PsałterzpsałterzPsałterz Dawidów w przekładzieprzekładprzekładzie Jana Kochanowskiego ukazał się w Krakowie w 1579 roku. Poeta poświęcił tłumaczeniu psalmówpsalmpsalmów około 10 lat i uważał to dzieło za jedno ze swoich największych osiągnięć. Dobitnie świadczy o tym fragment wiersza dedykacyjnego kierowanego do biskupa Piotra Myszkowskiego, w którym poeta stwierdza: I wdarłem się na skałę pięknej KalijopyKalijopyKalijopy, / Gdzie dotychmiast nie było znaku polskiej stopy. Jednocześnie w liście do Stanisława Fogelwedera poeta czarnoleski pisał, że było to zadanie bardzo wymagające. Mistrz podkreślał nieustanne wahanie pomiędzy Poezją (Poetica) a Koniecznością (Necessitas), a zatem natchnieniem, radością swobodnego tworzenia a wiernością wobec oryginału.

Psałterz Dawidów nie jest dokładnym tłumaczeniem Księgi Psalmów – to poetycka parafrazaparafrazaparafraza. Wynikało to już z przyjętej formy, ponieważ Kochanowski wprowadził podział na strofy i dostosował psalmy do polskiej wersyfikacji opartej na sylabizmie. Posługiwał się urozmaiconymi układami strof. Używał różnorytmicznych wierszy, najczęściej 8- 11- i 13‑zgłoskowców. Zmiana formy skutkowała koniecznością dostosowania do niej języka. Poeta dążył do oddania literalnego sensu psalmów i nie zmieniał ich treści. Inwencja Kochanowskiego jest natomiast widoczna w warstwie stylistycznej.

Poeta dodawał epitety, metafory i porównania potęgujące wymowę oryginału. W Starym Testamencie Bóg występuje pod dwoma imionami (Jahveh i Elohim). Aby uniknąć powtórzeń, urozmaicić tekst stylistycznie Kochanowski zastosował metafory i peryfrazy: Król, wszechmocny Pan, wieczny Pan, Ojciec litościwy, Sędzia nienaganiony, wiekuisty Bóg, wieczny nasz Obrońca, Sprawca niebieskiego domu. W bogactwie określeń szczególną uwagę zwracają podkreślające boski majestat epitety zaprzeczone, np. Bóg niewychwalony, niezmierzony, nieskończony. Były one uznawane przez Arystotelesa i poetyki humanistyczne za szczególnie wytworne i przynależne do stylu wysokiego. Różnorodność epitetów w Psałterzu Kochanowskiego jest tym bardziej istotna, że Biblia, z uwagi na właściwości języka hebrajskiego, jest bardzo uboga w przymiotniki.

Bogate słownictwo i synonimika dotyczą także obrazowania związanego z człowiekiem. Często stosowane w Biblii określenie „sprawiedliwy” to u Kochanowskiego: pokorny, cichy, święty, ubogi, skromny, cnotliwy, uczciwy, wierny lub bogobojny. „Człowiek zły” to z kolei: grzesznik, bezbożny, złoczyńca, przestępca, głupi, hardy, obłudny, zdradliwy itd. Peryfrazy stosowane przez poetę znacząco wpłynęły na artyzm języka psalmów.

Przekład poety jest również dziełem ważnym ideowo − jako wyraz humanizmu chrześcijańskiego oddaje renesansowe spojrzenie na Boga oraz jego relacje z człowiekiem. Kochanowski zaciera różnice pomiędzy wyobrażeniami starotestamentowymi a chrześcijańskimi.

Kochanowski tłumaczy:

RsRqyH7d0Eect1

Ilustracja przedstawia okładkę książki. Na okładce w ramce z elementów roślinnych znajdują się tytuł książki, imię i nazwisko autora, rok wydania 1580 i nazwa wydawnictwa.

Bóg Starego Testamentu został tu ukazany jako oparcie, dzięki któremu człowiek może odnaleźć sens w otaczającym go świecie.

Psałterz Jana Kochanowskiego, silnie wpisany w światopogląd epoki, cieszył się ogromną popularnością. Był najczęściej wydawanym zbiorem poety − w latach 1579‑1641 ukazało się 28 wydań. W 1580 roku wydano Melodie na Psałterz Polski z muzyką skomponowaną do psalmów przez wybitnego kompozytora Mikołaja Gomółkę. Psalmy w przekładzie poety nie tylko czytano, ale także śpiewano w kościołach i zborach. Kochanowski wiernie oddał biblijny sens, posługując się kunsztownym językiem poezji, a jednocześnie był to język uniwersalny, bliski katolikom i protestantom.

Słownik