Przeczytaj
Polska leży w strefie lasów liściastych – zrzucających liście na zimę – i mieszanych. Jest w europejskiej czołówce, biorąc pod uwagę powierzchnię lasów. Obecnie wynosi ponad 9,2 mln ha, co odpowiada lesistości 29,6%. Lasy rosną w naszym kraju na glebach najsłabszych, głównie z powodu rozwoju rolnictwa w poprzednich wiekach. Wpływa to na rozmieszczenie typów siedliskowych lasu w Polsce. Obecnie 50,1% powierzchni lasów zajmują siedliska borowe. Na pozostałych obszarach występują siedliska lasowe, głównie mieszane (ok. 49,9%).
Obecna szata roślinna Polski wykształciła się po ustąpieniu lądolodu. Plejstoceńska tundra sprzed 10 tys. lat ewoluowała w naturalny sposób: z zimnolubnych arktycznych lasów w lasy szpilkowe tajgi, te zaś – w ciepłolubne lasy liściaste i mieszane. Większość roślin z okresu plejstocenu (oraz występujących wcześniej – w neogenie i paleogenie) wyginęło. Do dziś na niewielkich, ściśle określonych obszarach (np. jedynie w niektórych górach lub ich części), przetrwały tylko nieliczne gatunki roślin, zwane obecnie endemitamiendemitami, występujące jako:
paleoendemity – to endemity, które istniały przed ostatnim zlodowaceniem; przykładem takich roślin w Tatrach są skalnica tatrzańska i ostróżka tatrzańska, natomiast w Pieninach np. złocień Zawadzkiego.
neoendemity – to zupełnie inne, nowe rośliny, powstałe w plejstocenie, które nie zdołały się rozprzestrzenić poza miejsce powstania, np. modrzew polski, brzoza ojcowska, róża kujawska.
W Polsce występuje też roślinność reliktowa. Relikt to określenie roślinności mającej w przeszłości szerszy zasięg geograficzny, lecz obecnie występującej na terenie znacznie mniejszym. Bardzo często są to formy, które przetrwały zmiany klimatyczne w szczególnych warunkach lokalnych lub które podczas zlodowacenia przeniosły się w pobliżu równika i mimo cofania się lodowca udało im się przetrwać w enklawach oddzielonych od obszaru obecnego występowania (relikt glacjalny). Reliktami kserotermicznymi nazywa się organizmy, które przybyły na jakiś obszar w okresie ocieplenia klimatu (np. pomiędzy zlodowaceniami), a następnie zostały oddzielone od naturalnego obszaru występowania. Relikty glacjalne na terenie Polski to m.in.: brzoza karłowata, dębik ośmiopłatkowy, malina moroszka, wierzba lapońska, bażyna czarna, szarota drobna, zimoziół północny.
Do reliktów kserotermicznych zaliczamy m.in. miłek wiosenny, ostnicę i wisienkę karłowatą.
Oprócz zbiorowisk leśnych szatę roślinną naszego kraju tworzą także łąki, torfowiska i roślinność wodna. Przez obszar Polski przebiegają granice występowania wielu gatunków drzew liściastych i iglastych, m.in. buka, dębu, lipy, jaworu, olszy, cisu, modrzewia, świerka i jodły. Świadczy to o przejściowości klimatu oraz szaty roślinnej Polski.
Zasięgi drzew występujących w Polsce:
Słownik
las iglasty z niewielkimi domieszkami drzew liściastych; zdecydowanie dominuje w nim sosna, a ponadto występuje świerk, dąb, brzoza, jodła; rośnie przeważnie na słabych glebach bielicowych wytworzonych na piaskach polodowcowych
wielogatunkowy las liściasty, niekiedy z domieszką jodły lub modrzewia; główne gatunki drzew to grab i dąb (w dąbrowach), a poza tym buk (w buczynach), brzoza (w brzezinach), klon, osika, jarzębina; rośnie na dobrych, zazwyczaj wilgotnych glebach brunatnych
wielogatunkowy las liściasty powstały w środowisku wilgotnym, najczęściej w dolinach rzek; składają się na niego wierzby, topole, jesiony, wiązy, dęby, olsze; cechuje się bardzo bogatym runem leśnym; w podłożu występują żyzne gleby brunatne, czarne ziemie bagienne lub mady
las liściasty z dominacją olszy czarnej; oprócz niej występuje brzoza, jesion i wierzba; powstaje w środowisku wody stojącej, najczęściej na bagnach i torfowiskach
takson (przeważnie rodzina i niższy) rzadko spotykany, unikatowy dla danego miejsca albo regionu, występujący na ograniczonym obszarze, niestwierdzany poza nim naturalnie