Grzeczność nie jest nauką łatwą ani małąCytatGrzeczność nie jest nauką łatwą ani małą

W języku polskim, podobnie jak w każdym innym, występują dwie odmiany: oficjalna i nieoficjalna. Ta pierwsza stosowana jest we wszystkich sytuacjach formalnychsytuacja formalnasytuacjach formalnych i bywa nazywana “polszczyzną formalną”, natomiast druga stosowana jest w nieformalnych rozmowach czy prywatnej korespondencji. Obie te odmiany mają jednak wspólny mianownik: etykietę językowąetykieta językowaetykietę językową. Małgorzata Marcjanik definiuje ją jako:

Zwroty grzecznościowezwrot grzecznościowyZwroty grzecznościowe stosujemy w określonych sytuacjach społecznych zarówno w formach oficjalnych, jak i nieoficjalnych. Etykieta językowa jest określonym gotowym zbiorem zasad, z którego należy skorzystać np. w czasie składania komuś życzeń, gratulacji czy kondolencjikondolencjekondolencji.

RlsE2Wb67PjLA

Fotografia przedstawia drewnianą planszę do gry w chińczyka. Na pierwszym planie ukazana jest kostka do gry. Wskazuje trzy oczka. W tle stoją pionki.

Strategie grzecznościowe

Małgorzata Marcjanik w wykładzie (wygłoszonym na inauguracji roku akademickiego 2015/16 na UW) Współczesna etykieta językowa – zmierzch wartości? stwierdziła,
że grzeczność jest rodzajem społecznie akceptowanej gry. Można stwierdzić, że grę taką prowadzi się zawsze w jakimś celu, np. by rozmówca dobrze / lepiej się poczuł, by rozpoznał, że nadawca okazuje mu szacunek. Dzięki temu nadawca ma prawo oczekiwać wzajemności. Polacy stosują cztery strategie grzecznościowe w swoich wypowiedziach, by osiągnąć te cele:

Typy zwrotów grzecznościowych

Zwroty grzecznościowe można podzielić na trzy typy:

1. Zwroty, które stosuje się w następujących okolicznościach:

• podziękowania,

• powitania,

• pożegnania,

• przeprosiny,

• życzenia,

• kondolencje,

• gratulacje,

• pozdrowienia,

• toasty,

• przedstawianie się i przedstawianie kogoś komuś,

• dedykacje.

RTxxEAMkCm9xr1

Fotografia przedstawia młodą kobietę siedzącą przy biurku. Postać ukazuje lewy profil. Kobieta ma owalną twarz, wysokie czoło, ciemne brwi, prosty nos i wydatne usta. Nosi okulary w grubej oprawie. Ma ciemne, półdługie włosy z długą grzywką. Jest ubrana w ciemny żakiet. Na biurku stoi monitor i klawiatura. Leży tablica kreślarska i notes z długopisem. W tle ukazane jest okno.

2. Zwroty, które stanowią obudowę innych aktów mowy. Dzięki nim wypowiedzenia nabierają oficjalnego, formalnego i grzecznościowego charakteru:

• formy adresatywne: „Pani profesor, czy mogłaby pani powtórzyć?”, „Panie dyrektorze, skończyliśmy ten projekt”.

• formy inicjujące zdanie złożone: „Pozwolę sobie przypomnieć, że…”, „Gdybyś zechciał zerknąć”, „Czy nie sprawi kłopotu, jeżeli…”

3. Zwroty, których celem jest zwrócenie uwagi odbiorcy, że jest ważny dla nadawcy komunikatu, np. „Czy nie przeszkadzam?”, „Bardzo miło mi się z panią rozmawiało”.

Słownik