Wróć do informacji o e-podręczniku Wydrukuj Pobierz materiał do PDF Pobierz materiał do EPUB Pobierz materiał do MOBI Zaloguj się, aby dodać do ulubionych Zaloguj się, aby skopiować i edytować materiał Zaloguj się, aby udostępnić materiał Zaloguj się, aby dodać całą stronę do teczki
bg‑yellow

Szkielet człowieka

R1BZ7E0SnOSV91
Szkielet człowieka składa się z 206 kości, w większości połączonych ze sobą stawami. Wyróżniamy szkielet osiowy (czaszka, klatka piersiowa, kręgosłup), szkielet obręczy (barkowej i miednicowej) oraz szkielet kończyny górnej i dolnej.
Źródło: Przedmiotowy model 3D został opracowany przez Englishsquare.pl Sp. z o.o. na podstawie materiału źródłowego zakupionego w ramach serwisu: www.turbosquid.com. Jakiekolwiek dalsze użycie tego modelu 3D podlega wszelkim ograniczeniom opisanym w licencji opublikowanej na powołanej stronie internetowej, tylko do użytku edukacyjnego na zpe.gov.pl.
bg‑yellow

Szkielet osiowy

bg‑gray4

Kości czaszki

RFcpLJ2q0xaFW
Czaszka osłania mózgowie oraz spełnia funkcję ochronną lub podporową w stosunku do innych narządów położonych w obrębie głowy.
Źródło: Przedmiotowy model 3D został opracowany przez Englishsquare.pl Sp. z o.o. na podstawie materiału źródłowego zakupionego w ramach serwisu: www.turbosquid.com. Jakiekolwiek dalsze użycie tego modelu 3D podlega wszelkim ograniczeniom opisanym w licencji opublikowanej na powołanej stronie internetowej, tylko do użytku edukacyjnego na zpe.gov.pl.
bg‑gray2

Budowa mózgoczaszkimózgoczaszkamózgoczaszki

Ro9JvbrwszdRf1
Wybierz jedno nowe słowo poznane podczas dzisiejszej lekcji i ułóż z nim zdanie.
Źródło: Przedmiotowy model 3D został opracowany przez Englishsquare.pl Sp. z o.o. na podstawie materiału źródłowego zakupionego w ramach serwisu: www.turbosquid.com. Jakiekolwiek dalsze użycie tego modelu 3D podlega wszelkim ograniczeniom opisanym w licencji opublikowanej na powołanej stronie internetowej, tylko do użytku edukacyjnego na zpe.gov.pl.
bg‑gray2

Budowa trzewioczaszkitrzewioczaszkatrzewioczaszki

R1E39SVhEajru1
Wybierz jedno nowe słowo poznane podczas dzisiejszej lekcji i ułóż z nim zdanie.
Źródło: Przedmiotowy model 3D został opracowany przez Englishsquare.pl Sp. z o.o. na podstawie materiału źródłowego zakupionego w ramach serwisu: www.turbosquid.com. Jakiekolwiek dalsze użycie tego modelu 3D podlega wszelkim ograniczeniom opisanym w licencji opublikowanej na powołanej stronie internetowej, tylko do użytku edukacyjnego na zpe.gov.pl.
bg‑gray4

Kości klatki piersiowej

Szkielet klatki piersiowej składa się z 12 par żeber, które łączą się od strony tylnej z powierzchniami stawowymi kręgów, oraz z mostka. Wyróżniamy:

  • 7 par żeber, które łączą się z przodu z mostkiem za pomocą chrząstek, tzw. żebra właściwe;

  • 3 pary żeber, które łączą się wspólną chrząstką, tzw. żebra rzekome;

  • 2 pary żeber, które pozostają niepołączone z mostkiem, tzw. żebra wolne.

Mostek to wydłużona, płaska kość złożona z trzonu, rękojeści i wyrostka mieczykowatego. Górny koniec mostka łączy się z obojczykami, a brzegi boczne – z chrząstkami pierwszych 7 lub 8 par żeber.

R1864fnI1t2Cg1
Ilustracja interaktywna przedstawia kości klatki piersiowej w czterech ujęciach: od przodu, lewym półbokiem, z lewej strony oraz z tyłu. Na pierwszej ilustracji, od przodu ukazane są: 1. Żebra właściwe – pary żeber od 1 do 7, połączone z mostkiem, 2. Żebra rzekome – pary żeber od 8 do 10 łączące się z mostkiem pośrednio za pomocą wspólnej chrząstki, 3. Żebra wolne – pary żeber 11 i 12, niepołączone z mostkiem, 4. Mostek – długa, płaska kość stanowiąca środkową część przedniej ściany klatki piersiowej człowieka.
Klatka piersiowa człowieka stanowi ochronę dla narządów mieszczących się w jamie piersiowej, rusztowanie dla mięśni części piersiowej tułowia oraz oparcie dla obręczy barkowej i kończyn przednich.
Źródło: Przedmiotowy model 3D został opracowany przez Englishsquare.pl Sp. z o.o. na podstawie materiału źródłowego zakupionego w ramach serwisu: www.turbosquid.com. Jakiekolwiek dalsze użycie tego modelu 3D podlega wszelkim ograniczeniom opisanym w licencji opublikowanej na powołanej stronie internetowej, tylko do użytku edukacyjnego na zpe.gov.pl.
bg‑gray4

Kręgosłup

bg‑gray2
Budowa kręgosłupa i jego fizjologiczne krzywizny
R1A51gR9gbPLq1
Wymyśl pytanie na kartkówkę związane z tematem materiału.
bg‑gray2
Liczba kręgów
RU7cWYSlVg18Q1
Wybierz jedno nowe słowo poznane podczas dzisiejszej lekcji i ułóż z nim zdanie.
Źródło: Przedmiotowy model 3D został opracowany przez Englishsquare.pl Sp. z o.o. na podstawie materiału źródłowego zakupionego w ramach serwisu: www.turbosquid.com. Jakiekolwiek dalsze użycie tego modelu 3D podlega wszelkim ograniczeniom opisanym w licencji opublikowanej na powołanej stronie internetowej, tylko do użytku edukacyjnego na zpe.gov.pl.
bg‑gray2
Budowa typowego kręgu
R32fQZRSdHVVM1
Wymyśl pytanie na kartkówkę związane z tematem materiału.
Źródło: Przedmiotowy model 3D został opracowany przez Englishsquare.pl Sp. z o.o. na podstawie materiału źródłowego zakupionego w ramach serwisu: www.turbosquid.com. Jakiekolwiek dalsze użycie tego modelu 3D podlega wszelkim ograniczeniom opisanym w licencji opublikowanej na powołanej stronie internetowej, tylko do użytku edukacyjnego na zpe.gov.pl.
bg‑yellow

Szkielet obręczy i kończyn

bg‑gray4

Obręcz barkowa

RujTWk7ujySdY1
Wybierz jedno nowe słowo poznane podczas dzisiejszej lekcji i ułóż z nim zdanie.
Źródło: Przedmiotowy model 3D został opracowany przez Englishsquare.pl Sp. z o.o. na podstawie materiału źródłowego zakupionego w ramach serwisu: www.turbosquid.com. Jakiekolwiek dalsze użycie tego modelu 3D podlega wszelkim ograniczeniom opisanym w licencji opublikowanej na powołanej stronie internetowej, tylko do użytku edukacyjnego na zpe.gov.pl.
bg‑gray4

Obręcz miednicowa (biodrowa)

RKlfIIVgtEVem1
Wybierz jedno nowe słowo poznane podczas dzisiejszej lekcji i ułóż z nim zdanie.
Źródło: Przedmiotowy model 3D został opracowany przez Englishsquare.pl Sp. z o.o. na podstawie materiału źródłowego zakupionego w ramach serwisu: www.turbosquid.com. Jakiekolwiek dalsze użycie tego modelu 3D podlega wszelkim ograniczeniom opisanym w licencji opublikowanej na powołanej stronie internetowej, tylko do użytku edukacyjnego na zpe.gov.pl.

Więcej na temat szkieletu obręczy przeczytasz w e‑materiale „Obręcz miednicowa i barkowa człowieka”PTwoLeNKr„Obręcz miednicowa i barkowa człowieka”.

bg‑yellow

Stawy

Stawy to ruchome połączenia kościkościkości. Mogą być proste (gdy łączą dwie kości) albo złożone (kiedy łączą trzy lub więcej kości). W budowie stawu wyróżniamy:

  • chrząstki stawowe – powlekające powierzchnie stawowe kości;

  • szczelinowatą jamę stawową – między chrząstkami stawowymi oraz między kośćmi i ścianą torebki; zawiera maź stawowąmaź stawowamaź stawową.

bg‑gray4

Budowa stawu

RkXgX86no1LnD
Budowa stawu na przykładzie stawu kolanowego.
Źródło: Englishsquare.pl Sp. z o.o., licencja: CC BY-SA 3.0.
bg‑gray4

Wybrane rodzaje stawów

R1S0X9ti7dBKS1
Ilustracja interaktywna przedstawia pięć rodzajów stawów: 1. Staw kulisty, w którym jedna powierzchnia stawowa jest wykształcona w formie wycinka kuli, druga jest jej negatywem (czyli posiada wcięcie). 2. Staw elipsoidalny, w którym na przekroju jedna powierzchnia ma kształt eliptyczny, wypukły w stosunku do swojej osi długiej i krótkiej, a druga powierzchnia jest wklęsła. 3. Staw siodełkowaty, w którym obie powierzchnie stawowe są wklęsłe w kierunku jednej osi, a wypukłe w kierunku osi prostopadłej, przypominając kształtem siodło. 4. Staw zawiasowy, w którym jedna powierzchnia stawowa jest wykształcona w formie bloczka, druga jest jego negatywem (czyli posiada wcięcie). 5. Staw obrotowy, w którym jedna powierzchnia stawowa w kształcie walca obraca się w stosunku do drugiej.
Wybrane rodzaje stawów.
Źródło: Produnis, Wikimedia Commons, licencja: CC BY-SA 3.0.

Przykłady stawów danego rodzaju:

  • staw kulisty – staw ramienny oraz biodrowy;

  • staw elipsoidalny – staw promienno‑nadgarstkowy;

  • staw siodełkowaty – staw nadgarstkowo‑śródręczny kciuka;

  • staw zawiasowy – staw promieniowo‑łokciowy oraz staw kolanowy;

  • staw obrotowy – staw szczytowo‑obrotowy (znajdujący się pomiędzy pierwszymi dwoma kręgami szyjnymi kręgosłupa).

Strzałki na poniższych ilustracjach wskazują możliwość ruchu w jednej (staw zawiasowy, staw obrotowy) lub wielu płaszczyznach (staw kulisty wolny).

1

Słownik

kości
kości

elementy szkieletu kręgowców zbudowane z tkanki kostnej; pełnią funkcje ochronne, podporowe, częściowo krwiotwórcze (znajduje się w nich szpik kostny); stanowią bierny narząd ruchu, a także magazyn jonów wapniowych i fosforanów

maź stawowa
maź stawowa

śluzowata ciecz wydzielana do jam stawów przez komórki błony maziowej (wewnętrznej warstwy torebki stawowej); powleka chrząstkę pokrywającą powierzchnie stawowe i zmniejsza tarcie, co polepsza sprawność działania stawu, ponadto uczestniczy w odżywianiu chrząstki stawowej

mózgoczaszka
mózgoczaszka

część czaszki okrywająca mózg i ochraniająca narządy zmysłów

torebka stawowa
torebka stawowa

struktura błoniasta stawu; zewnętrzną warstwą torebki stawowej jest błona włóknista (przedłużenie okostnej), której wytworem są więzadła wzmacniające staw, a wewnętrzną warstwą – błona maziowa produkująca maź stawową

trzewioczaszka
trzewioczaszka

część twarzowa czaszki; stanowi rusztowanie dla początkowych odcinków układu pokarmowego i oddechowego