RcMj3FSXO9z4s1

Zdjęcie przedstawia szczupłego, starszego mężczyznę w płaszczu i kapeluszu na głowie. Mężczyzna ma zsunięte na czoło druciane okulary. Trzyma w dłoniach trzcinę. Przed nim, na stołach znajdują się liczne sadzonki tej rośliny.

Geny kumulatywne (geny wielokrotne, geny polimeryczne, poligeny) to genygengeny położone na różnych chromosomachchromosomchromosomach, współuczestniczące w wykształceniu jednej cechy organizmu.

Zazwyczaj odpowiadają za dziedziczenie cech ilościowych, czyli takich, które można zmierzyć przy użyciu różnych metod pomiarowych. Cechy ilościowe wykazują zmienność ciągłą. Mogą one przybierać dowolną wartość pomiędzy minimum a maksimum, a liczba fenotypówfenotypfenotypów w zakresie zmienności ciągłej jest praktycznie nieograniczona.

Istnienie genów kumulatywnych odkrył w 1909 roku szwedzki genetyk Herman Nilsson‑Ehle, który badał dziedziczenie kolorów pszenicy.

Więcej informacji o zmienności ciągłej i nieciągłej w e‑materiale pt. Genetyczne uwarunkowania zmienności ciągłej i nieciągłej.

Przykładem poligenii obrazującym działanie genów kumulatywnych jest trzygenowe dziedziczenie barwy ziarniakówziarniakziarniaków pszenicy (Triticum spp.). Skrzyżowano rośliny rodzicielskie (pokolenie P) pochodzące z czystych liniiczysta liniaczystych linii genetycznych, będące potrójnymi homozygotami, wytwarzające ziarniaki o barwie ciemnoczerwonej i białej. Otrzymano w pierwszym pokoleniu (FIndeks dolny 1₁) rośliny potomne będące potrójnymi heterozygotami, które wykształcają owoce o barwie pośredniej w stosunku do odmian rodzicielskich. Skrzyżowanie potrójnie heterozygotycznych roślin z pokolenia FIndeks dolny 1₁ wykształcających ziarniaki o takiej samej barwie pośredniej skutkuje otrzymaniem w drugim pokoleniu roślin potomnych (FIndeks dolny 2₂) wytwarzających owoce o różnej intensywności barwy w zakresie od ciemnoczerwonej do białej. W pokoleniu FIndeks dolny 2₂ najliczniej reprezentowane są osobniki o pośredniej barwie ziarniaków, a najmniej licznie osobniki o ziarniakach identycznych w stosunku do pokolenia P – czerwonych i białych. Duża zmienność zabarwienia owoców pszenicy wynika z sumującego się wpływu genów kumulatywnych. Ostateczny efekt zależy od liczby alleli dominujących, kodujących wytwarzanie barwnika w nasionach. Zatem im więcej alleliallelalleli dominujących w genotypiegenotypgenotypie rośliny, tym ciemniejsze zabarwienie ziarniaków.

W poligenii geny kumulatywne tworzą układ składający się z genów aktywnych (allele dominujące) i genów neutralnych (allele recesywne). Umownie przyjmuje się, że obecność każdego allelu recesywnego zwiększa natężenie cechy o 3 jednostki. Z kolei udział każdego allelu dominującego zwiększa natężenie cechy o 5 jednostek. Na przykład osobnik o genotypie aabbcc wykazuje natężenie cechy o wartości 18 jednostek, a osobnik o genotypie AABbcc – natężenie cechy o wartości 24 jednostek.

Słownik