Manifesty literackie nowej kultury

R19i9KKLW7Z1R1

Zdjęcie przedstawia twarz dojrzałego mężczyzny. Jest ona szczupła, pociągła. Nos mężczyzny jest duży, oczy głęboko osadzone, czoło wysokie. Mężczyzna ma krótkie, proste włosy. Ubrany jest w garnitur, koszulę i krawat.

Młoda Polska to czas poezji, toteż jej początek znaczy także manifestmanifestymanifest poetycki (Kazimierza Przerwy‑Tetmajera Poezje, seria II). Wkrótce zaczęły powstawać także teksty publicystyczne, wyjaśniające stanowisko „młodych” i podejmujące walkę ze „starą” literaturą i światopoglądem. Pierwszym z nich były Forpoczty (1895) Marii Komornickiej, Cezarego Jellenty i Wacława Nałkowskiego. Społeczeństwo zostało w nim podzielone na „forpocztyforpocztaforpoczty ewolucji psychicznej” – jednostki nerwowe, nadwrażliwe, nieprzystosowane, oraz „troglodytów” – spokojnych, sytych, zadowolonych z siebie, ze zdolnościami do szybkiej adaptacji, bez żadnych ambitnych celów, które wykraczałyby poza codzienność. Oczywiście, to „forpoczty” sprawiają, że ludzkość się rozwija, do nich należy przyszłość.

R3dvoxOp1REw01

Rysunek przedstawia portret młodego mężczyzny. Jego twarz jest pociągła, szczupła, oczy głęboko osadzone, nos szeroki. Mężczyzna ma ciemne, krótkie włosy, brodę i wąsy.

Trzy lata później ukazał się cykl artykułów, którego tytuł spopularyzował nazwę epoki – Młoda Polska Artura Górskiego. Zawierał on postulat powrotu do tradycji romantycznych, zdecydowanie przeciwstawiał się pozytywistycznemu utylitaryzmowiutylitaryzmutylitaryzmowi i politycznej ugodowości.

Jednak najgłośniejszym i najbardziej kategorycznym manifestem, pełnym poetyckich przenośni i żarliwości, był Confiteor (1899) Stanisława Przybyszewskiego. Autor głosił hasło „sztuki dla sztuki”, odrzucając jej pozaartystyczne cele. Jakakolwiek służba – narodowi czy społeczeństwu – zaprzecza istocie sztuki. Twórca wyzwolony z wszelkich ograniczeń i posłannictwa stawał się kimś stojącym nieskończenie wyżej od pospolitego tłumu, był kapłanem.

Najpopularniejsze gatunki literackie:

Słownik