Chociaż trawienie rozpoczyna się już w jamie ustnej, główne miejscem, w którym przebiega ten proces, jest jelito cienkie, a dokładnie jego dwa pierwsze odcinki: dwunastnicadwunastnicadwunastnica i jelito czczejelito czczejelito czcze. Trawienie pokarmu polega przede wszystkim na enzymatycznej hydroliziehydrolizahydrolizie makrocząsteczek do monomerówmonomermonomerów, które wchłaniane są ze światła przewodu pokarmowego do krwi. Enzymy katalizującekatalizatorEnzymy katalizujące ten proces należą do grupy hydrolazhydrolazyhydrolaz, czyli enzymów umożliwiających rozkład (z udziałem wody) związków bardziej złożonych do prostszych. Prawidłowy przebieg trawienia byłby niemożliwy bez aktywności wydzielniczej trzustki i wątroby, które wytwarzają odpowiednio: enzymy trawienne oraz żółć.

Żółć to żółtobrunatny, gorzki w smaku i lekko alkaliczny (pH 7,8 do 8,0) płyn produkowany przez komórki wątroby (hepatocytyhepatocythepatocyty) i magazynowany w pęcherzyku żółciowym.

RHSetVk7dla95

Grafika przedstawia położenie pęcherzyka żółciowego względem wątroby, trzustki i dwunastnicy. Pęcherzyk żółciowy znajduje się pod wątrobą. Przewód żółciowy dochodzi do dwunastnicy oraz trzustki, zlokalizowanych poniżej pęcherzyka.

Zgromadzona w pęcherzyku żółć, między poszczególnymi okresami trawienia, zostaje wielokrotnie zagęszczona w wyniku resorpcji wody. Po spożyciu pokarmu zawierającego tłuszcze dochodzi do skurczu pęcherzyka żółciowego i uwolnienia żółci do dwunastnicy. Na początku trawienia spływa gęsta i ciemna żółć pęcherzykowa, a gdy zaczyna jej brakować, pojawia się jaśniejsza i rzadsza żółć wątrobowa. Czynnikiem inicjującym skurcze mięśniówki ściany pęcherzyka żółciowego jest cholecystokininacholecystokininacholecystokinina, wytwarzana przez komórki błony śluzowej dwunastnicy. Pokarmami, które najsilniej pobudzają wydzielanie cholecystokininy, są żółtko jaj oraz śmietana. Inny hormon tkankowy przewodu pokarmowego, który pobudza wątrobę do produkcji żółci, to sekretynasekretynasekretyna. Sekretyna jest wydzielana przez błonę śluzową dwunastnicy i jelita cienkiego.

RzROCbOknlOt4

Film przedstawiający model woreczka żółciowego.

Film przedstawiający model woreczka żółciowego.

Film dostępny pod adresem /preview/resource/RzROCbOknlOt4

Film przedstawiający model woreczka żółciowego.

Woda stanowi 97 proc. żółci wątrobowej oraz 89 proc. żółci pęcherzykowej. Pozostałe 3 do 11 proc. to składniki stałe:

• kwasy żółciowe w postaci soli sodowych;

• barwniki żółciowe (bilirubina i biliwerdyna);

• fosfolipidy (głównie lecytyna);

• cholesterol;

• kwasy tłuszczowe;

• enzymy (np. enzymy lizosomalne);

• elektrolity (np. HCOIndeks górny 3−³⁻, ClIndeks górny −⁻, NaIndeks górny +⁺).

RBmlKN9kK2Wvz

Grafika przedstawia preparat histologiczny w czterystukrotnym powiększeniu mikroskopu. Pośród jasnoróżowej masy komórkowej z ciemniejszymi kulistymi plamkami oznaczającymi jądro komórkowe widoczne są żółte krople o nieregularnym kształcie i rozmieszczeniu.

Obecne w żółci sole kwasów żółciowych mają zdolność emulgowania tłuszczów, czyli zmniejszania ich napięcia powierzchniowego. Umożliwia to rozbicie dużych cząsteczek tłuszczów na mniejsze krople, które ostatecznie tworzą zawiesinę. Forma licznych małych kropli pozwala na dostęp lipazylipazalipazy do tłuszczu na znacznie większej powierzchni niż w przypadku jednej dużej kropli. W wyniku aktywności tego enzymu powstają wolne kwasy tłuszczowe i glicerol, które wraz z innymi produktami trawienia tłuszczów wchłaniane są do limfy w dalszych odcinkach jelita cienkiego.

W procesie wchłaniania tych związków ważną rolę nadal odgrywa żółć – sole żółciowe, wiążąc się z kwasami tłuszczowymi, umożliwiają ich wnikanie do komórek nabłonkowych śluzówki jelita. Co więcej, żółć bierze udział we wchłanianiu rozpuszczalnych w tłuszczach witamin: A, D, E i K.

Słownik