Przeczytaj
Przymrozek to nocne obniżenie się temperatury powietrza poniżej 0°C przy średniej dobowej temperaturze wyższej niż 0°C. Występuje przeważnie wiosną i jesienią. Rozróżnia się:
przymrozki radiacyjne związane z wypromieniowaniem ciepła przez podłoże i przylegającą do niego warstwę powietrza,
przymrozki adwekcyjne powodowane przez napływanie chłodnej masy powietrza; przymrozki mogą powodować straty w rolnictwie i ogrodnictwie.
W połowie maja na obszarze Europy Środkowej zachodzi ewolucja cyrkulacji atmosferycznej. Nad środkowo‑wschodnią Europą panujący wyż barycznywyż baryczny osłabia się i ustępuje miejsca nadciągającemu niżowi barycznemuniżowi barycznemu. Zmiana ta przynosi chłodne, polarne powietrze.
Na podstawie badań przeprowadzonych przez Uniwersytet Jagielloński w okresie od 1881 do 1980 roku wykazano, że przez 95 lat występowało znaczne ochłodzenie między 1 i 25 maja. W dziewięciu latach temperatura dobowa powietrza zmalała o dziesięć stopni Celsjusza. Wykazano, że najwyższe ochłodzenie występuje od 10 do 17 maja, wynosząc 34%.
Nazwa „zimni ogrodnicy” pochodzi od imion patronów tych dni:
12 maja – św. Pankracy,
13 maja – św. Serwacy,
14 maja – św. Bonifacy,
15 maja – św. Zofia („zimna Zośka”).
W 2020 roku zjawisko zimnych ogrodników wystąpiło w dniach od 11 do 13 maja.
W 2019 dni z przymrozkami trwały od 12 do 14 maja.
Każdy z okresów „zimnych ogrodników” poprzedzony jest nagłym spadkiem temperatury.
Tereny najmniej narażone na przymrozki to obszary cechujące się najkrótszym okresem między dniami o temperaturze normalnej 5°C a dniem, w którym prawdopodobieństwo przymrozku spada do 5%.
Najmniejszym zagrożeniem występowania przymrozków cechuje się pas nadmorski, północno‑wschodnia część kraju oraz szeroki pas nad dolnym Sanem, środkową Wisłą, południowa część Mazowsza oraz Podlasie.
Długim okresem między dniem z temperaturą 5°C a dniem o niskim prawdopodobieństwie wystąpienia przymrozku cechują się obszary zachodniej części Polski - okres ten to nawet 45 dni. Powodem tak długiego odstępu między tymi dniami jest zaczynający się wcześniej okres wegetacyjny.
Zjawisko „zimnej Zośki” czy „zimnych ogrodników” w innych państwach Europy nazywane jest odpowiednio:
w Niemczech: Eisheiligen,
w Holandii: IJsheiligen,
we Francji: Saints de Glace,
w Słowenii: Trije ledeni mozje i Poscana Zofka.
Zimna Zośka a rolnictwo
Przymrozki niestety przyczyniają się do obniżenia ilości i jakości plonu, skrajne przypadki ochłodzeń potrafią nawet zniszczyć całą uprawę.
Uszkodzenie roślin przez przymrozki jest powodowane powstaniem lodu w tkankach, co w konsekwencji prowadzi do obumarcia całej rośliny lub jej części. Lód występujący poza komórkami, w nienadmiernie odwodnionych przestrzeniach międzykomórkowych, nie jest już tak groźny i rośliny mogą przetrwać ten stres.
Słownik
obszar niskiego ciśnienia atmosferycznego, w którym ciśnienie maleje ku środkowi obszaru; na mapie pogody jest objęty zamkniętymi izobarami; cyrkulacja atmosfery w niżu atmosferycznym ma charakter cykloniczny
Indeks dolny Źródło: Encyklopedia PWN Indeks dolny koniecŹródło: Encyklopedia PWN
obszar podwyższonego ciśnienia atmosferycznego, w którym ciśnienie na tej samej wysokości n.p.m. rośnie od peryferii ku środkowi obszaru; na mapie pogody objęty jest zamkniętymi izobarami; cyrkulacja atmosfery w wyżu barycznym ma charakter antycyklonalny
Indeks dolny Źródło: Encyklopedia PWN Indeks dolny koniecŹródło: Encyklopedia PWN