Przeczytaj
Współczesną literaturę, podobnie jak sztukę, charakteryzuje wielość kierunków i prądów. Jednym z wyraźniejszych w ostatnich latach jest postmodernizmpostmodernizm, który jednak czas największej popularności zdaje się mieć za sobą. Można mówić o rozluźnieniu wszelkich reguł kompozycyjnych, czy też o zwątpieniu w obiektywne i nienaruszalne dotąd prawdy, jednak dzieje współczesnej literatury najłatwiej opisać poprzez prezentację najwybitniejszych jej przedstawicieli.
Polską literaturę współczesną najłatwiej przedstawić jako twórczość następujących po sobie pokoleń, wkraczających do sztuki z innym programem artystycznym i postawą wobec świata. Ten pokoleniowy obraz nie obejmuje zasadniczo literatury wojennej (tylko częściowo) i emigracyjnej (wydzielonej na zasadzie geograficznej, miejsca tworzenia i wydawania, wynikającego z warunków politycznych). Skłonność do tworzenia grup pokoleniowych wykazywali przede wszystkim poeci. Prozaicy i dramatopisarze w mniejszym stopniu wpisują się w ten schemat.
Słownik
gatunek literacki i filmowy obejmujący dzieła, których świat przedstawiony odbiega od rzeczywistości za sprawą wprowadzenia elementów nadprzyrodzonych lub nieznanych technologii
termin użyty przez G. Orwella w powieści Rok 1984; oznacza język propagandy politycznej, który ma na celu manipulowanie społeczeństwem, narzucanie mu jedynie słusznego obrazu rzeczywistości. Nowomowa charakteryzowała się: stosowaniem sloganów, stereotypów, operowaniem wyrazistymi kontrastami (my – oni, swój – wróg, postęp – zacofanie, światopogląd naukowy – ciemnota i zabobon itp.), ubogim, skonwencjonalizowanym słownictwem, używaniem gotowych frazesów, wyrażeń‑wytrychów (nadających się do każdej wypowiedzi). W nowomowie wiele słów było zakazanych, np. strajk, kryzys
nurt w sztuce rozwijający się w latach 60. i 70. w USA, charakteryzujący się poszukiwaniem innych środków oddziaływania artystycznego niż awangardowe. W latach 80. przybrał cechy ruchu europejskiego, nawiązującego do myśli Nietzschego o zmierzchu europejskiej kultury i cywilizacji, wyczerpaniu się jej możliwości. W związku z tym postuluje się czerpanie z innych kultur, przejmowanie innych wrażliwości i światopoglądów, ich całkowite równouprawnienie (tj. pluralizm i relatywizm). W literaturze postmodernizm cechuje nieskrępowane łączenie stylów, tradycji, motywów, sięganie do innych tekstów kultury i osadzanie ich we własnych, nowych kontekstach (intertekstualność), ostentacyjny autotematyzm, grę z czytelnikiem. Za prekursorów uznaje się Borgesa, Becketta, Nabokova, za najwybitniejszych przedstawicieli: Vonneguta, Marqueza, Eco
(łac. realis – prawdziwy) – wieloznaczny termin funkcjonujący w literaturze i sztuce, oznaczający tendencję charakteryzującą się dążeniem do maksymalnego zbliżenia dzieła literackiego czy dzieła sztuki do rzeczywistości i jej jak najlepszego, zgodnego z prawdą odwzorowania (mimesis) oraz obiektywnego przedstawienia świata rzeczywistego w utworze literackim; także: kierunek literacki, ukształtowany we Francji w połowie XIX wieku i dominujący w ówczesnej literaturze europejskiej aż do pojawienia się symbolizmu
nurt awangardowy w dramacie XX w., głównie lat 50. i 60., charakteryzujący się pesymistyczną wizją świata (częściowo zbieżną z egzystencjalizmem). Człowiek jest istotą wyobcowaną, całkowicie samotną, skazaną na niezrozumienie (brak możliwości prawdziwej komunikacji). Dramaty tworzone w tym nurcie są antyrealistyczne, postaci są typami, bohaterem staje się sam język (akcja polega na prowadzeniu dialogu). Twórcy posługują się chętnie metaforą, parabolą, groteską. Do prekursorów teatru absurdu zalicza się: A. Jarry’ego, Witkacego, W. Gombrowicza, a do jego przedstawicieli: S. Becketta, E. Ionesco, H. Pintera, V. Havla, S. Mrożka i T. Różewicza