Podsumowanie analizy fragmentu Aktu I Szewców Ignacego Witkiewicza

Postacie

Postacie dramatu są dalekie od typowości i reprezentatywności. Należą do określonych klas społecznych, ale wypowiedzi i działania bohaterów nie są do nich dostosowane. Witkacy zerwał z psychologicznym prawdopodobieństwem, tworząc groteskowegroteskagroteskowe postacie, które charakteryzowały się jedną karykaturalnie wyolbrzymioną cechą, taką jak np. sadystyczny erotyzm Księżnej czy gadatliwość Sajetana. Groteskowa deformacja pojawia się już w spisie osób dramatu, gdzie został określony ich wygląd. Bohaterowie noszą również groteskowe i znaczące imiona i nazwiska, które odpowiadają ich charakterowi.

RWC8HxnJWVhmj

Ilustracja przedstawia stojącą na mapie postać kobiecą. Ma bujne włosy, duże usta i czarną twarz. Ma wydatny biust, duże skrzydła, krótką spódniczkę i założone rajstopy oraz obcasy. Trzyma na smyczy psa z ludzką głową. Kobieta jest podpisana jako Księżna, a pies z ludzką głową jako Scurvy.

RiTgbTbQKElfj

Ilustracja przedstawia postać z karykaturalną twarzą, która stoi na mapie z uniesioną nogą. Ma buty z ostrogami, mundur oraz siedem rąk. W każdej z nich trzyma pałkę. Postać jest podpisana jako Gnębon Puczymorda.

RMzKPahfhPu9E

Ilustracja przedstawia postać w roboczym fartuchu, która stoi na mapie. Ma czarną, wykrzywioną twarz oraz czapkę. W prawej ręce trzyma młot, a w lewej sierp. Postać podpisana jest jako Hiperrobociarz.

R12EG897Hk0eC

Ilustracja przedstawia dwie postaci w garniturach, które stoją na zegarze, trzymają się za ręce po środku i odchylają na boki. Każdy w drugiej ręce ma teczkę. Postaci są łyse, mają ciemne twarze i duże uszy. Zegar, na którym stoją, znajduje się na mapie. Nad postaciami widnieje pięcioramienna gwiazda. Postaci są podpisane jako Towarzysz Abramowski oraz Towarzysz X.

Warstwa językowa

RLG4RV2mZ5dSr1

Zdjęcie przedstawia dwóch mężczyzn w strojach roboczych, którzy siedzą przy drewnianym stole. Przy użyciu narzędzi tworzą buty. Mężczyzna po prawej ma czepek na głowie, a mężczyzna po lewej czapkę z daszkiem. Za mężczyznami znajduje się wysoka sterta butów.

W wypowiedziach postaci pojawia się brutalna metaforykametaforametaforyka przywołująca sferę ludzkiej fizjologii: seksu, wydalania, różnego rodzaju chorób i rozkładu. Dodatkowym zabiegiem zastosowanym przez pisarza jest stworzenie groteskowego języka, którym mówią bohaterowie dramatu. Niezależnie od klasy społecznej i wykształcenia mieszają oni różne, często nieprzystające do siebie style wypowiedzi. Elementy dziwacznej, niby‑góralskiej gwarygwaragwary przeplatają się w obrębie jednej wypowiedzi z językiem filozoficznym i naukowym, a także z wymyślonymi przez Witkacego groteskowymi wulgaryzmami. Tytułowi bohaterowie – w myśl powiedzenia „kląć jak szewc” – gęsto przetykają swe wypowiedzi dziwacznymi neologizmami (np. sturba ich suka malowana, dziamdzia ich szać zaprzała), używa ich także Scurvy i Księżna.

Przestrzeń

Warsztat szewski, znajdujący się w fantastycznej Polsce przyszłości, nie ma charakteru realistycznego. Witkacy komponuje scenografię w taki sposób, by uzyskać efekt metaforyczny. Szewska scena jest miniaturą świata – wydarzenia, które rozgrywają się na niej, nabierają w ten sposób uniwersalnego znaczenia

Wydarzenia rozgrywają się w bliżej nieokreślonej przyszłości – prawdopodobnie w drugiej połowie XX w., zostały jednak przedstawione z perspektywy dwudziestolecia międzywojennego.

Cechy gatunku

Świat przedstawiony w utworze ma charakter groteskowy. Deformacji uległy relacje między klasami społecznymi, które straciły swą tożsamość, co przejawia się w ich dziwacznym języku. Witkacy ukazuje przedstawicieli różnych warstw za pośrednictwem metaforyki seksualnej, co wywołuje groteskowy efekt. Realistyczna motywacja zdarzeń jest nieustannie kwestionowana, bohaterowie zachowują się niezgodnie z prawdopodobieństwem psychologicznym, a sytuacje, w których się znajdują, mają charakter tragikomiczny. Efekt ten wzmacnia częste podważanie iluzoryczności przedstawianych na scenie wydarzeń.

RnaIHrndCPidV

Zdjęcie przedstawia trzech mężczyzn w strojach roboczych, którzy siedzą na krzesłach i uśmiechają się. Patrzą na stojącą przed nimi kobietę. Kobieta stoi przy drewnianym stole i chwyta jakiś przedmiot. Ma krótkie, jasne włosy oraz ciemny strój z długim rękawem i naszyjnikiem. Na podłodze leżą wióry.

Słownik