Przedstawiciele i historia

Reb1npRs3bmax1

Zdjęcie przedstawia portret starszego mężczyzny. Stoi na wprost widza. Mężczyzna jest łysiejący, ma krótkie, siwe włosy. Na jego pociągłej twarzy widoczne są zmarszczki. Posiada gęstą brodę z wąsami oraz wydatny nos. Ubrany jest w garnitur z małą przywieszką u szyi.

Szkoła lwowsko‑warszawska początkowo (do roku 1918) rozwijała się głównie we Lwowie, później również w Warszawie, choć pojedynczy jej przedstawiciele działali także w innych ośrodkach akademickich (w Wilnie, Poznaniu, Krakowie). Członkowie szkoły rekrutowali się najpierw spośród uczniów Twardowskiego. Ich działalność szybko zyskała rozgłos. Szkoła przyciągała głównie Polaków z różnych zaborów, gdyż Twardowskiemu od samego początku przyświecała patriotyczna misja szerzenia wysokiej jakości kultury filozoficznej na ziemiach polskich. Szkołę lwowsko‑warszawską w sensie ściślejszym tworzyli logicylogikalogicy i matematycy. Natomiast w sensie ogólniejszym do szkoły tej przynależała cała grupa filozofów stosujących metodę analityczną na wielu różnych polach badawczych, a także przedstawiciele innych dziedzin, takich jak psychologia, językoznawstwo, filologia klasyczna czy historia kultury. W szczytowym okresie działalności szkoła lwowsko‑warszawska liczyła około osiemdziesięciu zdeklarowanych członków. Za najwybitniejszych przedstawicieli szkoły, poza samym Twardowskim, uważani są:

Zawierucha wojenno‑polityczna XX w. zadała poważne ciosy szkole lwowsko‑warszawskiej. Po wybuchu II wojny światowej wielu jej reprezentantów, w tym studentów i doktorantów, poniosło śmierć bądź wyemigrowało z kraju. Następnie powojenne represje stalinowskie uniemożliwiły lub poważnie utrudniły wielu z nich pracę naukową oraz dydaktyczną. Obecnie w Polsce wielu filozofów czuje się spadkobiercami szkoły lwowsko‑warszawskiej.

R1KaQYqSuRluz1

Zdjęcie przedstawia mężczyznę o pociągłej twarzy. Ma krótkie włosy, brodę oraz bujne wąsy z lekko podkręconymi końcówkami. Patrzy w bok przed siebie. Ubrany jest w garnitur z zawiązaną u szyi muszką i wysokim kołnierzem koszuli.

(1866–1938) – polski filozof, psycholog i pedagog, założyciel lwowsko–warszawskiej szkoły filozofii. Urodził się w polskiej rodzinie zamieszkałej w Wiedniu, gdzie dorastał oraz pobierał edukację. Studiował tam filozofię, filologię klasyczną, matematykę oraz fizykę. Słuchał m.in. wykładów Franza Brentany. Praca habilitacyjna Twardowskiego (O treści i przedmiocie przedstawień) spotkała się ze sporym uznaniem, wpłynęła m.in. na poglądy Edmunda Husserla. Po jej obronie w 1894 r. Twardowski wykładał logikęlogikalogikę na uniwersytecie w Wiedniu. Motywowany ideami patriotycznymi, w 1895 r. przeniósł się do Lwowa. Na tamtejszym uniwersytecie objął katedrę filozofii. Był charyzmatycznym wykładowcą – na jego wykłady przychodziły tysiące ludzi (konieczne było wynajmowanie specjalnych sal poza uniwersytetem). Okazał się także wszechstronnym organizatorem życia naukowego – w 1898 r. współtworzył pismo „Przegląd Filozoficzny”, w 1904 r. założył we Lwowie Polskie Towarzystwo Filozoficzne, a w roku 1911 powołał do życia pismo „Ruch Filozoficzny”. Za jego sprawą Lwów, a następnie inne polskie uczelnie stały się ważnymi nie tylko w Polsce ośrodkami badań filozoficznych i logicznych. Twardowski położył podwaliny pod naukowe badanie i uprawianie psychologii.
Za najważniejsze jego prace uważa się: Wyobrażenia i pojęcia (1898), Zasadnicze pojęcia dydaktyki i logiki (1901), O psychologii, jej przedmiocie, zadaniach, metodzie, stosunku do innych nauk i o jej rozwoju (1913), O istocie pojęć (1924), Rozprawy i artykuły filozoficzne (1927).

Program i postulaty

Przyjeżdżając do Lwowa, Kazimierz Twardowski był zdecydowany wprowadzić w życie filozoficzny program swojego mistrza Franza Brentany, wywodzący się z zasady głoszącej, że metoda filozofii jest taka sama jak metoda nauk empirycznychempiryzmempirycznych. Oznacza to, że filozof zobowiązany jest do formułowania jasnych tez, dających się zweryfikować empirycznie bądź logicznie. Wynikał z tego postulat neutralności światopoglądowej oraz unikania wszelkich spekulacji metafizycznych, czyli takich, które nie rokują, że da się je empirycznie bądź logicznie rozstrzygnąć. Przedstawiciele szkoły lwowsko‑warszawskiej koncentrowali się, na wzór Brentany, na analizie treści wypowiedzi, a nie stanów psychicznych, jakie jej towarzyszą. Głosili także minimalizm, czyli rezygnację z ambicji zbudowania systemu filozoficznego.

Z czasem przedstawiciele szkoły lwowsko‑warszawskiej kładli coraz większy nacisk na badanie języka oraz analizy logiczno‑matematyczne. Dokonali na tym polu wielu znaczących odkryć, które rozsławiły ich szkołę na świecie. W odróżnieniu od innych filozofów analitycznych byli bardziej ostrożni w odrzucaniu tradycyjnych problemów filozoficznych. Już Twardowski zalecał szczegółowe analizowanie tych problemów – czego efektem jest jego stanowisko w sporze: relatywizmrelatywizmrelatywizm kontra obiektywizmobiektywizmobiektywizm. Pod wpływem założyciela szkoły większość jej przedstawicieli opowiadała się po stronie klasycznej koncepcji prawdy (jakkolwiek w jej zmodyfikowanych wersjach) oraz różnych postaci realizmu. Jedną z ważnych cech wyróżniających szkołę jest fakt, że związani z nią uczeni analizowali problemy i możliwości różnych systemów logicznych i matematycznych, nie opowiadając się (niejako biorąc w nawias tę kwestię) po stronie żadnej ogólnej teorii logiki i matematyki.

Słownik