Niedoskonałość ludzka
Konserwatyści, w przeciwieństwie do liberałów, wierzyli, że każdy człowiek jest obciążony grzechem pierworodnym i dlatego przez całe życie ma większą skłonność do czynienia zła niż dobra. Stąd konieczność oparcia się na autorytecie państwa i Kościoła, które, wprowadzając surowe kary, powinny zapewnić bezpieczeństwo i swoimi działaniami powstrzymywać i bronić jednostkę przed jej naturalnymi skłonnościami. Zdaniem przedstawicieli konserwatyzmu „korzenie zła tkwią w jednostce, a nie w społeczeństwie”. Natomiast dla poczucia bezpieczeństwa jednostki potrzebują życia w uporządkowanych wspólnotach, ponieważ są zepsute moralnie, skażone przez egoizm.

Silne państwo
Trudno się dziwić, że wychodząc z takiego założenia, konserwatyści byli zwolennikami silnego państwa, które mogłoby utrzymać porządek wśród zdemoralizowanych jednostek. Konserwatyści nie wierzyli przy tym w możliwość resocjalizacji. Ich zdaniem od popełnienia zbrodni powstrzymywać może jedynie surowość kary.

Autorytet
Silne państwo to władza oparta na autorytecie elit, przywództwo wywodzące się z arystokratycznego urodzenia i wychowania. To przejęcie z pokolenia na pokolenie prawa do kierowania państwem i społeczeństwem oraz odpowiedzialności za podejmowane w imieniu państwa i społeczeństwa decyzje. Konserwatyści byli przekonani, że prawo arystokratów do sprawowania władzy wynika z ich urodzenia, a także z tradycji sprawowania władzy przez ich przodków, wychowania młodego pokolenia do decydowania i odpowiedzialności za swoje decyzje, w końcu z odpowiedniego kształcenia elit. Ponieważ dostęp do edukacji był ograniczony, zdaniem konserwatystów należało również ograniczyć dostęp do sprawowania władzy. Edmund Burke w Rozważaniach o rewolucji francuskiej pisał:

Cały gwałtowny krzyk przeciwko arystokracji to nic innego, jak tylko zwalczanie honoru i uprzywilejowania, które to uprzywilejowanie jest głęboko zakorzenione w zwyczajach, prawach i opinii publicznej naszego kraju [Anglii] i wyrasta z szacunku dla wieków. Krzyk ten wcale nie wywołuje strachu, ale oburzenie. (…) Arystokracja jest ozdobą obywatelskiego porządku. Jest ona korynckim kapitelem zwieńczającym społeczeństwo (…).

Społeczeństwo jest rzeczywiście umową, ale umową trwałą między wieloma generacjami ludzi: umową między tymi, którzy żyją teraz, a tymi, którzy umarli, i między tymi, którzy dopiero się w przyszłości urodzą. Każda umowa może być unieważniona, ale nie ta (…).

Duża rola Kościoła
Jednak zdaniem konserwatystów autorytet państwa powinien być wsparty autorytetem Kościoła.

Wiemy, co jest lepsze, czujemy wewnętrznie, że religia jest mózgiem każdego społeczeństwa i środkiem całego dobra i porządku. Wiemy (…), że ateizm jest przeciwny nie tylko rozsądkowi, ale naszemu instynktowi, że bez religii nie można przetrwać długo (…).
(Edmund Burke, Rozważania o rewolucji francuskiej, Warszawa 2008, s. 107).

Tylko te dwie współdziałające ze sobą instytucje mogły utrzymać społeczeństwo w poszanowaniu prawa i tradycji.

Tradycja
Miała ona leżeć u podstaw konserwatywnego społeczeństwa. Tradycyjne były role społeczne, podkreślające znaczenie mężczyzny w rodzinie i wskazujące kobiecie miejsce opiekunki ogniska domowego. Tradycyjna była również wielopokoleniowość i nierozerwalność rodzin. To w rodzinach przekazywano tradycję, uczono pracy i odpowiedzialności, poszanowania autorytetów. W końcu to w rodzinie liczył się autorytet ojca. Rodzina pełniła również funkcję stratyfikacyjną.

Hierarchia społeczna
W doktrynie konserwatywnej bardzo mocno zakorzeniona była tradycyjna hierarchia społeczna. Zwolennicy doktryny uważali nierówności społeczne za naturalne odzwierciedlenie różnych ról i obowiązków. Ich zdaniem, pozycja jednostki była zdeterminowana przez szczęście i urodzenie. Tak więc konserwatyści z dużą ostrożnością podchodzili do procesów migracji społecznej.

Organicyzm
Społeczeństwa konserwatywne były zamknięte, hołdowały zasadzie organicyzmu. Jest to bezpośredni skutek ich hierarchizacji. Zdaniem konserwatystów, każdy członek społeczeństwa (w ich pojęciu wspólnoty) został postawiony przez los i tradycję na określonej pozycji w hierarchii i otrzymał konkretne zadania, które powinien wykonywać dobrze i odpowiedzialnie dla dobra wspólnego. Nie ma tu miejsca na osobiste ambicje czy awans społeczny. Bóg wyznacza nam miejsce w społeczeństwie, a państwo i Kościół pomagają nam wypełniać wolę Bożą. Przy tym podejściu konserwatyści nie proponowali jednak opieki państwa lub społeczeństwa nad wykluczonymi grupami społecznymi, pozostawiając zainteresowanie nimi organizacjom charytatywnym.

Własność
Ważnym czynnikiem charakteryzującym każdą doktrynę polityczną jest jej stosunek do własności i gospodarki. Konserwatyści podkreślali znaczenie własności prywatnej jako wartości gwarantującej poczucie bezpieczeństwa. Nakładali również na państwo obowiązek ochrony tej własności. Byli zwolennikami wolnej konkurencji i braku ingerencji państwa w gospodarkę, równocześnie podkreślając znaczenie trwałych majątków i tradycji w zarządzaniu nimi.

Pragmatyzm
Kończąc charakterystykę klasycznego konserwatyzmu z przełomu XVIII i XIX w., trzeba jeszcze wskazać na charakterystyczny dla tej doktryny pragmatyzm i niechęć do zmian: Nie należy zmieniać rzeczy już ustalonych i istniejących – napominał Edmund Burke. Konserwatyści byli zwolennikami kształtowania działań przez praktyczne okoliczności i cele. Ich następcy dostrzegli zmiany cywilizacyjne i uznali konieczność rewizji założeń doktryny. Nigdy jednak nie byli skłonni uznać zmian rewolucyjnych.