W białkach błonowych erytrocytów człowieka występuje grupa około ośmiu antygenów nazywanych czynnikiem Rhczynnik Rhczynnikiem Rh. Wśród nich najbardziej immunogennym, czyli najłatwiej wywołującym pojawianie się przeciwciał skierowanych przeciw niemu, jest antygen D. Jest on obecny u blisko 84% Europejczyków.

RHHMy1FdMsSqe

Grafika przedstawia dwa erytrocyty. Na jednym z nich znajdują się antygeny D, kształtem przypominające dużą literę Y.

W układzie grupowym Rh nie ma naturalnych przeciwciał skierowanych przeciwko antygenowi D. Jednak jeśli osobie o grupie Rh- zostanie podana krew grupy Rh+, to jej układ odpornościowy rozpocznie wytwarzanie przeciwciał anty‑D.

Konflikt serologicznykonflikt serologicznyKonflikt serologiczny najczęściej zdarza się pomiędzy matką z grupą krwi Rh-, a rozwijającym się płodem, który odziedziczył po ojcu grupę krwi Rh+. Krew matki i krew płodu w warunkach normalnych nie mieszają się, a wymiana różnych cząstek między nimi odbywa się za pośrednictwem łożyska. Jednak w późnym okresie ciąży a zwłaszcza podczas porodu krew płodu może się dostać do układu krążenia matki przez naruszone łożysko.

Gdy limfocyty ciężarnej kobiety Rh- zetkną się z nieznanym czynnikiem Rh+ płodu, wytworzą przeciwciała, by go zniszczyć. W takim układzie czynnika Rh istnieje bardzo duże ryzyko tzw. ciąży konfliktowej powiązanej z ryzykiem powikłań rozwojowych dziecka.

RHTqRI0yGsrrN

Grafika przedstawia przekrój ciała kobietę w ciąży. Na jej ciele widoczne są minusy, sygnalizujące grupę krwi Rh-. Natomiast płód posiada grupę krwi Rh+, sygnalizowaną przez plusy na jego ciele.

R1afYjYczQR8R

Grafika przedstawia przekrój ciała kobietę w ciąży. Na jej ciele widoczne są minusy, sygnalizujące grupę krwi Rh-. Natomiast płód posiada grupę krwi Rh+, sygnalizowaną przez plusy na jego ciele. Dochodzi do kontaktu krwi matki z krwią płodu, co powoduje wytworzenie we krwi matki przeciwciał anty‑D.

R1US4MDaQgjNI

Grafika przedstawia przekrój ciała kobietę w ciąży. Na jej ciele widoczne są minusy, sygnalizujące grupę krwi Rh-. Natomiast płód posiada grupę krwi Rh+, sygnalizowaną przez plusy na jego ciele. Dochodzi do kontaktu krwi matki z krwią płodu, co powoduje wytworzenie we krwi matki przeciwciał anty‑D. Przeciwciała te łączą się z erytocytami płodu, przez co dochodzi do aglutynacji krwi.

Podczas pierwszej ciąży erytrocyty płodu, na których powierzchni obecny jest antygen‑D stymulują limfocyty matki do wytwarzania przeciwciał anty‑D. W kolejnej ciąży, w przypadku płodu o grupie Rh+ kontakt z tym samym antygenem sprawia, że oprócz istniejących już przeciwciał anty‑D, we krwi matki pojawiają się nowe, a więc ich stężenie znacznie wzrasta. Przeciwciała te mogą przedostać się przez łożysko do krwi płodu, gdzie łączą się z antygenami D obecnymi na powierzchni jego erytrocytów. W wyniku opłaszczania erytrocytów przez przeciwciała dochodzi do aglutynacjiaglutynacjaaglutynacji krwinek a następnie do ich rozpadu w wyniku  hemolizyhemolizahemolizy.

Ciekawostka

RqqySEchY0RN0

Zdjęcie przedstawia makaka królewskiego. Zwierzę to posiada dłuższą, szaro‑żółtą sierść. Brzuch oraz twarz małpy nie są tak intensywnie owłosione jak reszta jej ciała. Posiada spłaszczony nos oraz duże oczy. Jej pięciopalczaste dłonie zakończone są długimi pazurami.

Układ antygenów Rh zyskał swą nazwę od nazwy małpy rezus (makak królewski, Maccacus mulatta), u której po raz pierwszy wykryto obecność tego czynnika.

Słownik