R1dC6SA64P2ry1

Obraz przedstawia siedzącego mężczyznę w średnim wieku. Ma gładką twarz, duży nos i ciemne włosy opadające na boki spod biretu. Ubrany jest w dostojne szaty z futrzanym, dużym kołnierzem. Na kołnierzu przewieszony ma zdobiony łańcuch.

Thomas More (1478–1535) pochodził z zamożnej rodziny londyńskiego sędziego. Był z wykształcenia prawnikiem, studiował nauki humanistyczne, znał łacinę i grekę. Przyjaźnił się z europejskimi humanistami, m.in. Hansem HolbeinemHans HolbeinHansem Holbeinem i Erazmem z RotterdamuErazm z RotterdamuErazmem z Rotterdamu, który zadedykował mu swoją Pochwałę głupoty. Od 1504 r. More był członkiem Izby Gmin, od 1510 zastępcą szeryfa Londynu, od 1517 członkiem Tajnej Rady królewskiej. Był pierwszym świeckim Lordem Kanclerzem. Sprzeciwił się przyznaniu królowi prawa weta wobec norm Kościoła katolickiego. Został uwięziony, a następnie ścięty na rozkaz króla Henryka VIII.

Prawdziwie złota książeczka, równie pożyteczna, jak dowcipna o najlepszym urządzeniu republiki i o nowej wyspie Utopii powstała, kiedy More przebywał na polecenie króla z misją dyplomatyczną we Flandrii. Przedłużające się pertraktacje skłoniły nudzącego się pisarza do rozpoczęcia pracy nad „książeczką mającą stanowić literacką zabawę dla humanistów”. Jak zauważa Bartosz Nowacki:

Rd1mgJ1gfWxqM1

Drzeworyt przedstawia wyobrażenie utopijnej krainy leżącej pośrodku wód. Na wodach widoczne okręty. Na dole drzeworytu postacie ludzi w szatach, którzy rozmawiają ze sobą.

Thomas More stworzył nowy gatunek literacki określany mianem utopiiutopiautopii – wizję idealnego ustroju politycznego i porządku społecznego. Choć żartobliwie określana mianem książeczki, Utopia stanowiła wyraz krytycznego podejścia More’a do ówczesnych stosunków społecznych. Przyczyn zła upatrywał on przede wszystkim we własności prywatnej, za biedę ludu obarczał zaś winą króla. Ostatecznie autor Utopii poróżnił się z Henrykiem VIII. Król, dążąc do przeprowadzenia własnego rozwodu z Katarzyną Aragońską, spowodował separację Kościoła angielskiego od rzymskiego zwierzchnictwa. Uchwalony na żądanie władcy w 1534 roku tzw. Akt supremacji głosił, że Henryk VIII jest jedyną i najwyższą głową Kościoła anglikańskiego. Każdy, kto odmawiał uznania tego stanu rzeczy za obowiązujący, miał być karany śmiercią. Thomas More, jako człowiek pobożny i znawca prawa rzymskiego, nie tylko nie zaakceptował decyzji władcy, ale także odmówił uznania prawa do tronu ewentualnych dzieci pochodzących ze związku króla z drugą żoną, Anną Boleyn. Król oskarżył swego sekretarza o zdradę stanu i skazał na szafot.

Dzieło More’a szybko znalazło wielu naśladowców. W roku 1627 Francis Bacon wydał Nową Atlantydę, w której opisał fantastyczną wyspę na Pacyfiku. W XIX wieku brytyjski przedsiębiorca wizjoner, Robert Owen powołał do życia utopijną kolonię o nazwie New Harmony wzorowaną na myśli More’a, w której zamieszkiwali robotnicy. W New Harmony nie istniała własność prywatna i podział na klasy. Wszyscy mieszkańcy mieli pracować dla wspólnego dobra. Owen szczególną wagę przywiązywał do wychowania dzieci, o którym decydowała cała społeczność, dążył do zapewnienia wszystkim mieszkańcom wzorowej opieki medycznej. Stworzona przez niego komuna upadła po dwóch latach.

Choć idei renesansowego myśliciela nigdy nie udało się w pełni wcielić w życie, pozostają one znakiem ludzkich tęsknot za godnym, dostatnim życiem, równością i sprawiedliwością. Irlandzki pisarz Oscar Wilde twierdził, że mapa świata, na której nie ma Utopii, nie jest warta nawet jednego spojrzeniaIndeks górny 111 Indeks górny koniec¹¹¹.

Słownik