Przyjęte skalowanie wieku Wszechświata do jednego roku oznacza, że jednej sekundzie w tej skali odpowiada 437,5 lat, a jednej dobie – 37,8 mln lat. Miejmy te wielkości na względzie, gdy omawiać będziemy wybrane zagadnienia z ewolucji Wszechświata.

R1diJT2N16Mua
Kalendarz kosmiczny rozpoczyna się w momencie Wielkiego Wybuchu – najwcześniejszego wydarzenia w obserwowalnym Wszechświecie. To właśnie Wielki Wybuch odpowiada za powstanie wszystkich obiektów we Wszechświecie.
Źródło: NASA, JPL, STScI Hubble Deep Field Team, dostępny w internecie: flickr.com, licencja: CC BY-NC 2.0.

Według kalendarza kosmicznego Wielki Wybuch nastąpił 1 stycznia o północy, wtedy to narodził się Wszechświat z niezwykle małego, gęstego i gorącego punktu. Należy mieć świadomość, że nie był to wybuch podobny do eksplozji petardy – z rozbłyskiem i dużym hukiem. Nie było centrum eksplozji – Wielki Wybuch nastąpił wszędzie. Nie nastąpiła różnica ciśnień (gęstość i ciśnienie były wszędzie takie same), które napędziłyby eksplozję. Materia zaczęła się jednocześnie rozszerzać i ochładzać. Z każdą sekundą stawała się coraz zimniejsza i większa. Obniżenie temperatury pozwoliło na przekształcenie energii w cząstki elementarne, a następnie w atomy.

Dopiero 22 stycznia zaczęły tworzyć się pierwsze galaktykigalaktykigalaktyki, a Droga Mleczna, w której znajduje się Układ Słoneczny, zaczęła formować się 16 marca, przy czym dysk Drogi Mlecznej powstał dopiero 12 maja. Należy podkreślić, że nasza galaktyka nie jest szczególnie wyjątkowa we Wszechświecie. W jej skład wchodzi od 100 do 400 miliardów gwiazd. Ma ona budowę spiralną z poprzeczkągalaktyka spiralna z poprzeczkąspiralną z poprzeczką. Jej wielkość szacowana jest na około 100 000 lat świetlnychrok świetlnylat świetlnych, a grubość na około 1 000 lat świetlnych.

Nasz Układ Słoneczny zaczął się formować 2 września, a z 6 września pochodzą najstarsze skały znane na Ziemi. Gdzieś pomiędzy tymi dwiema datami musiała uformować się sama Ziemia. Osiem dni później pojawiły się pierwsze ślady życia biotycznego na naszej planecie. Jednak właściwe formy życia (m.in. prokarioty) pojawiły się tydzień później. Natlenienie atmosfery nastąpiło dopiero 28 października, co pozwoliło na rozwój nowych organizmów wykorzystujących oddychanie tlenowe.

Na pierwsze proste zwierzęta trzeba było poczekać aż do 7 grudnia. Tydzień później pojawiły się pierwsze stawonogi, a 17 grudnia – ryby i płazy. Od 20 do 23 grudnia wykształcały się kolejno rośliny lądowe, owady, płazy i gady. 23 grudnia miało miejsce ważne wydarzenie w dziejach Ziemi. Ponad 90% żyjących wówczas gatunków nagle wymarło. Do dziś nie wiemy, co było przyczyną tej nagłej katastrofy. Hipotez jest kilka, a do najważniejszych zaliczamy: procesy wulkaniczne, dryf kontynentów czy katastrofę kosmiczną. 25 grudnia pojawiły się dinozaury, a w kolejnych dniach ssaki i ptaki oraz kwiaty. 30 grudnia o 6:24 nastąpiło wymieranie tych wielkich zwierząt.

W ten sposób dochodzimy do ostatniego dnia roku. 31 grudnia działo się naprawdę wiele interesujących rzeczy. Wczesnym porankiem (6:05) pojawiły się małpy, a po południu (14:24) – pierwsze hominidy (człowiekowate). Pierwotni ludzie, wraz ze swoimi narzędziami kamiennymi, pojawili się późnym wieczorem (22:24). Ogień został poskromiony kwadrans przed północą (23:44). Ludzie nam współcześni pod względem anatomicznym pojawili się o 23:52. Za pięć dwunasta rozpoczął się ostatni okres zlodowacenia na Ziemi, który skończył się 27 sekund przed północą. Niemalże w tym samym czasie ludzie przeszli od koczowniczego do osiadłego trybu życia, ucząc się uprawiać rolę. 12 sekund przed północą zaczęliśmy posługiwać się pierwszymi formami pisma. 9 sekund później podboje rozpoczęło Imperium Rzymskie i miały miejsce narodziny Jezusa Chrystusa. Dwie sekundy przed północą odbywały się wyprawy krzyżowe oraz nastąpiło odkrycie obu Ameryk przez Krzysztofa Kolumba. Historia nowożytna, a więc okres ostatnich 437,5 lat, to ostatnia sekunda przed północą.

Należy mieć świadomość, że wiek wielu z przytoczonych wydarzeń z historii Wszechświata nie jest do końca znany. Wciąż udoskonalane narzędzia pomiaru i prowadzanie nowych badań pozwalają często na dokładniejsze określenie czasu poszczególnych wydarzeń. Dlatego też skonstruowany przez nas kalendarz kosmiczny nie jest z pewnością ostateczną wersją historii ewolucji Wszechświata. Niemniej ukazuje on w sposób obrazowy i – co najważniejsze – bardziej przystępny, wielkie różnice czasu, jakie miały miejsce pomiędzy kolejnymi wydarzeniami w powstaniu Wszechświata. Z tego względu kalendarz kosmiczny ma ogromną wartość edukacyjną.

Słownik

galaktyki
galaktyki

systemy gwiazdowo‑pyłowe o olbrzymiej wielkości zawierające miliardy gwiazd; widoczne na niebie w postaci obiektów mgławicowych

galaktyka spiralna z poprzeczką
galaktyka spiralna z poprzeczką

rodzaj galaktyki spiralnej posiadający charakterystyczny pas jaśniejszych gwiazd przebiegający przez jej środek

rok świetlny
rok świetlny

jednostka astronomiczna wykorzystywana do pomiaru długości; jest ona równa odległości, jaką przebywa światło w próżni w ciągu jednego roku zwrotnikowego; wynosi ona 9 460 730 472 580,8 km (9,46 biliona km)