca są dźwiękami fizjologicznymi, które powstają podczas prawidłowo przebiegającego cyklu pracy serca. Natomiast szmery są dźwiękami patologicznymi, związanymi z nieprawidłowym przepływem krwi w sercu.
Szmery serca mogą się pojawić w następujących sytuacjach:
zwiększony przepływ krwi przez niezmienione naczynie, np. w ciąży, niedokrwistości;
przepływ krwi przez zwężenie zastawki albo naczynia;
cofanie się krwi przez zastawkę na skutek jej niedomykalności;
przepływ przez nieprawidłowe połączenia, np. ubytki w przegrodach.
Słownik
(gr. aeiro – dźwigam, unoszę) największa tętnica, odpowiedzialna za odprowadzanie utlenowanej krwi z lewej komory serca
duże naczynie, które przyjmuje odtlenowaną krew z prawej komory serca i odprowadza ją do płuc
(gr. stēthos – pierś, skopé – obserwacja, ogląd) przyrząd diagnostyczny stosowany w medycynie, dzięki któremu możliwe jest m.in. osłuchiwanie serca
dwupłatkowa zastawka oddzielająca lewą komorę od lewego przedsionka
trójpłatkowa zastawka oddzielająca prawą komorę od prawego przedsionka