Wróć do informacji o e-podręczniku Wydrukuj Pobierz materiał do PDF Pobierz materiał do EPUB Pobierz materiał do MOBI Zaloguj się, aby dodać do ulubionych Zaloguj się, aby skopiować i edytować materiał Zaloguj się, aby udostępnić materiał Zaloguj się, aby dodać całą stronę do teczki

Jeżeli równanie kwadratowe ax2+bx+c=0, gdzie a0, ma pierwiastki x1, x2, to możemy obliczyć ich sumę i iloczyn, bez konieczności obliczania samych pierwiastków. Wzory, które można w tym celu wykorzystać,    noszą nazwę wzorów Viete’a.

Wzory Viete'a
Twierdzenie: Wzory Viete'a

Jeżeli równanie kwadratowe ax2+bx+c=0, gdzie a0, ma pierwiastki x1, x2, to:

x1+ x2= -ba    oraz    x1·x2=ca.

Dzięki tym wzorom możemy, bez obliczenia rozwiązań równania, obliczyć kwadrat różnicy, sumę kwadratów, czy sumę odwrotności pierwiastków. Do przekształceń będziemy wykorzystywać również wzory skróconego mnożenia.

Przykład 1

Korzystając ze wzorów Viète’awzory Viete’awzorów Viète’a obliczymy kwadrat różnicy pierwiastków równania kwadratowego x1+2x-15=0.

Najpierw sprawdzimy znak wyróżnika trójmianu kwadratowego.

=4-4·-15=64>0

Czyli równania ma dwa różne rozwiązania.

x1-x22=x12-2x1x2+x22=x12+2x1x2+x22-4x1x2=

=x1+x22-4x1·x2

Czyli:

(ba)24ca=(21)24(15)1=22+60=64

Zatem kwadrat różnicy pierwiastków równania jest równy 64.

Przykład 2

Korzystając ze wzorów Viète’a obliczymy sumę odwrotności pierwiastków x1, x2 równania kwadratowego x2-35x-1=0.

x2-35x-1=0

=-352-4·-1=45+4=49>0

Równanie ma dwa rozwiązania (zauważmy, że rozwiązania te są różne od zera).

1x1+1x2=x2+x1x2·x1=-baca=-ba·ac=-bc

Czyli 1x1+1x2=35-1=-35

Suma odwrotności pierwiastków równania jest równa -35.

Przykład 3

Przekształcimy wyrażenie 1x12+1x12 tak, aby korzystając z wzorów Viete’a obliczyć wartość tego wyrażenia, wiedząc, że x1, x2 to pierwiastki równaniapierwiastek równaniapierwiastki równania kwadratowego 2x2-5x+32=0.

Najpierw przekształcimy wyrażenie określające sumę odwrotności kwadratów pierwiastków równania tak, aby wykorzystać wzory Viete’awzory Viete’awzory Viete’a.

1x12+1x12=x22+x21x21·x22=x21+2x1x2+x22-2x1x2x21·x22=x1+x22-2x1x2x21·x22=-ba2-2·caca2

2x2-5x+32=0

=25-4·2·32=25-24=1>0

-ba2-2·caca2=522-2·3223222= 252-69=1329=132·19=1318

Wartość wyrażenia jest równa 1318.

Przykład 4

Podaj takie przykładowe równanie kwadratowe, aby suma rozwiązań x1x2 równania kwadratowego była równa 1, natomiast iloczyn tych rozwiązań był równy -2.

Z treści zadania mamy:

x1+x2=1x1·x2=-2

x2=1-x1x11-x1=-2

x2=1-x1-x12+x1+2=0

Zajmiemy się rozwiązaniem drugiego równania.

-x12+x1+2=0

=1-4·-1·2=1+8=9

=3

x11=-1-3-2=2

x12=-1+3-2=-1

x21=1-2=-1

x22=1--1=2

Otrzymaliśmy pary rozwiązań 2-1 oraz -12.

Zatem korzystając z postaci iloczynowej równania kwadratowego np. dla a=1 mamy

x+1x-2=0

Czyli przykładowe równanie to x2-x-2=0.

Przykład 5

Ułożymy równanie kwadratowe tak, aby suma rozwiązań x1x2 była równa 6, a suma kwadratów tych rozwiązań była równa 20.

Z treści zadania możemy zapisać układ równań:

x1+x2=6x12+x22=20

Zapiszemy wyrażenie opisujące sumę kwadratów pierwiastków równania kwadratowego z wykorzystaniem wzorów Viete’awzory Viete’awzorów Viete’a.

x12+2x1x2+x22-2x1x2=x1+x22-2x1x2

Czyli, ponieważ x12+x22=20, możemy zapisać równanie:

62-2x1x2=20

-2x1x2=20-36

x1·x2=8

Zatem:

x1+x2=6x1·x2=8

x2=6-x1x16-x1=8

x2=6-x1-x12+6x1-8=0

x12-6x1+8=0

=-62-4·8=36-32=4

=2

x11=6-22=2

x12=6+22=4

x21=6-2=4

x22=6-4=2

Możemy zapisać równanie kwadratowe w postaci iloczynowej.

ax-2x-4=0

Dla a=1 równanie będzie miało postać x2-6x+8=0.

Słownik

wzory Viete’a
wzory Viete’a

jeżeli równanie kwadratowe ax2+bx+c=0, gdzie a0, ma pierwiastki x1, x2, to

x1+x2=-ba oraz x1·x2=ca

pierwiastek równania
pierwiastek równania

każda liczba rzeczywista, która po wstawieniu w miejsce niewiadomej zamienia równanie w zdanie prawdziwe