Wróć do informacji o e-podręczniku Wydrukuj Pobierz materiał do PDF Pobierz materiał do EPUB Pobierz materiał do MOBI Zaloguj się, aby dodać do ulubionych Zaloguj się, aby skopiować i edytować materiał Zaloguj się, aby udostępnić materiał Zaloguj się, aby dodać całą stronę do teczki
bg‑cyan

Przykłady zastosowań soli w medycynie

R1LrhWNz2Uwjc1
Schemat. Lista elementów:
  • Nazwa kategorii: SOLE W MEDYCYNIE
    • Elementy należące do kategorii SOLE W MEDYCYNIE
    • Nazwa kategorii: PŁYNY INFLUZYJNE
      • Elementy należące do kategorii PŁYNY INFLUZYJNE
      • Nazwa kategorii: chlorek sodu
      • Koniec elementów należących do kategorii PŁYNY INFLUZYJNE
    • Nazwa kategorii: WZIEWY
      • Elementy należące do kategorii WZIEWY
      • Nazwa kategorii: siarczan(VI) salbutamolu
      • Koniec elementów należących do kategorii WZIEWY
    • Nazwa kategorii: LEKI USYPIAJĄCE (OPERACJE)
      • Elementy należące do kategorii LEKI USYPIAJĄCE (OPERACJE)
      • Nazwa kategorii: bromek pipekuronium
      • Koniec elementów należących do kategorii LEKI USYPIAJĄCE (OPERACJE)
    • Nazwa kategorii: TABLETKI ROZPUSZCZALNE
      • Elementy należące do kategorii TABLETKI ROZPUSZCZALNE
      • Nazwa kategorii: węglan magnezu
      • Koniec elementów należących do kategorii TABLETKI ROZPUSZCZALNE
    • Nazwa kategorii: USZTYWNIANIE ZŁAMAŃ
      • Elementy należące do kategorii USZTYWNIANIE ZŁAMAŃ
      • Nazwa kategorii: siarczan(VI) wapnia
      • Koniec elementów należących do kategorii USZTYWNIANIE ZŁAMAŃ
    • Nazwa kategorii: MAŚCI
      • Elementy należące do kategorii MAŚCI
      • Nazwa kategorii: sól sodowa diklofenaku
      • Koniec elementów należących do kategorii MAŚCI
    • Nazwa kategorii: OPATRUNKI
      • Elementy należące do kategorii OPATRUNKI
      • Nazwa kategorii: azotan(V) srebra
      • Koniec elementów należących do kategorii OPATRUNKI
    • Nazwa kategorii: ROZTWORY ODKAŻAJĄCE
      • Elementy należące do kategorii ROZTWORY ODKAŻAJĄCE
      • Nazwa kategorii: manganian(VII) potasu
      • Koniec elementów należących do kategorii ROZTWORY ODKAŻAJĄCE
      Koniec elementów należących do kategorii SOLE W MEDYCYNIE
Mapa myśli pt. Zastosowania soli w medycynie

Schemat przedstawia zastosowanie soli w medycynie. SOLE W MEDYCYNIE. 1. PŁYNY INFLUZYJNE 1.1. chlorek sodu 2. WZIEWY 2.1. siarczan(VI) salbutamolu 3. LEKI USYPIAJĄCE (OPERACJE) 3.1. bromek pipekuronium 4. TABLETKI ROZPUSZCZALNE 4.1. węglan magnezu 5. USZTYWNIANIE ZŁAMAŃ 5.1. siarczan(VI) wapnia 6. MAŚCI 6.1. sól sodowa diklofenaku 7. OPATRUNKI 7.1. azotan(V) srebra 8. ROZTWORY ODKAŻAJĄCE 8.1. manganian(VII) potasu.

1
bg‑cyan

Przykładowe sole

R1Cq5OP3qj3bZ
Węglan magnezu MgCO3 Węglan magnezu MgCO3 (nazwa archaiczna: magnezja alba) jest solą nieorganiczną. Biała substancja stała, nietoksyczna, bezwonna, praktycznie nierozpuszczalna w wodzie.

Jest to źródło magnezu. Dorośli powinni spożywać od 310 do 420 miligramów tego minerału dziennie. Jest to ważne dla tworzenia białek, regulacji ciśnienia krwi i poziomu cukru oraz funkcji nerwów i mięśni. Na zdjęciu na szkle zegarkowym znajduje się pewna ilość węglanu magnezu. To biały proszek.Węglan magnezu występuje m.in. jako bezpostaciowy proszek.
Autor: Ryszard Meksiak
, Manganian(VII) potasu KMnO4 Manganian(VII) potasu ma silne własności bakteriobójcze i grzybobójcze. Roztwór 0,05% stosuje się do przemywania skóry, ran i owrzodzeń, a roztwór 0,025% do płukania jamy ustnej.

Na zdjęciu na szkle zegarkowym znajduje się pewna ilość manganianu(VII) potasu. To drobne, czarne kryształki.Manganian(VII) potasu występuje w warunkach normalnych w postaci ciała stałego.
Autor: Adam Rędzikowski, licencja: CC BY-SA 4.0
, Chlorek sodu NaCl Fizjologiczny roztwór NaCl zawiera jony sodu i chlorkowe.

Na ilustracji zobrazowano, co dzieje się wewnątrz komórki i na zewnątrz. Wewnątrz komórki znajdują się kationy sodu, aniony chlorkowe oraz cząsteczki wody. Na zewnątrz komórki znajdują się kationy sodu, aniony chlorkowe oraz cząsteczki wody. Strzałkami skierowanymi od zewnątrz do wnętrza komórki zaznaczono przenikanie przez półprzepuszczalną błonę komórkową cząsteczek wody.Błona komórkowa jest półprzepuszczalna, tzn. wybiórczo przepuszcza tylko cząsteczki wody, a nie przepuszcza innych substancji, np. chlorkowe sodu.
GroMar Sp. z o.o., licencja: CC BY 3.0


Jony sodu są najważniejszymi elektrolitami płynu pozakomórkowego. Zmiany stężenia jonów sodu pociągają za sobą ruch wody pomiędzy przestrzenią śródkomórkową a pozakomórkową. Aniony chlorrkowe, zawarte w roztworach, są najważniejszymi anionami płynu pozakomórkowego, gdyż ok. 87.6% chloru ustrojowego mieści się w przestrzeni pozakomórkowej, a jedynie 12.4% znajduje się w przestrzeni śródkomórkowej. Pozajelitowe podawanie 0.9% roztworu NaCl uzupełnia niedobory płynów ustrojowych, działa nawadniająco. Na zdjęciu płyn do wlewów kroplowych, czyli płyn infuzyjny, zawierający chlorek sodu 0.9%.Sól fizjologiczna (roztwór chlorku sodu) idealnie sprawdza się jako preparat do inhalacji i nebulizacji, zwłaszcza przy infekcjach górnych dróg oddechowych. Stosuje się ją także jako środek nawadniający oraz skuteczny uzupełniacz elektrolitów np. po operacjach chirurgicznych lub w stanach odwodnienia.
Autor: Wesalius, licencja: CC BY-SA 4.0
, Chlorek potasu KCl Jon potasu jest najważniejszym kationem wewnątrzkomórkowym. Składnik cytoplazmy komórkowej. Powoduje zwiększenie przepuszczalności błon komórkowych, przeciwdziała pęcznieniu komórek. Jego obecność jest niezbędna do syntezy białek w rybosomach. Warunkuje prawidłowe funkcjonowanie układu nerwowego i mięśni. Ma wpływ na gospodarkę wodną, kwasowo-zasadową organizmu, bierze udział w utrzymaniu ciśnienia osmotycznego. Odgrywa ważną rolę w przemianie węglowodanów.

Jego niewłaściwe podanie może spowodować śmierć. Podanie zbyt dużej dawki powoduje zatrzymanie akcji serca. Na zdjęciu opakowanie z lekiem o nazwie Kaldyum. W środku opakowania znajdują się kapsułki z małymi kuleczkami. Kilka kapsułek leży obok opakowania.Preparaty chlorku potasu są używane jako leki w niedoborze jonów potasu.
Źródło: pl.wikipedia.org, licencja: CC BY 3.0
, Bromek potasu KBr Bromek potasu ma działanie uspokajające. Jony bromkowe konkurują z jonami chlorkowymi, które są wypierane z komórek, zwłaszcza neuronów. Skutkiem tego zjawiska jest hiperpolaryzacja błony neuronu. W konsekwencji, zaburzeniu ulegają czynności ośrodkowego układu nerwowego. Bromek potasu, podobnie jak pozostałe sole bromu, kumuluje się w organizmie ludzkim. Średni okres półtrwania wynosi ok. 12 dni. Należy podkreślić toksyczność bromków. Sole bromu hamują też wytwarzanie testosteronu, co wpływa na popęd płciowy u mężczyzn. Dawniej preparaty zawierające brom stosowano w wojsku, aby wyciszyć popęd płciowy. Na ilustracji sześcian zbudowany z małych i dużych kulek. Bromek potasu jest substancją o strukturze krystalicznej stosowaną w medycynie jako źródło jonu bromkowego (Br). Fioletowe kulki – jonu sodu, czerwone kulki – jony bromkowe.
Źródło: GroMar Sp. z o.o., licencja: CC BY 3.0
, Siarczan(VI) magnezu – woda(1/7) MgSO4·7H2O Dawna nazwa: siedmiowodny siarczan(VI) magnezu. Sól stosowana jako środek przeczyszczający oraz środek tokolityczny. Stosowane są nazwy: sól gorzka, sól angielska oraz epsomit. Związek ten był początkowo produkowany poprzez odparowywanie wody mineralnej ze źródeł bijących, znajdujących się niedaleko miejscowości Epsom w środkowej Anglii. Sprzedawany był jako lek przeczyszczający w całej Europie. Na zdjęciu jest drewniany moździerz z kryształkami soli w środku naczynia. W USA i Wielkiej Brytanii sól gorzką wciąż nazywa się solą Epsom. (Epsom salt)
Źródło: www.pixabay.com, licencja: domena publiczna
, Siarczan(VI) wapnia – woda(1/2) CaSO4·2H2O Dawna nazwa: dwuwodny siarczan(VI) wapnia. Materiał stosowany do produkcji podstaw dentystycznych, uzupełnień, wycisków i protez. W chirurgii tradycyjny opatrunek gipsowy powstaje z gipsu palonego. Jest to siarczan(VI) wapnia – woda(2/1) o wzorze sumarycznym: CaSO42·H2O. Powstaje zgodnie z równaniem reakcji chemicznej:

2 CaSO4·2H2OrCaSO42·H2O+3 H2O

Substratem reakcji jest gips krystaliczny – siarczan(VI) wapnia – woda(1/2), który należy ogrzać w temperaturze około 120130ºC.
Przygotowanie usztywnienia gipsowego polega na dodaniu wody do siarczanu(VI) wapnia – woda(2/1):

CaSO42·H2O+3 H2O2 CaSO4·2H2O

Powstaje zaprawa gipsowa, która sztywnieje oraz twardnieje w wyniku odparowania nadmiaru wody. Otrzymane usztywnienie złamanej kończyny jest dość ciężkie i niewygodne w użytkowaniu. Ogranicza ruch, a długotrwałe noszenie osłabia siłę mięśniową kończyny. Gipsową opaskę oddziela od skóry gruba warstwa waty. Nie wolno jej moczyć, nie przepuszcza powietrza, dlatego utrudnia zachowanie higieny. Uniemożliwia prześwietlenie uszkodzonej kończyny, co z kolei komplikuje diagnostykę oraz leczenie., Dicytrynian trimagnezu bezwodny C12H10Mg3O14 Inaczej cytrynian magnezu. Jest źródłem magnezu dla organizmu. Znalazł zastosowanie w profilaktyce i leczeniu:
- zaburzeń snu;
- zmęczenia;
- nasilonego stresu.
Podawany jest również w okresach zwiększonego zapotrzebowania na magnez, takich jak:
- ciąża;
- karmienie piersią;
- duży wysiłek fizyczny. Ilustracja przedstawia wzór półstrukturalny dicytrynianu magnezu. Zbudowany jest z grup o ha, atomów tlenu, atomów węgla oraz trzech kationów magnezu. Związek chemiczny, stanowiący źródło magnezu dla organizmu
Autor: Slashme, licencja: CC SA BY 3.0., źrodło: wikimedia.org.
, Fumaran żelaza(II) C Organiczny związek chemiczny, będący solą kwasu fumarowego i jonu Fe2+. Stosowany w medycynie jako źródło żelaza. Ilustracja przedstawia wzór półstrukturalny. Zbudowany jest z grup czterech ce ha trzy, dwóch grup ce ha dwa, dwóch grup o ha, dwóch atomów tlenu połączonych wiązaniami podwójnymi, czterech atomów azotu i jednego atomu żelaza. Żelazo wchodzi w skład hemu. Jest to jeden z elementów budujących hemoglobinę – czerwony barwnik krwi.
Licencja: domena publiczna.
Ilustracja przedstawia wzór: przed nawiasem kwadratowym jest kation żelaza, w nawiasie kwadratowym są połączone ze sobą cztery atomy węgla i cztery atomy tlenu. Dwa atomy tlenu są anionami.Fumaran żelaza(II) jest podawany doustnie w leczeniu anemii.
Autor: Ilgom, licencja: domena publiczna.
, Siarczan(VI) baru BaSO4 Wykorzystywany jest jako środek kontrastujący w badaniach radiologicznych przewodu pokarmowego: przełyku, żołądka, jelita cienkiego i jelita grubego. Jest bezpieczny w stosowaniu, ponieważ nie rozpuszcza w wodzie – same jony baru są ekstremalnie szkodliwe, dlatego nie stosuje się rozpuszczalnych soli baru., Węglan wapnia CaCO3 Węglan wapnia jest jednym ze składnikiem leków na zgagę. Ma on długotrwałe i silne działanie zobojętniające. Drugim składnikiem tych leków jest opisany wyżej węglan magnezu. Jego zadaniem jest wzmocnienie działania węglanu wapnia. W takiej kombinacji oba składniki szybko neutralizują nadmiar kwasu zapewniając szybką ulgę dla żołądka.
Ciekawostka

Sole litu to jeden z najstarszych obecnie dostępnych leków psychotropowych.  W medycynie stosowany są jako leki w zaburzeniach psychiatrycznych, takich jak depresja czy choroba dwubiegunowa, ale także zaburzeń neurodegeneracyjnych (np. choroba Alzheimera). Przykładem takiej soli jest węglan litu (Li2CO3) stosowany w leczeniu choroby afektywnej dwubiegunowej.

Potencjalnie, niedobór jonów litu, związany jest z występowaniem psychozy maniakalno‑depresyjnej oraz zwiększoną częstością samobójstw, zabójstw i innych przestępstw.

Podsumowanie

Solehydraty (sole uwodnione)Sole są grupą związków chemicznych powszechnie stosowanych w medycynie. Należy jednak używać ich rozsądnie, ponieważ nadmiar lub niewłaściwe stosowanie może także zaszkodzić. Czytanie ulotek dołączonych do leków jest bardzo ważne. Również tych, które można kupić bez recepty.

Słownik

hiperpolaryzacja
hiperpolaryzacja

stan nadmiernej polaryzacji błony komórkowej, w następstwie zwiększenia elektroujemności wewnątrz komórki

homeostaza
homeostaza

(gr. homoíos „podobny”, „równy”; stásis „stanie”, „trwanie”, „postawa”) zdolność organizmu do utrzymywania stałości środowiska wewnętrznego

hydraty (sole uwodnione)
hydraty (sole uwodnione)

(gr. hydor „woda”) sole zawierające wodę hydratacyjną, np. Na2CO3·10H2O - dziesięciowodny węglan sodu. Nowa nazwa to węglan sodu - woda(1/10)

leki tokolityczne, tokolityki
leki tokolityczne, tokolityki

substancje hamujące czynność skurczową macicy. Leki te są stosowane w celu zapobiegania przedwczesnemu porodowi

nebulizacja
nebulizacja

rodzaj zabiegu medycznego. Polega na podawaniu pacjentowi płynnych leków w postaci rozpylonej mgiełki (aerozolu), metodą inhalacji poprzez usta, rurkę intubacyjną lub przez otwór tracheotomijny – bezpośrednio do układu oddechowego

Bibliografia

Bugla‑Płoskońska G., Leszkiewicz A., Biologiczna aktywność srebra i jego zastosowanie w medycynie, „Kosmos” 2007, 12, t. 56, s. 115122. http://kosmos.icm.edu.pl/PDF/2007/115.pdf

http://bc.pollub.pl/Content/347/przewodnik.pdf

https://www.mp.pl/pacjent/leki/subst.html?id=173

https://www.mp.pl/pacjent/leki/subst.html?id=1925