Przeczytaj
Ekspansja Rzymu
Co wskazuje na to, że na obrazie przedstawiona została kapitulacja galijskiego wodza?
Zwycięstwo w wojnach z Kartaginą i podbój świata greckiego ugruntowało potęgę Rzymu. Stał się on największym imperium w basenie Morza Śródziemnego, czyniąc je z czasem mare internum nostrum – „naszym morzem wewnętrznym”, jak nazywali je Rzymianie, natomiast Morze Czarne określano jako Pontus Euxinus, czyli morze gościnne, ponieważ także na jego wybrzeżach rozciągały się wpływy imperium. Podboje i rozszerzenie się rzymskiego świata przyniosły również wiele problemów i zagrożeń dla republiki. Ogromne bogactwo niewielkiej grupy patrycjuszy i coraz większa bieda plebejuszy przyczyniały się do ostrych konfliktów społecznych. Rzym nie potrafił poradzić sobie z nową rzeczywistością. Ogromne tereny oddalone o setki kilometrów od Rzymu, zarządzane przez namiestników i bronione przez dowódców legionówlegionów, sprawiały, że żołnierze coraz bardziej oddani byli swoim wodzom, niż republicerepublice. Wszak to bezpośrednio od nich zależały ich przyszłość i pozycja.
Walki wewnętrzne i koniec republiki
W takich okolicznościach – od dowódcy legionu do najwyższych zaszczytów (został konsulemkonsulem), doszedł późniejszy zwycięzca kampanii w Galii – Gajusz Juliusz Cezar. Wzrost jego potęgi i poddańcza wierność podległych mu oddziałów szybko zaniepokoiły dotychczasowych sojuszników politycznych. Oskarżyli oni Cezara o zdradę i zażądali jego natychmiastowego stawienia się w Rzymie przed obliczem senatusenatu. Ruszył on wtedy na czele wiernych sobie oddziałów do Italii, rozpoczynając wojnę domową. Pokonując w bitwie pod Farsalos swojego największego oponenta Pompejusza, uzyskał pełnię władzy w Rzymie i zaczął pełnić funkcję dyktatoradyktatora.
Obawiając się utraty swojej pozycji, rzymscy arystokraci zawiązali spisek, doprowadzając do śmierci Juliusza Cezara 15 marca 44 r. p.n.e.
Wyjaśnij, czym różnią się oba przedstawienia.
Jaki moment bitwy przedstawia obraz?
Zamachowcy sądzili, że zabójstwo dyktatora przywróci rządy republiki, nie przewidzieli jednak, że liczni zwolennicy Cezara nie zamierzali poddawać się bez walki. Trwająca aż do 30 r. p.n.e. wojna domowa zakończyła się ostatecznym zwycięstwem Gajusza Oktawiana, wnuka siostry Cezara, adoptowanego przez niego i wyznaczonego na głównego spadkobiercę. Przypadła mu niepodzielna władza nad całym Imperium Rzymskim. Nadanie mu przez senat w 27 r. p.n.e. przydomka August (pełen boskiej mocy) jest symbolicznym końcem republiki i początkiem cesarstwacesarstwa.
Wyjaśnij kim są postaci widoczne nad głową Augusta i co trzymają w dłoniach.
Okres pryncypatu i Pax Romana
By zachować pozory republikańskie, mimo formalnego jednowładztwa, Oktawian August nazywał siebie pierwszym spośród urzędników (princeps), wypełniając swoje zadania zgodnie z republikańską tradycją. Od nazwy tego tytułu ustrój panujący w Rzymie aż do końca III w. n.e. nazywany jest pryncypatempryncypatem.
Wymień sztuki wyzwolone przedstawione na obrazie.
Oktawian August nadal starał się rozszerzać posiadłości rzymskie, podejmując próbę ekspansji poza Ren.Legiony rzymskie zostały jednak pokonane przez wojska germańskie w wielkiej bitwie w Lesie Teutoburskim w 9 r. n.e.
Wskaż na obrazie wojska rzymskie.
Klęska Rzymian przyczyniła się do ograniczenia podbojów w Europie i skupieniu się na obronie istniejących granic, zwanych limeslimes. Rozpoczął się okres tzw. Pax RomanaPax Romana, czyli okres pokoju wewnątrz i na zewnątrz Imperium Rzymskiego, przyczyniając się do jego rozwoju i umacnianiu potęgi. Oktawian August zmarł po ponad 40 latach rządów w 14 r. n.e., pozostawiając Cesarstwo u szczytu potęgi. Jego następcy przez następne dziesięciolecia (aż do II w.) podtrzymywali ideę „rzymskiego pokoju” koncentrując się na rozwoju podbitych prowincjiprowincji i utrzymaniu bezpiecznych granic.
Wysłuchaj audiobooka. Wymień armie stosujące falangę i wyjaśnij, na czym polegał ten szyk bojowy.
Zapoznaj się z audiobookiem. Wymień armie stosujące falangę i wyjaśnij, na czym polegał ten szyk bojowy.
Wypisz, co według Polibiusza stanowiło wadę falangi, a co wyższość taktyki rzymskiej.
Najważniejsze wydarzenia
Najważniejsze postacie
Słownik
(łac. res publica) dosłownie rzecz publiczna; ustrój polityczny, w którym władza sprawowana jest przez obywateli poprzez wybory. W starożytnym Rzymie była to niemonarchiczne sprawowanie władzy przez posiadających prawa polityczne obywateli.
(łac. senatus) instytucja polityczna w starożytnym Rzymie ustanowiona zgodnie z legendą przez Romulusa. Senat był obdarzony znacznym autorytetem, pełnił funkcję doradczą i opiniował projekty ustaw.
(łac. consul) w starożytnym Rzymie jeden z dwóch najwyższych urzędników w państwie; zajmujący się sprawami wojskowymi i polityką zagraniczną.
(łac. dictare - zalecać) w republice rzymskiej urząd, który skupiał pełnię władzy. Był powoływany na 6 miesięcy w okresach największego zagrożenia państwa. Nie można było odwołać się od jego decyzji.
(od przydomka łac. Gaiusa Iuliusa Caesara) forma ustroju państwa – monarchii – w której panujący obdarzony jest tytułem cezara. Cesarstwo Rzymskie zostało zapoczątkowane przez Oktawiana Augusta.
(łac. legio) podstawowa jednostka taktyczna rzymskiej armii złożona przede wszystkim z ciężkozbrojnej piechoty (legionistów).
(łac. provincia) jednostka administracyjna w starożytnym Rzymie utworzona na podbitym terenie, poza Italią; zarządzana przez namiestników.
(łac.) umocnienia i fortyfikacje na granicach Cesarstwa Rzymskiego; jednym z najsłynniejszch limes były Wały Hadriana w północnej Brytanii.
(łac.) określenie czasów od panowania Oktawiana Augusta w 27 r. p.n.e. aż do śmierci Aleksandra Sewera w 235 r. n.e.; okres pokoju wewnątrz i na zewnątrz imperium rzymskiego.
(łac. princeps - szef, pierwszy) forma rządów w Cesarstwie Rzymskim wprowadzona przez Oktawiana Augusta, polegająca na koncentracji władzy w rękach jednej osoby przy zachowaniu pozorów ustroju republiki.
Słowa kluczowe
Rzym, cesarstwo, pryncypat, Oktawian, Cezar, starożytność, starożytny Rzym, kultura starożytnego Rzymu, społeczeństwo starożytnego Rzymu, antyk
Bibliografia
D. Ostapowicz, S. Suchodolski, D. Szymikowski, Od Hammurabiego do Fukuyamy. Nowa matura z historii. Przekazy źródłowe z ćwiczeniami, Gdańskie Wydawnictwo Oświatowe, Gdańsk 1999.
G. Chomicki, S. Spławski, Starożytność. Teksty źródłowe, komentarze i zagadnienia do historii w szkole średniej, Kraków 1999.