Wróć do informacji o e-podręczniku Wydrukuj Pobierz materiał do PDF Zaloguj się, aby dodać do ulubionych Zaloguj się, aby skopiować i edytować materiał Zaloguj się, aby udostępnić materiał Zaloguj się, aby dodać całą stronę do teczki

Przymrozek to nocne obniżenie się temperatury powietrza poniżej 0°C przy średniej dobowej temperaturze wyższej niż 0°C. Występuje przeważnie wiosną i jesienią. Rozróżnia się:

  • przymrozki radiacyjne związane z wypromieniowaniem ciepła przez podłoże i przylegającą do niego warstwę powietrza,

  • przymrozki adwekcyjne powodowane przez napływanie chłodnej masy powietrza; przymrozki mogą powodować straty w rolnictwie i ogrodnictwie.

W połowie maja na obszarze Europy Środkowej zachodzi ewolucja cyrkulacji atmosferycznej. Nad środkowo‑wschodnią Europą panujący wyż barycznywyż barycznywyż baryczny osłabia się i ustępuje miejsca nadciągającemu niżowi barycznemuniż barycznyniżowi barycznemu. Zmiana ta przynosi chłodne, polarne powietrze.

Na podstawie badań przeprowadzonych przez Uniwersytet Jagielloński w okresie od 1881 do 1980 roku wykazano, że przez 95 lat występowało znaczne ochłodzenie między 1 i 25 maja. W dziewięciu latach temperatura dobowa powietrza zmalała o dziesięć stopni Celsjusza. Wykazano, że najwyższe ochłodzenie występuje od 10 do 17 maja, wynosząc 34%.

Nazwa „zimni ogrodnicy” pochodzi od imion patronów tych dni:

  • 12 maja – św. Pankracy,

  • 13 maja – św. Serwacy,

  • 14 maja – św. Bonifacy,

  • 15 maja – św. Zofia („zimna Zośka”).

W 2020 roku zjawisko zimnych ogrodników wystąpiło w dniach od 11 do 13 maja.

R1PHoqBH6Ra6V
Wykres liniowy. Dzienna temperatura powietrza w maju w 2020 roku. Lista elementów:
  • 1. zestaw danych:
    • Maj 2020: 1.V
    • Temperatura Liczba psów: 13; Podpis osi wartości: tepmeratura w °C
  • 2. zestaw danych:
    • Maj 2020: 2.V
    • Temperatura Liczba psów: 15; Podpis osi wartości: tepmeratura w °C
  • 3. zestaw danych:
    • Maj 2020: 3.V
    • Temperatura Liczba psów: 13; Podpis osi wartości: tepmeratura w °C
  • 4. zestaw danych:
    • Maj 2020: 4.V
    • Temperatura Liczba psów: 15; Podpis osi wartości: tepmeratura w °C
  • 5. zestaw danych:
    • Maj 2020: 5.V
    • Temperatura Liczba psów: 11; Podpis osi wartości: tepmeratura w °C
  • 6. zestaw danych:
    • Maj 2020: 6.V
    • Temperatura Liczba psów: 15; Podpis osi wartości: tepmeratura w °C
  • 7. zestaw danych:
    • Maj 2020: 7.V
    • Temperatura Liczba psów: 17; Podpis osi wartości: tepmeratura w °C
  • 8. zestaw danych:
    • Maj 2020: 8.V
    • Temperatura Liczba psów: 19; Podpis osi wartości: tepmeratura w °C
  • 9. zestaw danych:
    • Maj 2020: 9.V
    • Temperatura Liczba psów: 21; Podpis osi wartości: tepmeratura w °C
  • 10. zestaw danych:
    • Maj 2020: 10.V
    • Temperatura Liczba psów: 22; Podpis osi wartości: tepmeratura w °C
  • 11. zestaw danych:
    • Maj 2020: 11.V
    • Temperatura Liczba psów: 6; Podpis osi wartości: tepmeratura w °C
  • 12. zestaw danych:
    • Maj 2020: 12.V
    • Temperatura Liczba psów: 11; Podpis osi wartości: tepmeratura w °C
  • 13. zestaw danych:
    • Maj 2020: 13.V
    • Temperatura Liczba psów: 11; Podpis osi wartości: tepmeratura w °C
  • 14. zestaw danych:
    • Maj 2020: 14.V
    • Temperatura Liczba psów: 13; Podpis osi wartości: tepmeratura w °C
  • 15. zestaw danych:
    • Maj 2020: 15.V
    • Temperatura Liczba psów: 16; Podpis osi wartości: tepmeratura w °C
  • 16. zestaw danych:
    • Maj 2020: 16.V
    • Temperatura Liczba psów: 13; Podpis osi wartości: tepmeratura w °C
  • 17. zestaw danych:
    • Maj 2020: 17.V
    • Temperatura Liczba psów: 14; Podpis osi wartości: tepmeratura w °C
  • 18. zestaw danych:
    • Maj 2020: 18.V
    • Temperatura Liczba psów: 13; Podpis osi wartości: tepmeratura w °C
  • 19. zestaw danych:
    • Maj 2020: 19.V
    • Temperatura Liczba psów: 12; Podpis osi wartości: tepmeratura w °C
  • 20. zestaw danych:
    • Maj 2020: 20.V
    • Temperatura Liczba psów: 16; Podpis osi wartości: tepmeratura w °C
  • 21. zestaw danych:
    • Maj 2020: 21.V
    • Temperatura Liczba psów: 16; Podpis osi wartości: tepmeratura w °C
  • 22. zestaw danych:
    • Maj 2020: 22.V
    • Temperatura Liczba psów: 17; Podpis osi wartości: tepmeratura w °C
  • 23. zestaw danych:
    • Maj 2020: 23.V
    • Temperatura Liczba psów: 13; Podpis osi wartości: tepmeratura w °C
  • 24. zestaw danych:
    • Maj 2020: 24.V
    • Temperatura Liczba psów: 14; Podpis osi wartości: tepmeratura w °C
  • 25. zestaw danych:
    • Maj 2020: 25.V
    • Temperatura Liczba psów: 14; Podpis osi wartości: tepmeratura w °C
  • 26. zestaw danych:
    • Maj 2020: 26.V
    • Temperatura Liczba psów: 17; Podpis osi wartości: tepmeratura w °C
  • 27. zestaw danych:
    • Maj 2020: 27.V
    • Temperatura Liczba psów: 21; Podpis osi wartości: tepmeratura w °C
  • 28. zestaw danych:
    • Maj 2020: 28.V
    • Temperatura Liczba psów: 16; Podpis osi wartości: tepmeratura w °C
  • 29. zestaw danych:
    • Maj 2020: 29.V
    • Temperatura Liczba psów: 16; Podpis osi wartości: tepmeratura w °C
  • 30. zestaw danych:
    • Maj 2020: 30.V
    • Temperatura Liczba psów: 17; Podpis osi wartości: tepmeratura w °C
  • 31. zestaw danych:
    • Maj 2020: 31.V
    • Temperatura Liczba psów: 20; Podpis osi wartości: tepmeratura w °C

W 2019 dni z przymrozkami trwały od 12 do 14 maja.

RjUreaUg6zHjH
Wykres liniowy. Dzienna temperatura powietrza w maju w 2019 roku. Lista elementów:
  • 1. zestaw danych:
    • Maj 2019: 1.V
    • Temperatura Liczba psów: 16; Podpis osi wartości: tepmeratura w °C
  • 2. zestaw danych:
    • Maj 2019: 2.V
    • Temperatura Liczba psów: 12; Podpis osi wartości: tepmeratura w °C
  • 3. zestaw danych:
    • Maj 2019: 3.V
    • Temperatura Liczba psów: 10; Podpis osi wartości: tepmeratura w °C
  • 4. zestaw danych:
    • Maj 2019: 4.V
    • Temperatura Liczba psów: 6; Podpis osi wartości: tepmeratura w °C
  • 5. zestaw danych:
    • Maj 2019: 5.V
    • Temperatura Liczba psów: 13; Podpis osi wartości: tepmeratura w °C
  • 6. zestaw danych:
    • Maj 2019: 6.V
    • Temperatura Liczba psów: 13; Podpis osi wartości: tepmeratura w °C
  • 7. zestaw danych:
    • Maj 2019: 7.V
    • Temperatura Liczba psów: 13; Podpis osi wartości: tepmeratura w °C
  • 8. zestaw danych:
    • Maj 2019: 8.V
    • Temperatura Liczba psów: 15; Podpis osi wartości: tepmeratura w °C
  • 9. zestaw danych:
    • Maj 2019: 9.V
    • Temperatura Liczba psów: 11; Podpis osi wartości: tepmeratura w °C
  • 10. zestaw danych:
    • Maj 2019: 10.V
    • Temperatura Liczba psów: 16; Podpis osi wartości: tepmeratura w °C
  • 11. zestaw danych:
    • Maj 2019: 11.V
    • Temperatura Liczba psów: 17; Podpis osi wartości: tepmeratura w °C
  • 12. zestaw danych:
    • Maj 2019: 12.V
    • Temperatura Liczba psów: 9; Podpis osi wartości: tepmeratura w °C
  • 13. zestaw danych:
    • Maj 2019: 13.V
    • Temperatura Liczba psów: 11; Podpis osi wartości: tepmeratura w °C
  • 14. zestaw danych:
    • Maj 2019: 14.V
    • Temperatura Liczba psów: 10; Podpis osi wartości: tepmeratura w °C
  • 15. zestaw danych:
    • Maj 2019: 15.V
    • Temperatura Liczba psów: 11; Podpis osi wartości: tepmeratura w °C
  • 16. zestaw danych:
    • Maj 2019: 16.V
    • Temperatura Liczba psów: 15; Podpis osi wartości: tepmeratura w °C
  • 17. zestaw danych:
    • Maj 2019: 17.V
    • Temperatura Liczba psów: 18; Podpis osi wartości: tepmeratura w °C
  • 18. zestaw danych:
    • Maj 2019: 18.V
    • Temperatura Liczba psów: 23; Podpis osi wartości: tepmeratura w °C
  • 19. zestaw danych:
    • Maj 2019: 19.V
    • Temperatura Liczba psów: 23; Podpis osi wartości: tepmeratura w °C
  • 20. zestaw danych:
    • Maj 2019: 20.V
    • Temperatura Liczba psów: 23; Podpis osi wartości: tepmeratura w °C
  • 21. zestaw danych:
    • Maj 2019: 21.V
    • Temperatura Liczba psów: 22; Podpis osi wartości: tepmeratura w °C
  • 22. zestaw danych:
    • Maj 2019: 22.V
    • Temperatura Liczba psów: 23; Podpis osi wartości: tepmeratura w °C
  • 23. zestaw danych:
    • Maj 2019: 23.V
    • Temperatura Liczba psów: 16; Podpis osi wartości: tepmeratura w °C
  • 24. zestaw danych:
    • Maj 2019: 24.V
    • Temperatura Liczba psów: 21; Podpis osi wartości: tepmeratura w °C
  • 25. zestaw danych:
    • Maj 2019: 25.V
    • Temperatura Liczba psów: 18; Podpis osi wartości: tepmeratura w °C
  • 26. zestaw danych:
    • Maj 2019: 26.V
    • Temperatura Liczba psów: 20; Podpis osi wartości: tepmeratura w °C
  • 27. zestaw danych:
    • Maj 2019: 27.V
    • Temperatura Liczba psów: 23; Podpis osi wartości: tepmeratura w °C
  • 28. zestaw danych:
    • Maj 2019: 28.V
    • Temperatura Liczba psów: 14; Podpis osi wartości: tepmeratura w °C
  • 29. zestaw danych:
    • Maj 2019: 29.V
    • Temperatura Liczba psów: 16; Podpis osi wartości: tepmeratura w °C
  • 30. zestaw danych:
    • Maj 2019: 30.V
    • Temperatura Liczba psów: 19; Podpis osi wartości: tepmeratura w °C
  • 31. zestaw danych:
    • Maj 2019: 31.V
    • Temperatura Liczba psów: 22; Podpis osi wartości: tepmeratura w °C

Każdy z okresów „zimnych ogrodników” poprzedzony jest nagłym spadkiem temperatury.

Tereny najmniej narażone na przymrozki to obszary cechujące się najkrótszym okresem między dniami o temperaturze normalnej 5°C a dniem, w którym prawdopodobieństwo przymrozku spada do 5%.

Najmniejszym zagrożeniem występowania przymrozków cechuje się pas nadmorski, północno‑wschodnia część kraju oraz szeroki pas nad dolnym Sanem, środkową Wisłą, południowa część Mazowsza oraz Podlasie.

Długim okresem między dniem z temperaturą 5°C a dniem o niskim prawdopodobieństwie wystąpienia przymrozku cechują się obszary zachodniej części Polski - okres ten to nawet 45 dni. Powodem tak długiego odstępu między tymi dniami jest zaczynający się wcześniej okres wegetacyjny.

Zjawisko „zimnej Zośki” czy „zimnych ogrodników” w innych państwach Europy nazywane jest odpowiednio:

  • w Niemczech: Eisheiligen,

  • w Holandii: IJsheiligen,

  • we Francji: Saints de Glace,

  • w Słowenii: Trije ledeni mozjePoscana Zofka.

Zimna Zośka a rolnictwo

Przymrozki niestety przyczyniają się do obniżenia ilości i jakości plonu, skrajne przypadki ochłodzeń potrafią nawet zniszczyć całą uprawę.

RGrRfLVwm30uO
Kwiat jabłoni zniszczony przymrozkiem
Źródło: obraz Krzysztof Jaracz z Pixabay.

Uszkodzenie roślin przez przymrozki jest powodowane powstaniem lodu w tkankach, co w konsekwencji prowadzi do obumarcia całej rośliny lub jej części. Lód występujący poza komórkami, w nienadmiernie odwodnionych przestrzeniach międzykomórkowych, nie jest już tak groźny i rośliny mogą przetrwać ten stres.

Słownik

niż baryczny
niż baryczny

obszar niskiego ciśnienia atmosferycznego, w którym ciśnienie maleje ku środkowi obszaru; na mapie pogody jest objęty zamkniętymi izobarami; cyrkulacja atmosfery w niżu atmosferycznym ma charakter cykloniczny
Indeks dolny Źródło: Encyklopedia PWN Indeks dolny koniec

wyż baryczny
wyż baryczny

obszar podwyższonego ciśnienia atmosferycznego, w którym ciśnienie na tej samej wysokości n.p.m. rośnie od peryferii ku środkowi obszaru; na mapie pogody objęty jest zamkniętymi izobarami; cyrkulacja atmosfery w wyżu barycznym ma charakter antycyklonalny
Indeks dolny Źródło: Encyklopedia PWN Indeks dolny koniec