Zjednoczone Królestwo Wielkiej Brytanii i Irlandii Północnej jest państwem czterech narodów. Choć najliczniejszym i dominującym z nich są Anglicy (stanowią większość obywateli kraju), a duża część mieszkańców określa się mianem Brytyjczyków, na wyspach brytyjskich żyją również społeczności, które mają charakter mniejszości narodowych - są to Szkoci, Walijczycy oraz Irlandczycy.

Państwo brytyjskie istnieje od 1707 r. (Akt o Unii doprowadził wówczas do zjednoczenia Anglii i Szkocji, zaś w roku 1800 państwo to powiększyło się o Irlandię). Grupy mniejszościowe zachowały jednak swoją odrębność kulturową (w znacznie mniejszym stopniu - językową). W 1998 r. władze brytyjskie przeprowadziły reformę ustrojową państwa, określaną mianem dewolucji. Walia oraz Szkocja uzyskały wówczas swoje autonomiczne organy (przede wszystkim parlamenty), które mogły odtąd decydować na szczeblu regionalnym o  takich kwestiach, jak edukacja, kultura czy ochrona zdrowia. W Irlandii Północnej z kolei zostało zawarte w 1998 r. Porozumienie Wielkopiątkowe. Zakończyło ono trwający od kilku dekad konflikt między miejscowymi Brytyjczykami a Irlandczykami. Jednym z jego rozstrzygnięć było ustanowienie autonomicznego Zgromadzenia - organu ustawodawczego, który uzyskał prawo decydowania o wewnętrznej polityce Irlandii Północnej, z uwzględnieniem interesów obu zwaśnionych stron.

R1HM2xmfd9xVL

Fotografia przedstawiająca dwukondygnacyjny ceglany budynek. Jedną z zewnętrznych ścian w całości pokrywa mural. Namalowano tu dwoje dzieci podających sobie prawe dłonie. Są odwrócone do nas profilami. Po lewej stronie stoi chłopiec. Ma krótkie włosy, odsłonięte ucho, prosty nos i lekko uniesiony kącik ust. Jest ubrany w koszulę i sweter. Po prawej stronie stoi dziewczynka. Ma długie sięgające ramion włosy. Długą grzywkę ma upiętą z tyłu głowy. Ma mały nos, wąskie usta i lekko cofniętą brodę. Ubrana jest w sweter. Między nimi duży rozwinięty rulon papieru. Znajduje się na nim napis: No more bombing, no more murder. No more killing of our sons. No more standing at the grave side. Having to bury our loved ones. No more waiting up every hour. Hoping our children, they come home. No more maimed or wounded people, Who have suffered all alone. No more minutes to leave a building. No more fear of just parked cars. No more looking over our shoulders. No more killing in our bars. No more hatred from our children. No more. No more. No more!, obok krzyże łacińskie. Pod ścianą zaparkowane są trzy samochody osobowe.

Różnorodność etniczna i religijna Wielkiej Brytanii jest również skutkiem kolonialnej przeszłości tego państwa. Imperium brytyjskie rozciągało się na rozległych obszarach Azji, Afryki i Bliskiego Wschodu, Australii i Ameryki Północnej. Jego stopniowemu rozpadowi towarzyszyły migracje miejscowej ludności do metropolii.

Mniejszości w Wielkiej Brytanii

RanxTo89SzLyi1

Fotografia przedstawiająca fragment ogrodzenia. Na kamiennej jego części wisi tablica z nazwą Union street. Pod obrodzeniem mokre płyty chodnikowe. W tle przejeżdżające samochody.

Dziś Wielka Brytania jest prawdziwą mozaiką różnorodnych grup narodowych i etnicznych. Należą do nich osoby mieszkające tu od kilku pokoleń, a pochodzące z byłych kolonii, jak np. Hindusi czy Pakistańczycy. Są również potomkowie imigrantów, którzy przybyli z krajów Azji, Afryki czy z Karaibów w poszukiwaniu pracy czy wykształcenia (np. duża grupa Chińczyków). Kolejną grupę tworzą oficjalnie uznane mniejszości narodowe, a wśród nich Szkoci, Walijczycy oraz Irlandczycy.

Po upadku imperium kolonialnego Wielka Brytania zmieniła się i poczyniła znaczne postępy w promowaniu wielokulturowego społeczeństwa. Mniejszości narodowe i etniczne w tym kraju pozostają jednak w nieproporcjonalnym stopniu dotknięte ubóstwem, rasizmem i wykluczeniem społecznym. Podkreślają to zgodnie raporty m.in. Komisji Równości i Praw Człowieka.

Normy międzynarodowe określające prawa mniejszości narodowych i etnicznych w Wielkiej Brytanii

Wielka Brytania zobowiązana jest do przestrzegania zasad i ustaleń przyjętych w ramach międzynarodowej ochrony praw człowieka. Jako członek Rady Europy musi także respektować normy prawa europejskiego w tym zakresie.

Deklaracja Organizacji Narodów Zjednoczonych

W 1992 r. ONZ przyjęła deklarację, w której znalazł się cały katalog praw przysługujących przedstawicielom mniejszości narodowych, a wśród nich prawo do zachowania odrębnej kultury, własnych praktyk religijnych, swobodnego posługiwania się swoim językiem, zakładania stowarzyszeń czy kontaktowania się z innymi członkami grupy, również tymi spoza granic danego państwa.

Konwencja ramowa o ochronie mniejszości narodowych

Konwencja ta została sporządzona 1 lutego 1995 r. w Strasburgu, a ratyfikowana przez Wielką Brytanię 15 stycznia 1998 r. Rząd brytyjski uznał narodynaródnarody szkocki, walijski, irlandzki i kornwalijski za mniejszości narodowe, których członkom na mocy tej konwencji przysługują następujące prawa:

R1LQ4Z3IRH7Fh1

Ilustracja przedstawiająca logo partii politycznej. Tworzą ją kontury gryfa, czyli mitycznego zwierzęcia z ciałem lwa oraz z głową i skrzydłami orła. Ma otwarty pysk, z którego wysuwa długi język. Ma uszy dzikiego osła. Ma długi, zawinięty ogon zakończony strzałką. Podnosi przednią prawą łapę. Pod gryfem znajdują się napisy: Llywodraeth Cymru i Welsh Government.

• swoboda decyzji o traktowaniu ich jako osoby należące bądź nienależące do mniejszości (art. 3.1);

• równość wobec prawa oraz jednakowa ochrona prawa i zakaz dyskryminacji (art. 4.1);

• uzewnętrznianie własnej religii lub przekonań, w tym wolność zakładania instytucji, organizacji i stowarzyszeń religijnych (art. 8);

• wolność wyrażania opinii i dostęp do środków masowego przekazu (art. 9);

• swobodne używanie języka mniejszości zarówno prywatnie, jak i publicznie (art. 10);

• używanie własnych nazwisk i imion w języku mniejszości oraz ich oficjalne uznanie (art. 11.1);

• zakładanie i prowadzenie własnych, prywatnych instytucji oświatowych i szkoleniowych (art. 13.1);

• nauka własnego języka mniejszości (art. 14.1);

• uczestnictwo w życiu kulturalnym, społecznym i gospodarczym oraz współdecydowanie w sprawach publicznych (art. 15);

• zakaz relokacji (art. 16).

Europejska karta języków regionalnych lub mniejszościowych (1992 r.)

R1KECqjCtHXX41

Ilustracja przedstawiająca logo organu państwowego. Tworzy ją flaga składająca się z niebieskiego prostokąta z białymi skrzyżowanymi przekątnymi. Pod flagą napisy: The Scottish Government i Riaghaltas na h-Alba.

Konwencja ta uznaje języki regionalne i mniejszościowe za wyraz bogactwa kulturowego, postuluje ich promowanie i ochronę oraz ułatwianie ich stosowania w życiu publicznym. Państwa ratyfikujące zobowiązały się do zapewnienia odpowiednich środków do nauczania języków regionalnych i mniejszościowych oraz badań nad nimi. Karta została ratyfikowana przez Zjednoczone Królestwo Wielkiej Brytanii w 2001 r. i rozszerzona o terytorium wyspy Man w roku 2003. Na jej mocy za języki mniejszości narodowych i etnicznych, którym przysługują szczególne prawa, uznano:

• irlandzki;

• szkocki (lowland scots);

• kornwalijski;

• ulsterski;

• szkocki gaelicki (galijski);

• walijski;

• manx gaelicki (galijski).

R12rRsdRuUgmA

Ilustracja przedstawiająca wyspy Wielkiej Brytanii, Irlandię i północny brzeg Francji. Zaznaczono na niej zasięg używania następujących języków: język irlandzki – zachodnia część Irlandii, język szkocki gaelicki – Szkocja, język manx – Wyspa Man, język walijski – Walia, język bretoński – Bretonia we Francji i język kornijski – Kornwalia.

Słownik