W latach 50. XX wieku energia atomowa wzbudziła ogromne nadzieje na rozwiązanie dotychczasowych problemów energetycznych. Uważano, że jej produkcja będzie wkrótce nieograniczona, czysta, tania i bezpieczna. Pierwszy reaktor jądrowy został zbudowany w Chicago już w 1942 r. Natomiast najstarsza elektrownia nuklearna powstała w 1955 r. na Ukrainie. Rok później brytyjska królowa Elżbieta II uruchomiła pierwszą w Wielkiej Brytanii elektrownię atomową w Calder Hall. W kolejnych latach w bogatych państwach powstawały setki reaktorów jądrowych, które – jak na przykład we Francji, dostarczają dziś około 78% energii. Rozwój tego typu działalności jest jednak tematem kontrowersyjnym. Początkowo wątpliwości i głośne protesty związane były jedynie ze środowiskiem ekologów. Jednakże tragiczny finał elektrowni Three Miles Island w USA w 1979 r., a zwłaszcza katastrofalny wybuch i pożar elektrowni w Czarnobylu w 1986 r. doprowadziły do wznowienia protestów w licznych środowiskach. Szczególnie niebezpieczne mogą być reaktory o przestarzałej konstrukcji. Tego typu urządzenia były aktywne jeszcze niedawno. IgnalinaIgnalinaIgnalina na Litwie została zamknięta w 2009 r. Rezygnacja z produkcji energii w elektrowni KozłodujKozłodujKozłoduj w Bułgarii była jednym z warunków przystąpienia tego kraju do UE w 2007 r. Podobna sytuacja miała miejsce w słowackiej elektrowni Jaslovske BohuniceBohuniceBohunice. Natomiast w 2011 r. doszło do kolejnej wielkiej katastrofy w Fukushimie (Japonia), której przyczyną  było tsunami.

RVpsyRCb3xNIN

Zdjęcie przedstawia cztery grube kominy - to chłodnie kominowe. Pod kominami stoi kilka niskich budynków biurowych. Teren jest płaski. Na pierwszym planie jest pole.

Nieustannie od lat 70. XX w. znaczenie energetyki jądrowej w ogólnej produkcji energii na świecie wzrastało w bardzo szybkim tempie (o ok. 6 punktów procentowych w skali dekady). Nieszczęśliwy splot zdarzeń związany z wielkimi katastrofami (szczególnie z awarią w 1986 roku) spowodował na początku lat 90. XX wieku stagnację tego wskaźnika (na poziomie 17- 18%), a następnie od drugiej połowy tej dekady – jego spadek. Obecnie jedynie 8% całej energii elektrycznej na świecie pochodzi z elektrowni atomowych. Do przyczyn tego zjawiska należy także wzrost znaczenia innych źródeł energii, w tym odnawialnych.

Energię jądrową produkuje się w trzydziestu państwach świata. Według najnowszych danych największym jej odsetkiem w ogólnej produkcji energii charakteryzuje się Francja (71,7%). Na drugim i trzecim miejscu są odpowiednio: Słowacja (55,0%) i Ukraina (53,0%). Wysoki wskaźnik występuje także na Węgrzech (50,6%).

RNKct7V9XMQaf

Mapa polityczna świata przedstawia udział energii atomowej w ogólnej produkcji energii elektrycznej w 2015 roku. Największy udział energii atomowej w produkcji energii elektrycznej dotyczy Francji, Słowacji, Węgier oraz Gujana Francuska w Ameryce Południowej - to ponad 50% energii. W przedziale od 30,1 do 50% mieszczą się: Finlandia, Szwecja, Ukraina, Bułgaria, Szwajcaria, Belgia, Słowenia. Do przedziału od 10,1 do 30% należą: Kanada, USA, Rosja, Hiszpania, Wielka Brytania, Niemcy, Rumunia. Poniżej lub równe 10% udziału energii atomowej w ogólnej produkcji energii elektrycznej należy do Meksyku, Brazylii, Argentyny, RPA, Iranu, Indii, Pakistanu, Chin, Japonii.

Mimo że od lat 90. XX w. obserwowana była najpierw stagnacja, a następnie tendencja spadkowa znaczenia energii jądrowej w ogólnej produkcji energii na świecie, to bezwzględne wartości produkcji tego rodzaju energii wzrastały aż do połowy pierwszej dekady XXI w. Sytuacja ta była wynikiem dynamicznego rozwoju pozostałych rodzajów energetyki. Z grafiki zamieszczonej jako multimedium bazowe widać wyraźnie, że druga połowa lat 80. XX w. była momentem przełomowym, kiedy to awaria reaktora na Ukrainie spowodowała zmniejszenie dynamiki wzrostu produkcji analizowanego rodzaju energii. Do 2012 r. widoczny był rzeczywisty spadek produkcji energii jądrowej. Od tego momentu zanotowano niewielki wzrost i według najnowszych danych produkcja energii nuklearnej na świecie wynosi 592 mln toetoetoe. W zasadzie od początku badanego okresu strukturę tego zjawiska tworzą trzy wielkie regiony świata: Europa razem z byłym ZSRR, Ameryka Północna (USA i Kanada) oraz Azja Południowa, Wschodnia i Południowo‑Wschodnia z Ocenią. Pierwsze dwa z nich są dominującymi (są na zbliżonym poziomie z niewielką przewagą pierwszego). W strukturze według krajów od 1990 r. dominują Stany Zjednoczone (ponad 30% produkcji całej światowej energii jądrowej). W całym tym okresie razem z Francją wytwarzały niemal połowę globalnej energii atomowej. Jeszcze przed rozpadem ZSRR, to właśnie on zajmował trzecie miejsce w rankingu, głównie za sprawą niektórych jego republikrepubliki radzieckierepublik (Ukrainy czy Litwy). Czwarte miejsce w 1990 r. należało do Japonii, a piąte do Niemiec. Dziesięć lat później Rosja (nie sprawując już władzy nad swoimi dawnymi republikami) spadła na piąte miejsce. W 2010 r. Niemcy wypadły z czołówki państw, a dołączyła do niej Korea Południowa. Obecnie, jak to miało miejsce przez trzy ostatnie dekady, połowę światowej energii jądrowej produkują dwa państwa: USA i Francja. Trzecie miejsce należy do dynamicznie rozwijających się Chin, które jeszcze w 1991 r. nie produkowały w ogóle energii z tego źródła. Czwarte miejsce należy do Rosji, a piąte do Korei Południowej.

Słownik