Czy Polska może być celem ataku terrorystycznego?

Należy zdać sobie sprawę, co decyduje o tym, że Polska, przynajmniej teoretycznie, może stać się celem ataku terrorystycznegoterroryzmterrorystycznego. Do najistotniejszych tego typu przesłanek należą:

  • członkostwo Polski w strukturach NATO i Unii Europejskiej;

  • udział w misjach w Iraku i Afganistanie;

  • strategiczne partnerstwo ze Stanami Zjednoczonymi;

  • współpraca ze Stanami Zjednoczonymi w obszarze możliwej lokalizacji amerykańskich baz wojskowych (tarcza antyrakietowa) na terenie naszego kraju);

  • pogłoski o istnieniu na terenie Polski więzień dla terrorystów;

  • poprawne stosunki polsko‑izraelskie;

  • organizacja prestiżowych wydarzeń o międzynarodowym zasięgu (np. EURO 2012, szczyt klimatyczny COP24 w 2018 r. w Katowicach, szczyt NATO w 2016 r. w Warszawie);

  • przebywanie na terenie Polski uchodźców kaukaskich, którzy stanowią podatny grunt dla radykalnych islamistów;

  • docieranie do polskiej mniejszości muzułmańskiej przedstawicieli ortodoksyjnych środowisk islamskich.

Ewentualny atak terrorystyczny na Polskę wydaje się prawdopodobny zwłaszcza ze względu na te spośród wyżej wymienionych przesłanek, które związane są z udziałem naszego kraju w międzynarodowej koalicji antyterrorystycznej, oraz wskazujące na nasze strategiczne partnerstwo ze Stanami Zjednoczonymi.

R1KqkOLLPnhkJ
Tłum kibiców podczas meczu Polska–Rosja na Euro 2012 – jednej z międzynarodowych imprez powodujących zwiększoną aktywność służb antyterrorystycznych
Źródło: Graeme Maclean, licencja: CC BY 2.0.

Czy Polska może być bazą terrorystów?

Odrębną kwestią dotyczącą potencjalnego zagrożenia Polski ze strony międzynarodowego terroryzmu jest wykorzystanie terytorium naszego państwa jako bazy logistycznej służącej do akcji wypadowych skierowanych przeciw innym państwom. Decydują o tym położenie Polski w centrum Europy oraz dogodne i łatwe połączenia komunikacyjne z pozostałymi krajami członkowskimi. Dodatkowym „ułatwieniem” dla terrorystów są:

  • dość liberalna polityka wizowa;

  • otwartość granic;

  • duża liczba zagranicznych inwestycji.

Otwartość ta sprzyja także procesom migracyjnym w postaci napływu ludności arabskiej, wśród której mogą znajdować się osoby powiązane lub sympatyzujące ze środowiskami terrorystycznymi. Te czynniki sprawiają, że rola Polski jako państwa tranzytowegopaństwo tranzytowepaństwa tranzytowego w procederze terrorystycznym jest całkiem realna.

Co może być celem ataku terrorystycznego?

Szczególne znaczenie dla przeciwdziałania zagrożeniom terrorystycznym ma tworzenie i aktualizacja listy potencjalnych celów ataków terrorystycznych. Do miejsc takich należą przede wszystkim:

R1Xz3g0IOOxTd
Mapa myśli. Lista elementów: Nazwa kategorii: [bold]potencjalne cele [br]ataków terrorystycznych[/]Elementy należące do kategorii [bold]potencjalne cele [br]ataków terrorystycznych[/]Nazwa kategorii: obiekty i instytucje[br] społeczneNazwa kategorii: obiekty[br] przemysłoweNazwa kategorii: obiekty i miejsca [br]historyczneKoniec elementów należących do kategorii [bold]potencjalne cele [br]ataków terrorystycznych[/]
Źródło: Englishsquare.pl sp. z o.o., licencja: CC BY-SA 3.0.

Są to miejsca ważne z uwagi na rolę, jaką odgrywają w systemie funkcjonowania państwa i jego obywateli. Z drugiej zaś strony charakteryzują się występowaniem dużych skupisk ludzi (pracownicy tychże instytucji i petenci), pozwalając terrorystom na uzyskanie efektu zastraszenia społeczeństwa dużą liczbą ofiar i znacznymi stratami, powstałymi w wyniku zamachu. Do takich instytucji i miejsc można choćby zaliczyć wszelkiego rodzaju urzędy, szpitale, lotniska, stacje paliw, szkoły, kościoły itd.

Obserwuje się następującą ogólnoświatową tendencję dotyczącą zamachów terrorystycznych: rzadziej przeprowadza się zamachy na cele tzw. twarde (o ograniczonym dostępie i dobrze chronione, np. urzędy państwowe), a częściej na tzw. cele miękkie (obiekty słabo chronione, duże skupiska osób, np. msze czy koncerty). Powodem jest z jednej strony to, że cele twarde są trudniej dostępne dla terrorystów, najczęściej posiadają własne systemy ochrony, strażników itp. Z drugiej zaś strony atak terrorystyczny wymierzony w duże skupiska ludności pociąga za sobą znaczną liczbę ofiar, więc agresorzy osiągają efekt medialny, oddziałują na psychikę, wywołują strach.

Za miękkie cele ataków terrorystycznych uznaje się przede wszystkim kościoły i miejsca kultu religijnego. Są to w większości obiekty niechronione przez żadne służby, każdy ma do nich swobodny dostęp i bez ograniczeń może poruszać się w ich obrębie. Duża liczba wiernych w trakcie nabożeństw i świąt jest dodatkowym argumentem przemawiającym za wyborem takiego obiektu na cel zamachu. Ponadto atak miałby symboliczny charakter, gdyż radykałowie islamscy są wrogo nastawieni do religii katolickiej (wojna z niewiernymi).

RS4onWjCYmMtl
Policjanci z Biura Operacji Antyterrorystycznych KGP podczas ćwiczeń
Źródło: Marek Krupa/Komenda Główna Policji, dostępny w internecie: policja.pl [dostęp 15.04.2021 r.], licencja: CC BY-SA 3.0.

Jak Polska jest przygotowana na wypadek ataku?

Z powyższych rozważań wynika, że zarówno organy kierownicze państwa, jak i społeczeństwo polskie nie powinny bagatelizować potencjalnych zagrożeń ze strony międzynarodowego terroryzmuterroryzm międzynarodowymiędzynarodowego terroryzmu. Szczególną rolę w kształtowaniu świadomości w tej materii odgrywa szeroko pojęta edukacja przygotowująca ludność na wypadek ataku terrorystów. Istotne są także: stabilizacja nastrojów społecznych, wskazywanie dzięki edukacji, że najistotniejszym elementem po zamachu jest zachowanie rozsądku i spokoju, podporządkowanie się istniejącym procedurom, nieuleganie panice, współpraca z wyspecjalizowanymi jednostkami, wzajemna pomoc międzyludzka. Ważne jest, aby edukacja ta prowadzona była na wszystkich szczeblach polskiego systemu nauczania.

Poziomy systemu antyterrorystycznego

RbcVq19kP5FXH1
Mapa myśli. Lista elementów: Nazwa kategorii: [bold]poziomy systemu[br] antyterrorystycznego[/]Elementy należące do kategorii [bold]poziomy systemu[br] antyterrorystycznego[/]Nazwa kategorii: [bold]poziom strategiczny:[/][br]działania [br]o charakterze [br]systemowymElementy należące do kategorii [bold]poziom strategiczny:[/][br]działania [br]o charakterze [br]systemowymNazwa kategorii: Prezes[br] Rady Ministrów[br] i Rada Ministrów[br] podejmują [br]kluczowe działania[br] o charakterze[br] systemowym[br] w zakresie ochrony[br] antyterrorystycznej [br]krajuNazwa kategorii: organy[br] opiniodawczo-[br]-doradczeElementy należące do kategorii organy[br] opiniodawczo-[br]-doradczeNazwa kategorii: Międzyresortowy [br]Zespół ds. [br]Zagrożeń [br]TerrorystycznychNazwa kategorii: Kolegium ds. Służb [br]Specjalnych [br]i Rządowy Zespół [br]Zarządzania [br]KryzysowegoKoniec elementów należących do kategorii organy[br] opiniodawczo-[br]-doradczeNazwa kategorii: minister właściwy [br]ds. wewnętrznych,[br] jako podmiot wiodący[br] w fazie przygotowania, [br]reagowania i odbudowy[br] w kontekście zagrożeń [br]o charakterze [br]terrorystycznymNazwa kategorii: Szef Agencji[br] Bezpieczeństwa [br]Wewnętrznego,[br] jako podmiot wiodący [br]w fazie zapobiegania [br]zagrożeniom[br] o charakterze[br] terrorystycznymKoniec elementów należących do kategorii [bold]poziom strategiczny:[/][br]działania [br]o charakterze [br]systemowymNazwa kategorii: [bold]poziom operacyjny:[/][br]koordynacja [br]wymiany informacjiElementy należące do kategorii [bold]poziom operacyjny:[/][br]koordynacja [br]wymiany informacjiNazwa kategorii: Centrum [br]Antyterrorystyczne[br] ABWNazwa kategorii: Rządowe Centrum [br]Bezpieczeństwa [br]w odniesieniu [br]do kwestii związanych [br]z zarządzaniem [br]kryzysowymKoniec elementów należących do kategorii [bold]poziom operacyjny:[/][br]koordynacja [br]wymiany informacjiNazwa kategorii: [bold]poziom taktyczny:[/][br]realizacja zadań[br] ustawowychElementy należące do kategorii [bold]poziom taktyczny:[/][br]realizacja zadań[br] ustawowychNazwa kategorii: poszczególne służby [br]i instytucje,[br] do zadań których należy[br] antyterrorystyczna [br]ochrona państwaElementy należące do kategorii poszczególne służby [br]i instytucje,[br] do zadań których należy[br] antyterrorystyczna [br]ochrona państwaNazwa kategorii: ABW, AW, [br]Policja, SG, SKW, [br]SWW, ŻW, SOP,[br] RCB, PSP, MON, GIIF,[br] Służba Celno-Skarbowa,[br] MSZ, Prokuratura[br] Krajowa, BBN,[br] organy [br]samorządoweKoniec elementów należących do kategorii poszczególne służby [br]i instytucje,[br] do zadań których należy[br] antyterrorystyczna [br]ochrona państwaKoniec elementów należących do kategorii [bold]poziom taktyczny:[/][br]realizacja zadań[br] ustawowychKoniec elementów należących do kategorii [bold]poziomy systemu[br] antyterrorystycznego[/]
Oprac. na podst.: Ministerstwo Spraw Wewnętrznych i Administracji, Poziomy systemu antyterrorystycznego i fazy działań antyterrorystycznych, gov.pl [dostęp: 12.10.2021 r.].
Źródło: Englishsquare.pl sp. z o.o., licencja: CC BY-SA 3.0.

Fazy działań antyterrorystycznych

RDm1wd70CCEmt
Faza zapobiegania rozpoznawanie zagrożeń; ochrona granicy państwowej; działania wywiadowcze i kontrwywiadowcze; ochrona obywateli i placówek RP poza granicami państwa; monitorowanie środków masowego przekazu; wymiana informacji; przeciwdziałanie finansowaniu terroryzmu; ochrona cyberprzestrzeni; zapobieganie radykalizacji i rekrutacji do organizacji terrorystycznych; polityka migracyjna i azylowa oraz integracja; polityka informacyjna i edukacyjna., Faza przygotowań opracowywanie planów i zwiększanie zasobów; zdolność do reagowania na zagrożenia CBRN (chemiczne, biologiczne, radiologiczne i nuklearne); ocena zabezpieczenia potencjalnych celów ataku; ochrona infrastruktury krytycznej; ochrona systemów transportowych; ochrona skupisk ludzkich; współpraca z sektorem prywatnym; organizacja ćwiczeń i szkoleń., Faza reagowania działania na miejscu zdarzenia, w tym działania kontrterrorystyczne, czynności operacyjno-rozpoznawcze i dochodzeniowo-śledcze; współpraca cywilno-wojskowa; komunikacja ze społeczeństwem; pomoc ofiarom., Faza odbudowy odtwarzanie sił i środków oraz doskonalenie procedur.
Oprac. na podst.: Ministerstwo Spraw Wewnętrznych i Administracji, Poziomy systemu antyterrorystycznego i fazy działań antyterrorystycznych, gov.pl [dostęp: 12.10.2021 r.].

Polska nigdy jeszcze nie doświadczyła ataku ze strony ugrupowań terrorystycznych, zatem trudno określić, jak zachowałoby się społeczeństwo w obliczu takiego zagrożenia. Nie da się także przewidzieć, w jakim stopniu sprawdziłyby się wypracowane dotychczas metody i procedury postępowania w sytuacjach kryzysowych. Niemniej procedury te muszą być gotowe na wypadek pojawienia się zagrożenia. Potrzebne są także wyspecjalizowane służby odpowiedzialne za nasze bezpieczeństwo, korzystające z własnych i międzynarodowych doświadczeń.

Słownik

ekstremizm
ekstremizm

wyznawanie skrajnych poglądów, stosowanie ostatecznych środków dla osiągnięcia celu politycznego, religijnego, ekonomicznego lub ideologicznego

fundamentalizm religijny
fundamentalizm religijny

rygorystyczne przestrzeganie zasad i norm wyznaczonych przez doktrynę religijną, połączone często z narzucaniem tych zasad innym członkom społeczności niekoniecznie wyznającym tą samą religię

państwo tranzytowe
państwo tranzytowe

państwo niebędące bezpośrednim celem działań terrorystów, znajdujące się jednak na ich drodze do właściwych celów ataków

terroryzm
terroryzm

działania przestępcze skierowane przeciwko państwom lub społeczeństwom, których zamiarem jest wymuszenie realizacji celów politycznych organizacji przez zastraszenie ludności

terroryzm międzynarodowy
terroryzm międzynarodowy

rodzaj terroryzmu, w którym terroryści działają na całym świecie; jest uzasadniony ideologicznie, dotyczy on zawsze wielu krajów i społeczeństw; cele ataków są rozmieszczone w różnych miejscach na świecie (nie istnieje ograniczenie terytorialne dla działań terrorystów); członkowie ugrupowań o charakterze terrorystycznym nie są obywatelami jednego państwa (dodatkowo rozszerzają działalność siatki terrorystycznej w państwach, których są obywatelami)